Ochrona klimatu: Dlaczego tak trudno o sukces?

Małgorzata Burchard-Dziubińska

doi:10.18778/8331-707-6

Ochrona klimatu

Dlaczego tak trudno o sukces?

PRZEJDŹ DO KSIĘGARNI

Małgorzata Burchard-Dziubińska

Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Ekonomii Rozwoju

https://orcid.org/0000-0001-5546-2032

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15): 978-83-8331-707-6

ISBN

ISBN-13 (15): 978-83-8331-706-9

DOI: https://doi.org/10.18778/8331-707-6

Słowa kluczowe: ochrona klimatu, polityka klimatyczna, zmiany klimatu, gazy cieplarniane, surowce energetyczne

Opublikowane: 4 czerwca 2025

Kategorie: Ekonomia i zarządzanie,

Pliki do pobrania

PRZECZYTAJ FRAGMENT

Książka jest poświęcona problematyce zmiany klimatu oraz współpracy międzynarodowej na rzecz jego ochrony. Rozważania obejmują szerokie spektrum uwarunkowań związanych z rozwojem wiedzy, kształtowaniem polityki i postaw społecznych. Osadzone zostały na gruncie ekonomii, zwłaszcza ekologicznej i instytucjonalnej, ale nawiązują także do wyników badań nauk przyrodniczych i humanistycznych. Celem dociekań było zdiagnozowanie, dlaczego pomimo ponad trzech dekad współpracy na rzecz ochrony klimatu nadal rosną emisje gazów cieplarnianych, a destabilizacja ziemskiego ekosystemu staje się coraz bardziej zauważalna. Zidentyfikowane przyczyny są natury ekonomicznej, społecznej, instytucjonalnej i politycznej. Na rynku instytucji ochrony klimatu strona popytowa i podażowa tego rynku „nie widzą się” wzajemnie. Popyt na stosowne instytucje zarówno ze strony aktywistów klimatycznych, jak i progresywnego biznesu w niewielkim stopniu przekłada się na podaż instytucji formalnych skrojonych na miarę potrzeb wynikających z długofalowych uwarunkowań przyrodniczych. Istniejące rozwiązania są za słabe, by skutecznie walczyć z globalnym ociepleniem, ale wystarczająco dobre, aby poprawić samopoczucie ich twórców.

Acaravei A., Oztruk I. (2010), On the Relationship between Energy Consumption, CO2 Emissions and Economic Growth in Europe, „Energy”, 35 (12), s. 5412–5420. https://doi.org/10.1016/j.energy.2010.07.009

Acemoglu D. (2021), What Climate Change Requires of Economics, https://www.project-syndicate.org/magazine/what-climate-change-requires-of-economics-by-daron-acemoglu-2021-09 (dostęp: 9.09.2024).

Aldy J.E. (2005), An Environmental Kuznets Curve Analysis of U.S. State-Level Carbon Dioxide Emissions, „The Journal of Environment & Development”, 14 (1), s. 48–72. https://doi.org/10.1177/1070496504273514

Applebaum A. (2024), Koncern autokracja. Dyktatorzy, którzy chcą rządzić światem, Wydawnictwo Agora, Warszawa.

Arrhenius S. (1896), On the Influence of Carbonic Acid in the Air upon the Temperature of the Ground, „The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science”, 41 (251), s. 237–276. https://doi.org/10.1080/ 14786449608620846

Ausubel J.H., Nordhaus W.D. (1983), A Review of Estimates of Future Carbon Dioxide Emissions, [w:] T.F. Malone (red.), Changing Climate: Report of the Carbon Dioxide Assessment Committee, National Academy Press, Washington DC, s. 153–185.

Bakan S., Chlond A., Cubasch U. i in. (1991), Climate response to smoke from the burning oil wells in Kuwait, „Nature”, 351, s. 367–371. https://doi.org/10.1038/ 351367a0

Barbier E. (2022), Economics for a Fragile Planet. Rethinking Markets, Institutions and Governance, Cambridge University Press, Cambridge.

Barrett S. (1992), International Environmental Agreements as Game, [w:] P. Pething (red.), Conflicts and Cooperation in Managing Environmental Resources, Springer Verlag, Berlin–Heidelberg, s. 11–36.

Barrett S. (1994), Self-Enforcing International Environmental Agreements, „Oxford Economic Papers”, 46, s. 878–894.

Barrett S. (1997), Towards a Theory of International Environmental Cooperation, [w:] C. Carraro, D. Siniscalco (red.), New Directions in the Economic Theory of the Environment, Cambridge University Press, Cambridge, s. 239–280.

Barrett S. (2018), Choices in the Climate Commons, „Science”, 6420 (362), 1217. https://doi.org/10.1126/science.aaw2116

Bartoszewicz A. (red.) (2024), Europejski Zielony (Nie)ład, NSZZ „Solidarność” & Tysolsp. zo.o., https://preczzzielonymladem.pl/wp-content/uploads/2024/10/Zielony_Lad_07A_online.pdf (dostęp: 5.11.2024).

Belaïd F., Al-Sarihi A. (2024), Saudi Arabia Energy Transition in a Post-Paris Agreement Era: An Analysis with a Multi-Level Perspective Approach, „Research in International Business and Finance”, 67, Part B. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2023.102086

Beneath the Green: A Critical Look at the Cost of Industrial Cobalt Mining in the DRC, 2024, https://raid-uk.org/publications/ (dostęp: 10.11.2024).

Berners-Lee M. (2021), There Is No Planet B, Cambridge University Press, Cambridge.

Bieńkowska Z., Drygas P., Sadura P. (2021), Nie nasza wina, nie nasz problem. Katastrofa klimatyczna w oczach Polek i Polaków, Fundacja im. Heinricha Bölla w Warszawie, Warszawa.

Bińczyk E. (2015), Inżynieria klimatu a inżynieria człowieka. Dyskursy na temat środowiska w epoce antropocenu, „Ethos”, 28, 3 (111), s. 153–175. https://doi.org/10.12887/28-2015-3-111-10

Bińczyk E. (2023), Uspołecznianie antropocenu. Ekowerwa i ekologizowanie ekonomii, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.

Blas J., Farchy J. (2023), Świat na sprzedaż, Szczeliny, Kraków.

Bloomberg, Russia Envoy Backs Paris Climate Deal, Hopes Trump Will Too, https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-11-15/russia-envoy-backs-paris-climate-deal-hopes-trump-will-too (dostęp: 17.11.2024).

Boko M., Niang I., Nyong A., Vogel C., Githeko A., Medany M., Osman-Elasha B., Tabo R., Yanda P. (2007), Africa. Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability, [w:] M.L. Parry, O.F. Canziani, J.P. Palutikof, P.J. van der Linden, C.E. Hanson (red.), Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge UK, s. 433–467.

Bould M. (2021), The Anthropocene Unconscious: Climate Catastrophe Culture, Verso, London–New York.

Boulding K.E. (1966), The Economics of the Coming Spaceship Earth, [w:] H. Jarret (red.), Environmental Quality in a Growing Economy, Johns Hopkins University Press, Baltimore, s. 3–14.

Brzeziński K. (2024), Wnioski i refleksje wynikające z ewaluacji II Łódzkiego Panelu Obywatelskiego, [w:] K. Brzeziński, T. Jurczak, A. Rzeńca (red.), Społeczny udział w tworzeniu miejskiej polityki klimatycznej. Przykład Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 227–242. https://doi.org/10.18778/8331-450-1.13

Bucking Trump, These Cities, States and Companies Commit to Paris Accord (2017), „The New York Times”, June 1.

Buckminster Fuller R. (1969), Operating Manual For Spaceship Earth (b.w.), https://designsciencelab.com/resources/OperatingManual_BF.pdf (dostęp: 21.08.2024).

Budziszewska M., Kardaś A., Bohdanowicz Z. (2021), Klimatyczne ABC, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Bun R., Marland G., Oda T., See L., Puliafito E., Nahorski Z., Jonas M., Kovalyshyn V., Ialongo I., Yashchun O., Romanchuk Z. (2024), Tracking Unaccounted Greenhouse Gas Emissions due to the War in Ukraine since 2022, „Science of the Total Environment”, 914, 169879.

Burchard-Dziubińska M. (2006), Instytucjonalne aspekty międzynarodowej współpracy w dziedzinie ochrony środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Burchard-Dziubińska M. (2014), Strategiczna rola metali ziem rzadkich w gospodarce opartej na wiedzy, „Gospodarka w Praktyce i Teorii”, 34 (1), s. 21–33. https://doi.org/10.18778/1429-3730.34.02

Burchard-Dziubińska M. (2016), Ryzyko pogodowe na rynku ubezpieczeń, „Ekonomia XXI wieku”, 4 (12), s. 46–56.

Burchard-Dziubińska M. (2022), Czy wzrost PKB zawsze jest miarą sukcesu?, [w:] M. Burchard-Dziubińska (red.), W poszukiwaniu zielonego ładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 177–197.

Burton I. (1994), Deconstructing Adaptation and Reconstructing, „Delta”, 5, s. 14–15.

Byravan S., Rajan S. (2012), An Evaluation of India’s National Action Plan on Climate Change, Center for Development Finance (CDF), IFMR, and Humanities and Social Sciences, IIT Madras.

Cao L. (2018), The Effects of Solar Radiation Management on the Carbon Cycle, „Current Climate Change Reports”, 4, s. 41–50. https://doi.org/10.1007/s40641-018-0088-z

Carraro C., Siniscalco D. (1993), Strategies for the International Protection of the Environment, „Journal of Public Economics”, 53, s. 309–328.

Cavender J., Jaeger J. (1993), The History of Germany’s Response To Climate Change, „International Environmental Affairs”, 5 (1), s. 3–18.

CEOBS (2018), https://ceobs.org/country-brief-syria/ (dostęp: 12.10.2024).

Chancel L., Piketty T. (2015), Carbon and Inequality: from Kyoto to Paris, Paris School of Economics, http://piketty.pse.ens.fr/les/ChancelPiketty2015.pdf (dostęp: 4.10.2024).

Chander P., Tulkens H. (1995), International Tax Solution for Design of Cooperative Agreements on Transfrontier Pollutions, „International Tax and Public Finance”, 2, s. 279–293.

Chander P., Tulkens H. (1997), The Core of an Economy with Multilateral Environmental Externalities, „International Journal of Game Theory”, 26 (3), https://ssrn.com/abstract=11014

Ciais P., Sabine C., Bala G., Bopp L., Brovkin V., Canadell J., Chhabra A., DeFries R., Galloway J., Heimann M., Jones C., Le Quéré C., Myneni R.B., Piao S., Thornton P. (2013), Carbon and Other Biogeochemical Cycles, [w:] T.F. Stocker, D. Qin, G.-K. Plattner, M. Tignor, S.K. Allen, J. Boschung, A. Nauels, Y. Xia, V. Bex, P.M. Midgley (red.). Climate Change 2013: The Physical Science Basis.

Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, s. 465–570.

Climate Bonds Initiative (2024), https://www.climatebonds.net/market/data/ (dostęp: 15.11.2024).

Climate Modeling at the Max Planck Institute for Meteorology, https://mpimet.mpg.de/en/research/modeling (dostęp: 4.10.2024).

Climate Reanalyzer (2023), Climate Change Institute, University of Main, https://climatereanalyzer.org/clim/t2_daily/ (dostęp: 4.10.2024).

Cobalt’s Price Rises Highlight Shift to Battery-Driven Pricing Dynamics (2020), https://source.benchmarkminerals.com/article/cobalts-price-rises-highlight-shift-battery-driven-pricing-dynamics (dostęp: 20.10.2024).

COM(2018) 716 final, Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady UE i porozumienie klimatyczne z Paryża: podsumowanie postępów na konferencji COP w Katowicach (wymagane na podstawie art. 21 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie mechanizmu monitorowania i sprawozdawczości w zakresie emisji gazów cieplarnianych oraz zgłaszania innych informacji na poziomie krajowym i unijnym, mających znaczenie dla zmiany klimatu, oraz uchylającego decyzję nr 280/2004/WE).

COM(2018) 773 final, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów i Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Czysta planeta dla wszystkich. Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki.

COM(2019) 285, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Zjednoczeni w realizacji unii energetycznej i działań w dziedzinie klimatu – Przygotowanie fundamentów w celu zapewnienia udanego przejścia na czystą energię.

COM(2019) 640 final, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Europejski Zielony Ład.

COM(2021) 550 final, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Gotowi na 55”: osiągnięcie unijnego celu klimatycznego na 2030 r. w drodze do neutralności klimatycznej.

COM(2021) 572 final, Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Nowa strategia leśna 2030.

Conflict and Environment Observatory (2021), How does war contribute to climate change?, https://ceobs.org/how-does-war-contribute-to-climate-change/ (dostęp: 20.10.2024).

Conversi D. (2020), The Ultimate Challenge: Nationalism and Climate Change, „Nationalities Papers”, 48 (4), s. 625–636. https://doi.org/10.1017/nps.2020.18

Conversi D. (2022), Gellner in the Anthropocene: Modernity, Nationalism and Climate Change, [w:] P. Skalnik (red.), Ernest Gellner’s Legacy and Social Theory Today, ebook, Palgrave. https://doi.org/10.1007/978-3-031-06805-8_7

Conversi D. (2023), Nationalism and Climate Change, „Studies on National Movements”, 11 (1), s. 204–229. https://doi.org/10.21825/snm.89005

Conversi D., Friis Hau M. (2021), Green Nationalism. Climate Action and Environmentalism in Left Nationalist Parties, „Environmental Politics”, 30 (7), s. 1089–1110. https://doi.org/10.1080/09644016.2021.1907096

Conversi D., Posocco L. (2022), Which Nationalism for the Anthropocene? A Comparative Study of Exemplary Green Nation-States, „Frontiers in Political Sciences”, 4:857597. https://doi.org/10.3389/fpos.2022.857597

Conway E. (2024), Skarby Ziemi. Sześć surowców, które zadecydują o przyszłości naszej cywilizacji, Szczeliny, Kraków.

Cornwell, A. (2023), COP28 a rare chance in UAE for protests on Palestinians, climate action, https://www.reuters.com/world/middle-east/cop28-rare-chance-uae-protests-palestinians-climate-action-2023-12-03/ (dostęp: 20.11.2024).

Costanza R., de Groot R., Sutton P., Ploeg S., Anderson S.I., Kubiszewski I., Farber S., Turner R.K. (2014), Changes in the Global Value of Ecosystem Services, „Global Environmental Change”, 26, s. 152–158. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2014.04.002

Costanza R., d’Arge R., de Groot R., Farberk S., Grasso M., Hannon B., Limburg K., Naeem I.S., O’Neill R.V., Paruelo J., Raskin R.G., Suttonkk P., van den Belt M. (1997), The Value of the World’s Ecosystem Services and Natural Capital, „Nature”, 387 (15), s. 253–260. https://doi.org/10.1016/S0921-8009(98)00020-2

Cotton W.R. (2009), Weather and Climate Engeenering, [w:] J. Heintzenberg, R.J. Charlson (red.), Clouds in the Perturbed Climate System Their Relationship to Energy Balance, Atmospheric Dynamics, and Precipitation, MIT Press, Cambridge, Massachusetts–London, England, s. 339–368. https://doi.org/10.7551/mitpress/9780262012874.003.0015

Cox P., Betts R., Jones C. i in. (2000), Acceleration of Global Warming due to Carbon-Cycle Feedbacksina Coupled Climate Model,„Nature”,408, s. 184–187. https://doi.org/10.1038/35041539

CP/2011/9/Add.1, UNFCCC, Bonn, https://unfccc.int/resource/docs/2011/cop17/eng/09a01.pdf (dostęp: 20.03.2024).

Crawford N.C. (2019), United States Budgetary Costs and Obligations of Post-9/11 Wars through FY2020: $6.4 Trillion, Watson Institute for International & Public Affairs, Brown University, https://watson.brown.edu/costsofwar/files/cow/imce/papers/Pentagon%20Fuel%20Use%2C%20Climate%20Change%20and%20the%20Costs%20of%20War%20Revised%20November%202019%20Crawford.pdf (dostęp: 19.10.2024).

Crawford N.C. (2022), Pentagon Fuel Use, Climate Change and the Costs of War. The Costs of War, https://watson.brown.edu/costsofwar/papers/ClimateChangeandCostofWar (dostęp: 19.10.2024).

Crutzen P.J., Stoermer E.F. (2000), The Anthropocene, „Global Change Newsletter”, 41, s. 17–18.

Cubasch U., Hasselmann K., Höck H., Maier-Reimer E., Mikolajewicz U., Santer B.D., Sausen R. (1991), Climate Change Prediction with a Coupled Ocean-Atmosphere Model, Proceedings of AMS Meeting in Denver, 5th Conference on Climate Variations.

Czaja S. (2017), Prekursorski wkład Kennetha E. Bouldinga w powstanie ekonomii zrównoważonego rozwoju, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 491.

Daly H. (2015), Economics for a Full World, https://greattransition.org/publication/economics-for-a-full-world (dostęp: 9.09.2024).

D’Arge R.C., Schulze W.D., Brookshire D.S. (1982), Carbon Dioxide and Intergenerational Choice, „American Economic Review”, 72 (2), s. 251–256.

D’Arge R.C. i in. (1975), Economic and Social Measures of Biologic and Climatic Change, U.S. Department of Transportation.

Dalby S. (2020), Resilient Earth: Gaia, Geopolitics and the Anthropocene, [w:] D. Chandler, K. Grove, S. Wakefield (red.), Resilience in the Athropocene. Governance and Politics at the End of the World, Routledge, New York, s. 22–36.

DeCanio S.J., Fremstad A. (2013), Game Theory and Climate Diplomacy, „Ecological Economics”, 85, s. 177–187.

Declaration of Principles on Air Pollution Control, Council of Europe, Council of Ministers, Res. (68) 4 (1968).

Dell M., Jones B.F., Olken B. (2012), Temperature Shocks and Economic Growth: Evidence from the Last Half Century, „American Economic Journal: Macroeconomics”, 4 (3), s. 66–95. http://dx.doi.org/10.1257/mac.4.3.66

Dell M., Jones B.F., Olken B. (2014), What Do We Learn from the Weather? The New Climate Economy Literature, „Journal of Economic Literature”, 52 (3), s. 740–798.

Department of Economic Affairs, Ministry of Finance. (2020), Report of the Sub-Committee for the Assessment of the Financial Requirements for Implementing India’s Nationally Determined Contribution (NDC). Government of India.

Dobes L., Jotzo F., Stern D.I. (2014), The Economics of Global Climate Change: A Historical Literature Review, „Review of Economics”, 65 (3), s. 281–320. https://doi.org/10.1515/roe-2014-0305

Donadelli M., Jüppner M., Vergalli S. (2022), Temperature Variability and the Macroeconomy: A World Tour, „Environmental and Resource Economics”, 83, s. 221–259. https://doi.org/10.1007/s10640-021-00579-513

Duflo E., Banerjee A.V. (2022), Good Economics. Nowe rozwiązania globalnych problemów, Wydawnictwo Agora, Warszawa.

Dukes, J.S. (2003), Burning Buried Sunshine: Human Consumption of Ancient Solar Energy, „Climatic Change”, 61, s. 31–44. https://doi.org/10.1023/A:1026391317686

Dyrektywa 2004/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, z uwzględnieniem mechanizmów projektowych protokołu z Kioto.

Dyrektywa 2008/101 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu uwzględnienia działalności lotniczej w systemie handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie.

Dyrektywa 2009/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 czerwca 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.

Dyrektywa 2012/27 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE (Dz.U. L 315 z 14 listopada 2012 r.).

Dyrektywa 2018/410 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 14 marca 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu wzmocnienia efektywnych pod względem kosztów redukcji emisji oraz inwestycji niskoemisyjnych oraz decyzję (UE) 2015/1814.

Dyrektywa 2018/844 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej (Dz.U. L 156 z 19 czerwca 2018 r., s. 75).

Dyrektywa 2018/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią (Dz.U. L 285 z 31 października 2009 r., s. 10).

Eckstein D., Künzel V., Schafer L. (2021), Global Climate Risk Index 2021, German Watch, https://www.germanwatch.org/sites/default/files/Global%20Climate%20Risk%20Index%202021_2.pdf (dostęp: 13.10.2024).

Edmonds J., Reilly J. (1983a), A Long-Term Global Energy-Economic Model of Carbon Dioxide Release from Fossil Fuel Use, „Energy Economics”, 5 (2), s. 74–88.

Edmonds J., Reilly J. (1983b), Global Energy and CO2 to the Year 2050, „The Energy Journal”, 4 (3), s. 21–48.

Ehrlich P.R., Holdren J.P. (1971), Impact of Population Growth, „Science. New Series”, 171 (3977), s. 1212–1217.

Eichstaedt I. (1973), Księga pierwiastków, Wiedza Powszechna, Warszawa.

Eisenack K., Stecker R. (2012), A Framework for Analyzing Climate Change Adaptations as Actions. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change, 17 (3), s. 243–260.

Encyklopedia PWN (2003), Technika. Spojrzenie na dzieje cywilizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Energy Institute – Statistical Review of World Energy (2024), https://ourworldindata.org/grapher/cobalt-production?tab=chart (dostęp: 25.10.2024).

Engle N.L. (2011), Adaptive Capacity and Its Assessment, „Global Environmental Change”, 21 (2), s. 647–656. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2011.01.019

Environmental Principles and Concepts (1995), OCDE/GD(95)124, Paris.

Fleming J.R. (2007), The Callendar Effect: The Life and Work of Guy Stewart Callendar (1898–1964), the Scientist Who Established the Carbon Dioxide Theory of Climate Change, „Nuncius”, 23 (2), s. 434–434. https://doi.org/10.1163/182539108X01039

Ford D.W. (2020), Is the Earth an Organism?, http://evolutionmoralitypolitics.com/is-the-earth-an-organism-by-w-ford-doolittle-aeon/ (dostęp: 21.08.2024).

Frankignoul C., Hasselmann K. (1977), Stochastic Climate Models, Part 2: Application to sea-Surface Temperature Anomalies and Thermocline Variability, „Tellus”, 29, s. 289–305.

Friedlingstein P., Jones M.W., O’Sullivan M., Andrew R.M., Hauck J., Peters G.P., Peters W., Pongratz J., Sitch S., Le Quéré C., Bakker D.C.E., Canadell J.G., Ciais P., Jackson R.B., Anthoni P., Barbero L., Bastos A., Bastrikov V., Becker M., Bopp L., Buitenhuis E., Chandra N., Chevallier F., Chini L.P., Currie K.I., Feely R.A., Gehlen M., Gilfillan D., Gkritzalis T., Goll D.S., Gruber N., Gutekunst S., Harris I., Haverd V., Houghton R.A., Hurtt G., Ilyina T., Jain A.K., Joetzjer E., Kaplan J.O., Kato E., Klein Goldewijk K., Korsbakken J.I., Landschützer P., Lauvset S.K., Lefèvre N., Lenton A., Lienert S., Lombardozzi D., Marland G., McGuire P.C., Melton J.R., Metzl N., Munro D.R., Nabel J.E.M.S., Nakaoka S-I., Neill C., Omar A.M., Ono T., Peregon A., Pierrot D., Poulter B., Rehder G., Resplandy L., Robertson E., Rödenbeck C., Séférian R., Schwinger J., Smith N., Tans P.P., Tian H., Tilbrook B., Tubiello F.N., van der Werf G.R., Wiltshire A.J., Zaehle S. (2019), Global Carbon Budget 2019, „Earth System Science Data”, 11, s. 1783–1838. https://doi.org/10.5194/essd-11-1783-2019

Fourier J-B.J. (1824), Remarques générales sur les températures du globe terrestre et des espaces planétaires, „Annales de la Chimie et de Physique”, 27, s. 136–167, https://geosci.uchicago.edu/~rtp1/papers/Fourier1827Trans.pdf (dostęp: 5.03.2025).

Gellner E. (1983), Nations and Nationalism, Basil Blackwell, Oxford.

Góralczyk B. (2021), Nowy długi marsz. Chiny Ery Xi Jinpinga, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.

Greenhouse gas inventory review training course Land use, land-use change and forestry sector (2023), United Nations Framework Convention on Climate Change, https://unfccc.int/sites/default/files/resource/LULUCF_final_formatted_26.09.2023.pdf (dostęp: 29.09.2024).

Grima N., Singh S. (2019), How the End of Armed Conflicts Influence Forest Cover and Subsequently Ecosystem Services Provision? An Analysis of Four Case Studies in Biodiversity Hotspots, „Land Use Policy”, 81, s. 267–275. https://doi.org/ 10.1016/j.landusepol.2018.10.056

de Groot R.S., Wilson M.A, Boumans R.M.J. (2002), A Typology for the Classification, Description and Valuation of Ecosystem Functions, Goods and Services, „Ecological Economics”, 41, s. 393–408.

Gruszecki L., Jóźwik B. (2019), Teoretyczne rekonstrukcje środowiskowej krzywej Kuznetza, „Gospodarka Narodowa”, 299 (3), s. 95–117.

Grübler A., Nakićenović N., Victor D.G. (1999), Dynamics of Energy Technologies and Global Change, „Energy Policy”, 27, s. 247–280.

The Guardian(2020), https://www.theguardian.com/australia-news/2020/may/26/rio-tinto-blasts-46000-year-old-aboriginal-site-to-expand-iron-ore-mine (dostęp: 15.11.2024).

Gusev A. (2016), Evolution of Russian Climate Policy: From the Kyoto Protocol to the Paris Agreement, „L’Europeen Formation”, 380.

Harari Y.N. (2020), Sapiens. Od zwierząt do bogów, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Hardin G. (1968), Tragedy of the Commons, „Science”, 162 (3859), s. 1243–1248.

Hasselmann K. (1976), Stochastic Climate Models, Part 1: Theory, „Tellus”, 28, s. 473–485.

Hasselmann K. (1993), Optimal Fingerprints for the Detection of Time-Dependent Climate Change, „Journal of Climate”, 6, s. 1957–1971. https://doi.org/10.1175/1520-0442(1993)006<1957:OFFTDO>2.0.CO;2 [publisher-version].

Hasselmann K. (1997), Multi-Pattern Fingerprint Method for Detection and Attribution of Climate Change, „Climate Dynamics”, 13, 601–611. https://doi.org/10.1007/s003820050185 [pre-print].

Hasselmann K., Bengtsson L., Cubasch U., Hegerl G., Rodhe H., Roeckner E., von Storch H., Voss R. Waszkewitz J. (1995), Detection of Anthropogenic Climate Change Using a Fingerprint Method, [w:] P. Ditlevsen (red.), Modern Dynamical Meteorology: Proceedings from a Symposium in Honor of Prof. Aksel Wiin-Nielsen, Copenhagen, University of Copenhagen. Department of Geophysics, s. 203–221.

Hegerl G., von Storch H., Hasselmann K., Santer B., Cubasch U., Jones P. (1996), Detecting Greenhouse-Gas-Induced Climate Change with an Optimal Fingerprint Method, „Journal of Climate”, 9, 2281–2306. https://doi.org/10.1175/1520-0442(1996)009<2281:DGGICC>2.0.CO2 [publisher-version].

Heidari H., Katircioglu S.T., Saeidopur L. (2015), Economic Growth, CO2 Emissions, and Energy Consumption in Five ASEAN Countries, „International Journal of Electrical Power & Energy System”, 64, s. 785–791. https://doi.org/10.1016/j.ijepes.2014.07.081

Heidrich O. (2022), Decarbonize the Military-Mandate Emissions Reporting, „Nature”, 611 (7934).

Henn B.M., Cavalli-Sforza L.L., Feldman M.W. (2012), The Great Human Expansion, „Proceedings of the National Academy of Sciences USA”, Oct 30, 109 (44), s. 17758–17764. https://doi.org/10.107/pnas.1212380109

Henriques S.T., Kander A. (2010), The Modest Environmental Relief Resulting from the Transition to a Service Economy, „Ecological Economics”, 70 (2), s. 271–282.

Hickel J. (2022), Mniej znaczy lepiej. O tym, jak odejście od wzrostu gospodarczego ocali świat, Wydawnictwo Karakter, Kraków.

Hirt A.M. (2010), Imperial Mines and Quarries in the Roman World. Organizational Aspects 27 BC – AD 235, Oxford University Press. https://doi.org/10.1017/S0009840X11001892

Hoffecker J.F., Powers W.R., Goebel T. (1993), The Colonization of Beringia and the Peopling of the New World, „Science”, 259 (5091), s. 46–53. https://doi.org/10.1126/science.259.5091.46

Houghton R.A. (2003), Revised Estimates of the Annual Net Flux of Carbon to the Atmosphere from Changes in Land Use and Land Management 1850–2000, „Tellus”, 55B, s. 378–390.

Houghton R.A. (2010), How Well Do We Know the Flux of CO2 from Land Use Change?, „Tellus”, 62B, s. 337–351.

IEA (2024a), Electricity 2024, https://www.iea.org/reports/electricity-2024 (dostęp: 10.10.2024).

IEA (2024b), Trends in Electric Cars. Global EV Outlook 2024, https://www.iea.org/reports/global-ev-outlook-2024/trends-in-electric-cars (dostęp: 10.10.2024).

IEA (2024c), https://www.iea.org/energy-system/fossil-fuels/coal (dostęp: 10.10.2024).

IEA (2024d), https://www.iea.org/energy-system/electricity/nuclear-power (dostęp: 10.10.2024).

IEA (2024e), https://www.iea.org/data-and-statistics/charts/total-nickel-demand-by-sector-and-scenario-2020-2040 (dostęp: 15.10.2024).

IMF (2023), IMF Fossil Fuel Subsidies Data: 2023 Update, https://www.elibrary.imf.org/view/journals/001/2023/169/article-A001-en.xml (dostęp: 15.11.2024).

Impact Assessment Report Accompanying the document Proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council establishing a carbon border adjustment mechanism (SWD(2021) 643 final).

IPCC (1990), Climate Change: The IPCC 1990 and 1992 Assessments, https://www.ipcc.ch/report/climate-change-the-ipcc-1990-and-1992-assessments/ (dostęp: 18.03.2025).

IPCC (2000), Land Use, Land-Use Change, and Forestry, Special Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/03/srl-en-1.pdf (dostęp: 10.08.2024).

IPCC (2001), Climate Change 2001 – Impacts, Adaptation and Vulnerability: Contribution of Working Group II.

IPCC (2018), Historical Overview of Climate Change Science, https://web.archive.org/web/20181126204443/http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/wg1/ar4-wg1-chapter1.pdf (dostęp: 10.08.2024).

Jalil A., Mahmud S.F. (2009), Environment Kuznets Curve for CO2 Emissions: A Cointegration Analysis for China, „Energy Policy”, 37 (12), s. 5167–5172.

James P., Thorpe N. (1997), Dawne wynalazki, Świat Książki, Warszawa.

Jankowska E. (2016), Środowiskowa krzywa Kuznetsa w dekarbonizacji europejskich gospodarek, „Studia Ekonomiczne”, 289, s. 51–61.

Joint Research Centre (2023), Imagining a sustainable Europe: Four scenarios for 2050 and strategic areas for change, https://joint-research-centre.ec.europa.eu/jrc-news-and-updates/imagining-sustainable-europe-four-scenarios-2050-and-strategic-areas-change-2023-07-06_en (dostęp: 10.01.2024).

Jones M., Henderson-Sellers A. (1990), History of the Greenhouse Effect, „Progress in Physical Geography: Earth and Environment”, 14 (1), s. 1–18. https://doi.org/10.1177/030913339001400101

Kaya Y., Yokobori K. (1997), Environment, Energy, and Economy: Strategies for Sustainability, United Nations University Press, Tokyo–New York–Paris.

Keelinh Ch. (1973), Industrial Production of Carbon Dioxide from Fossil Fuels and Limestone, „Tellus”, 25 (2), s. 174–198. https://doi.org/10.1111/j.2153-3490.1973.tb01604.x

Kekki M.-K.M. (2024), Nation-States in a Prisoner’s Dilemma with Climate Change: Applying Edith Stein’s Theory of the State, „Nations and Nationalism”, s. 1–15. https://doi.org/10.1111/nana.13016

Khanna N., Purkyastha D., Jain S. (2022) (Aug 10), Landscape of Green Finance in India 2022, Climate Policy Initiative.

Kingsolver B. (2013), Flight Behavior, Harper Perennial, New York.

Kirchner J.W. (1989), The Gaia Hypothesis: Can It Be Tested?, „Reviews of Geophysics”, 27 (2), s. 223–235.

de Klerk L. i in. (2024), Climate Damage Caused by Russia’s war in Ukraine 24 February 2022 – 23 February 2024 by Initiative on GHG Accounting of War, https://en.ecoaction.org.ua/wp-content/uploads/2024/06/Climate-Damage-Caused-by-War-24-months-EN.pdf (dostęp: 15.10.2024).

Knoll A.H. (2022), Ziemia. Cztery miliardy lat historii w ośmiu rozdziałach, Copernicus Center Press, Kraków.

KOBiZE (2023), Krajowy Raport Inwentaryzacyjny 2023. Inwentaryzacja emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych w Polsce dla lat 1988–2021. Raport syntetyczny, Warszawa.

Komisja Europejska (2014), Przewodnik po analizie kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych, Narzędzie analizy ekonomicznej polityki spójności, 2014–2020.

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Nowa strategia leśna UE 2030, (COM(2021) 572 final).

Korzeniowski P. (2000), Zasady ogólne prawa i polityki ochrony środowiska Unii Europejskiej w procesie dostosowania ustawodawstwa polskiego do prawa Wspólnot Europejskich, „Przegląd Legislacyjny”, 3, s. 11–43.

Krajewski A. (2018), Krew cywilizacji. Biografia ropy naftowej, Wydawnictwo WAM, Kraków.

Krey V. i in. (2014), Annex II: Metrics & Methodology, [w:] Climate Change 2014: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change.

Lashof D. (2020), Top 10 Priorities for President Biden to Tackle the Climate Crisis, World Research Institute, https://www.wri.org/insights/top-10-priorities-president-biden-tackle-climate-crisis (dostęp: 20.10.2024).

Latham J. (1990), Control of Global Warming?, „Nature”, 347, s. 339–340. https://doi.org/10.1038/347339b0

Laughter J. (2012), Polar City Red, Deadly Niche Press, London.

Lawrence M.G., Schäfer S., Muri H. i in. (2018), Evaluating Climate Geoengineering Proposals in the Context of the Paris Agreement Temperature Goals, „Nature Communications”, 9, 3734. https://doi.org/10.1038/s41467-018-05938-3

Leffer L. (2023), Inside the Satellite Tech Revealing Gaza’s Destruction, „Scientific America” (1 Dec).

Leggett J., Pepper W.J., Swart R.J.(1992), Emissions Scenarios for the IPCC: An Update, [w:] J.T. Houghton, B.A. Callander, S.K. Varney (red.), Climate Change 1992: The Supplementary Report to the IPCC Scientific Assessment, Cambridge University Press, Cambridge, Chapter A3, s. 69–96.

Leruth L., Mazarei A. (2022), Who Controls the World’s Minerals Needed for Green Energy?, Peterson Institute For International Economics, https://www.piie.com/blogs/realtime-economic-issues-watch/who-controls-worlds-minerals-needed-green-energy (dostęp: 20.10.2024).

Lewis S.L., Maslin M.A. (2015), Defining the Anthropocene, „Nature”, 519, s. 171–180.

Liang X., Scarazzato L., Béraud-Sudreau L., Lopes da Silva D., Choi Y., Sild E.K. (2023), The SIPRI Top 100 Arms-Producing and Military Services Companies 2022, https://www.sipri.org/sites/default/files/2023-11/fs_2312_top_100_2022.pdf (dostęp: 10.10.2024).

Liao S.M., Sandberg A., Roache R. (2012), Human Engineering and Climate Change, „Ethics, Policy & Environment”, 15 (2), s. 206–221.

Life Cycle Assessment of Electricity Generation Options UNECE [online], https://unece.org/ (dostęp: 12.07.2022).

Linthicum K. (2022), Energy and the Anthropcene, [w:] S.T. Reno, The Anthropocene Approaches and Contexts for Literature and the Humanities, Routledge, New York–London, s. 39–49. https://doi.org/10.4324/9781003095347-5

Lithium Mineral Commodity Summaries (2024), US GS, https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2024/mcs2024-lithium.pdf (dostęp: 20.10.2024).

von Lossow T. (2016), The Rebirth of Water as a Weapon: IS in Syria and Iraq, „The International Spectator”, 51 (3), s. 82–99. https://doi.org/10.1080/03932729.2016.1213063

Łańcuch wartości energetyki jądrowej w Polsce. Streszczenie raportu, 2023, https://ien.com.pl/images/konferencje/%C5%81a%C5%84cuch-warto%C5%9Bcienergii-j%C4%85drowej-w-Polsce-raport.pdf (dostęp: 20.11.2024).

Magnani E. (2001), The Environmental Kuznetz Curve: Development Path or Policy Result?, „Environmental Modeling & Software”, 16 (2), s. 157–165.

McCright A.M., Dunlap R.E. (2011), The Politicization of Climate Change and Polarization in the American Public’s Views of Global Warming, 2001–2010, „Sociological Quarterly”, 52 (2), s. 155–194. https://doi.org/10.1111/j.1533-8525.2011.01198.x

Meadows D.H, Meadows D.L., Randers J., Behrens III W.W. (1972), The Limits to Growth, Potomac Associates – Universe Books, New York.

Mendelsohn R., Dinar A., Williams L. (2006), The Distributional Impact of Climate Change on Rich and Poor Countries, „Environment and Development Economics”, 11, s. 159–178.

Michaelowa A., Koch T., Charro D., Gameros C. (2022). Military and Conflict-related Emissions: Kyoto to Glasgow and Beyond: Report, Perspectives Climate Group, Freiburg.

Michalak W. (2020), Wpływ zmiany klimatu na zdrowie ludzi, [w:] K. Prandecki, M. Burchard-Dziubińska (red.), Zmiana klimatu – skutki dla polskiego społeczeństwa i gospodarki, Komitet Prognoz Polska 2000 Plus, Polska Akademia Nauk, Warszawa, s. 139–158.

Military Emissions (2023), The Military Emissions Gap, Conflict and Environment Observatory, https://militaryemissions.org/ (dostęp: 10.10.2023).

Mills E. (2012), The Greening of Insurance, „Science”, 338 (1425), s. 1424–1425, www.sciencemag.org (dostęp: 15.11.2015).

Milman O.(2023), Climate Crisis, „The Guardian”, 19 July, https://www.theguardian.com/environment/2023/jul/19/climate-crisis-james-hansen-scientist-warning (dostęp: 20.08.2024).

Mimura N., Pulwarty R.S., Duc D.M., Elshinnawy I., Redsteer M.H., Huang H.-Q., Nkem J.N., Sanchez Rodriguez R.A. (2014), Adaptation Planning and Implementation, [w:] Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom–New York, s. 896–898.

Munich Re, https://www.munichre.com/en/risks/climate-change.html (dostęp: 20.03.2024).

Nakhooda S., Fransen T., Caravani A., Kuramochi T., Prizzon A., Shimizu N., Halimanjaya A., Tilley H., Welham B. (2013), Mobilising International Climate Finance: Lessons from the Fast-Start Finance Period, Overseas Development Institute and World Resources Institute, London–Washington, DC, https://www.odi.org/sites/odi.org.uk/files/odi-assets/publications-opinion-files/8686.pdf (dostęp: 20.03.2024).

Nakićenović N. i in. (2000), Special Report on Emissions Scenarios: A Special Report of Working Group III of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge.

National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine (2023), Behavioral Economics: Policy Impact and Future Directions, National Academies Press, Washington, DC. https://doi.org/10.17226/26874

Nationally Determined Contribution of the Russian Federation as part of the implementation of the Paris Agreement of December 12, 2015, https://unfccc.int/sites/default/files/NDC/2022-06/NDC_RF_eng.pdf (dostęp: 10.09.2024).

Navrud S., Strand J. (2013), Valuing Global Public Goods: A European Delphi Stated Preference Survey of Population Willingness to Pay for Amazon Rainforest Preservation, Policy Research Working Paper, No. 6637, World Bank, Washington, DC. https://doi.org/10.1596/1813-9450-6637

Neimark B., Bigger P., Otu-Larbi F., Larbi R. (2024), A Multitemporal Snapshot of Greenhouse Gas Emissions from the Israel-Gaza Conflict. https://doi.org/10.2139/ssrn.4684768

Neneman J. (2022), W jaki sposób podatki mogą pomóc w ochronie środowiska, [w:] M. Burchard-Dziubińska (red.), W poszukiwaniu zielonego ładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 65–90.

Nichols J.E., Peteet D.M. (2019), Rapid Expansion of Northern Peatlands and Doubled Estimate of Carbon Storage, „Nature Geoscience”, 12, s. 917–921. https://doi.org/10.1038/s41561-019-0454-z

Nordhaus W.D. (1977a), Economic Growth and Climate: The Carbon Dioxide Problem, „The American Economic Review”, 67 (1), Papers and Proceedings of the Eighty-ninth Annual Meeting of the American Economic Assocation, s. 341–346, http://www.econ.yale.edu/~nordhaus/homepage/carbondixoideproblem.pdf (dostęp: 30.09.2024).

Nordhaus W.D. (1977b), Strategies for the Control of Carbon Dioxide, Cowles Foundation Discussion Papers, 675, https://elischolar.library.yale.edu/cowles-discussion-paper-series/675 (dostęp: 30.09.2024).

Nordhaus W.D. (2021), Kasyno klimatyczne. Ryzyko, niepewność i ekonomia globalnego ocieplenia, Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Warszawa.

Nordhaus W.D., Yohe G.W. (1983), Future Paths of Energy and Carbon Dioxide Emissions, [w:] T.F. Malone (red.), Changing Climate: Report of the Carbon Dioxide Assessment Committee, National Academy Press, Washington DC, Chapter 2.1, s. 87–152.

Nowacki K. (1993), Administracyjnoprawne instrumenty ochrony środowiska naturalnego w Republice Federalnej Niemiec i Austrii. Studium prawnoporównawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Our World in Data (2024), https://ourworldindata.org/grapher/years-of-fossil-fuel-reserves-left (dostęp: 5.10.2024).

Pandey K. (2022), State of India’s Environment in Figures: India Recorded 280 Heat Wave Days across 16 States in 2022 – Most in Decade, „Down To Earth”, https://www.downtoearth.org.in/climate-change/state-of-india-s-environment-in-figures-india-recorded-280-heat-wave-days-across-16-states-in-2022-most-in-decade-83131 (dostęp: 2.06.2022).

Panel on War, Carbon and Infrastructure Whole Supply Chains and the Military Emissions Gap, Concrete Impacts, ESRC-UKRI 02 Dec. 2023 COP28, Dubai, UEA, https://www.youtube.com/watch?v=k1cWvZMhbco (dostęp: 10.10.2024).

Pielke R. (2019), Tracking Progress on the Economic Costs of Disasters under the Indicators of the Sustainable Development Goals, „Environmental Hazards”, 18, s. 1–6.

Pietraś M. (1996), Bezpieczeństwo ekologiczne w Europie, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Pindyck R.S. (2012), Uncertain Outcomes and Climate Change Policy, „Journal of Environmental Economics and Management”, 63, s. 289–303.

Pindyck R.S. (2013), Climate Change Policy: What Do the Models Tell Us?, „Journal of Economic Literature”, 51, s. 860–872.

Plass G.N. (1956a), Carbon Dioxide and the Climate, „American Scientist”, 44, s. 302–316.

Plass G.N. (1956b), Effect of Carbon Dioxide Variations on Climate, „American Journal of Physics”, 24 (5), s. 376–387. https://doi.org/10.1119/1.1934233

Plass G.N. (1956c), The Carbon Dioxide Theory of Climatic Change, „Tellus”, 8 (2), s. 140–154. https://doi.org/10.1111/j.2153-3490.1956.tb01206.x

Popkiewicz M. (2022), Zrozumieć transformację energetyczną, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice.

Quah E., Siong Tan T. (2019), Valuing the Environment, Asian Development Bank Institute, 1012, https://www.adb.org/sites/default/files/publication/532731/adbi-wp1012.pdf (dostęp: 15.07.2023).

RAID (2024), https://raid-uk.org/report-environmental-pollution-human-costs-drc-cobalt-demand-industrial-mines-green-energy-evs-2024/ (dostęp: 2.11.2024).

Rajaeifar M.A., Belcher O., Parkinson S., Neimark B., Weir D., Ashworth K., Larbi R., Oliver H. (2022), Decarbonize the Military-Mandate Emissions Reporting, „Nature”, 611. https://doi.org/10.1038/d41586-022-03444-7

Raupach M.R., Marland G., Ciais P., Lequere C., Canadell J.G., Klepper G., Field C.B. (2007), Global and Regional Drivers of Accelerating CO2 Emissions, „Proceedings of the National Academy of Sciences”, 104 (24), s. 10288–10293.

Raworth K. (2021), Ekonomia obwarzanka. Siedem sposobów myślenia o ekonomii XXI wieku, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Recommendation on Guiding Principles Concerning International Economic Aspects of Environmental Policies, C(72)128.2.

Recommendation on the Implementation of the Polluter-Pays Principle, C(74)223. Reuters (2023), https://www.reuters.com/business/sustainable-business/global-carbon-markets-value-hit-record-909-bln-last-year-2023-02-07/ (dostęp: 30.03.2024).

Revelle R. (1983), Probable Future Changes in Sea Level Resulting from Increased Atmospheric Carbon Dioxide, [w:] Changing Climate, National Research Council Carbon Dioxide Assessment Committee, National Academy of Sciences,Washington, DC, s. 433–448.

Revelle R., Suess H.S. (1957), Carbon Dioxide Exchange between Atmosphere and Ocean and the Question of an Increase of Atmospheric CO2 During the Past Decades, „Tellus”, 9, s. 18–27.

Revesz R., Arrow K. i in. (2014), Global Warming: Improve Economic Models of Climate Change, „Nature”, 508, s. 173–175. https://doi.org/10.1038/508173a

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 września 2022 r. w sprawie nowej strategii leśnej UE 2030 – zrównoważona gospodarka leśna w Europie (2022/2016(INI)).

Rich N. (2014), Odds Against Tomorrow, Picador, London.

Rio Tinto (2024), https://www.riotinto.com/en/news/trending-topics/juukan-gorge (dostęp: 20.11.2024).

Ritchie H., Rosado P. (2024), Metals and Mineral, https://ourworldindata.org/metals-minerals (dostęp: 20.10.2024).

Robinson D., Goforth D. (2005), The Topology of the 2x2 Games. New Periodic Table, Routledge, https://sl4librarian.wordpress.com/wp-content/uploads/2016/12/goforthrobinson-the-topology-of-the-2x2-games-a-new-periodic-table.pdf (dostęp: 20.08.2024).

Roy N.M. (2021), Climate Change’s Free Rider Problem: Why We Must Relinquish Freedom to Become Free, „William & Mary Environmental Law and Policy Review”, 45 (3).

Rozporządzenie (UE) 2018/842 w sprawie wiążących rocznych redukcji emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie od 2021.

Rozporządzenie (UE) 2021/1119 ustanawiające ramy na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie).

Rozporządzenie (UE) 2023/955 w sprawie ustanowienia Społecznego Funduszu Klimatycznego i zmieniające rozporządzenie (UE) 2021/1060.

Rozporządzenie (UE) 2023/956 ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1369 z dnia 4 lipca 2017 r. ustanawiające ramy etykietowania energetycznego i uchylające dyrektywę 2010/30/UE (Dz.U. L 198 z 28.7.2017).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/841 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie włączenia emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych w wyniku działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem do ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030 i zmieniające rozporządzenie (UE) nr 525/2013 oraz decyzję nr 529/2013/UE (Dz. U. L 156 z 19.6.2018).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 663/2009 i (WE) nr 715/2009, dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 94/22/WE, 98/70/WE, 2009/31/WE, 2009/73/WE, 2010/31/UE, 2012/27/UE i 2013/30/UE, dyrektyw 2009/119/WE i (EU) 2015/652 oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (Dz.U. L 317 z 9.12.2019, s. 1).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/783 z dnia 29 kwietnia 2021 r. ustanawiające Program działań na rzecz środowiska i klimatu (LIFE) i uchylające rozporządzenie (UE) nr 1293/2013 (Dz.U. L 172 z 17.5.2021, s. 53).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Carbon Border Adjustment Mechanism).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1805 w sprawie stosowania paliw odnawialnych i niskoemisyjnych w transporcie morskim (FuelEU Maritime) oraz zmiany dyrektywy 2009/16/WE.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2405 z dnia 18 października 2023 r. w sprawie zapewnienia równych warunków działania dla zrównoważonego transportu lotniczego (ReFuelEU Aviation) (Tekst mający znaczenie dla EOG).

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/2066 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz zmieniające rozporządzenie Komisji (UE) nr 601/2012 (Tekst mający znaczenie dla EOG).

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/1208 z dnia 7 sierpnia 2020 r. w sprawie struktury, formatu, procedur przekazywania i przeglądu informacji zgłaszanych przez państwa członkowskie zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 oraz uchylenia rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 749/2014.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/2085 z dnia 14 grudnia 2020 r. w sprawie zmiany i sprostowania rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/2066 w sprawie monitorowania i raportowania w zakresie emisji gazów cieplarnianych na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Tekst mający znaczenie dla EOG).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1252 z dnia 11 kwietnia 2024 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby zapewnienia bezpiecznych i zrównoważonych dostaw surowców krytycznych oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 168/2013, (UE) 2018/858, (UE)2018/1724 i (UE) 2019/1020.

Russell P. (2008), The Global Brain: The Awakening Earth in a New Century, Floris Books, Edinburgh.

Sanderman J., Baldock J.A. (2010), Accounting for Soil Carbon Sequestration in National Inventories: A Soil Scientist’s Perspective, „Environmental Research Letters”, 5 (3). https://doi.org/10.1088/1748-9326/5/3/034003

Sawyer J. (1972), Man-Made Carbon Dioxide and the „Greenhouse” Effect, „Nature”, 239, s. 23–26.

Scheyder E. (2023), Exclusive – Biden Campaign Tells Miners It Supports Domestic Production of EV Metals, Reuters, 22.10., www.reuters.com/article/usa-election-mining-idCNL1N2HD0RW (dostęp: 20.11.2024).

Scheyder E. (2024), Wojna o minerały. Jak surowce strategiczne decydują o naszej przyszłości energetycznej, Prześwity, Warszawa.

Schlamadinger B., Bird N., Johns T., Brown S., Canadell J., Ciccarese L., Dutschke M., Fiedler J., Fischlin A., Fearnside P., Forner C., Freibauer A., Frumhoff P., Hoehne N., Kirschbaum M., Labat A., Marland G., Michaelowa A., Montanarella L., Yamagata Y. (2007), A Synopsis of Land Use, Land-Usechange and Forestry (LULUCF) under the Kyoto Protocol and Marrakech Accords, „Environmental Science & Policy”, 10 (4), s. 271–282. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2006.11.002

Schlömer S. i in. (2014), Annex III: Technology-Specific Cost and Performance Parameters, [w:] Climate Change 2014: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change.

Schmidt G. (2024), Why 2023’s Heat Anomaly Is Worrying Scientists, „Nature”, 627, s. 467, https://www.nature.com/articles/d41586-024-00816-z.pdf (dostęp: 20.08.2024).

Schramski J.R., Gattie D.K., Brown J.H. (2015), Human Domination of the Biosphere: Rapid Discharge of the Earth-Space Battery Foretells the Future of Humankind, PNAS. https://doi.org/10.1073/pnas.1508353112

Schurr T. (2000), Mitochondrial DNA and the Peopling of the New World, „American Scientist”, 88 (3), 246.

Schwab K. (2018), Czwarta rewolucja przemysłowa, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa.

Seyuba K., Ferré Garcia T. (2022), Climate-Related Security Risks in the SADC Region, SIPRI, https://www.sipri.org/commentary/topical-backgrounder/2022/climate-related-security-risks-sadc-region (dostęp: 22.11.2024).

Smith S.J., Vanardenne J., Klimont Z., Andres R.J., Volke A., Arias S.D. (2011), Anthropogenic Sulfur Dioxide Emissions: 1850–2005, „Atmospheric Chemistry and Physics”, 11, s. 1101–1116.

SMM (2024), Overview of the Output of the World’s Top Ten Copper Ore Producing Countries in 2023, https://news.metal.com/newscontent/102686247/Overview-of-the-output-of-the-worlds-top-ten-copper-ore-producing-countries-in-2023 (dostęp: 20.10.2024).

Sosnowska A., Pyrka M., Jeszke R. (2023), Wprowadzenie podatku granicznego od emisji gazów cieplarnianych (CBAM) jako nowego instrumentu polityki klimatycznej UE i jego potencjalne skutki ekonomiczne dla Polski, „Studia BAS”, 2 (74). https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2023.16

STATISTA (2024), https://www.statista.com/statistics/483590/prices-of-implemented-carbon-pricing-instruments-worldwide-by-select-country/ (dostęp: 20.11.2024).

STATISTA (2024a), https://www.statista.com/statistics/205966/world-carbon-dioxide-emissions-by-region/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024b), Number of People without Access to Electricity Worldwide in 2022, by Select Country, https://www.statista.com/statistics/521831/share-of-population-without-access-to-electricity-by-country/ (dostęp: 20.08.2024).

STATISTA (2024c), https://www.statista.com/statistics/1118777/electricity-demand-worldwide/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024d), https://www.statista.com/statistics/1461007/-soft-brown-coal-production-in-germany/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024e), https://www.statista.com/statistics/237115/oil-production-in-the-top-fifteen-countries-in-barrels-per-day/ (dostęp: 11.10.2024).

STATISTA (2024f), https://www.statista.com/statistics/265203/global-oil-production-in-barrels-per-day/ (dostęp: 11.10.2024).

STATISTA(2024g), https://www.statista.com/statistics/264101/world-natural-gas-production-by-country/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024h), https://www.statista.com/statistics/274528/major-exporting-countries-of-lng/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024i), https://www.statista.com/statistics/274529/major-lng-importing-countries/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024j), https://www.statista.com/statistics/267366/world-graphite-production/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024k), https://www.statista.com/statistics/270277/mining-of-rare-earths-by-country/ (dostęp: 20.10.2024).

STATISTA (2024l), Carbon Tax Rates in Selected Jurisdictions Worldwide as of April 2024, https://www.statista.com/statistics/483590/prices-of-implemented-carbon-pricing-instruments-worldwide-by-select-country/ (dostęp: 20.10.2024).

STATISTA (2024m), https://www.statista.com/statistics/1241742/carbon-tax-revenues-worldwide-by-selected-country/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024n), https://www.statista.com/statistics/1320455/carbon-storage-in-global-ecosystems/ (dostęp: 10.10.2024).

STATISTA (2024o), https://www.statista.com/statistics/279504/cumulative-installed-capacity-of-solar-power-in-china/ (dostęp: 20.10.2024).

Stern D.I., Jotzo F., Dobes L. (2013), The Economics of Global Climate Change: A Historical Literature Review, Working Papers 249412, Australian National University, Centre for Climate Economics & Policy. https://doi.org/10.22004/ag.econ.249412

Stern N. (2006), The Economics of Climate Change: The Stern Review, Cambridge University Press, Cambridge.

Stevens B. (2021), The Nobel Prize in Physics 2021, https://mpimet.mpg.de/en/institute/the-nobel-prize-in-physics-2021

Śleszyński J. (2014), Podatki środowiskowe i podział na grupy podatków według metodyki Eurostatu, „Optimum. Studia Ekonomiczne”, 3 (69), s. 52–68.

The Anthropocene, International Union of Geological Sciences, https://www.iugs.org/_files/ugd/f1fc07_ebe2e2b94c35491c8efe570cd2c5a1bf.pdf (dostęp: 22.08.2024).

The Economist (2019), To Prevent Catastrophic Global Warming, China Must Hang Tough, https://www.economist.com/china/2019/09/21/to-prevent-catastrophic-global-warming-china-must-hang-tough (dostęp: 20.10.2024).

The Origins of the IPCC: How the World Woke Up to Climate Change, https://council.science/blog/the-origins-of-the-ipcc-how-the-world-woke-up-to-climate-change/ (dostęp: 5.05.2024).

Thompson A., Robbins P., Sohngen B., Arvai J., Koontz T. (2006), Economy, Politics and Institutions: From Adaptation to Adaptive Management in Climate Change, „Climatic Change”, 7, s. 1–5.

Thorne A.G., Wolpoff M.H. (1992), The Multiregional Evolution of Humans, „Scientific America”, 266 (4), s. 76–79, 82–83. https://doi.org/10.1038/scientificamerican0492-76. PMID: 1566033.

Tietenberg T. (b.r.w.), Environmental and Natural Resource Economics, Third Edition, Harper Colins Publishers, New York.

Tol R.S.J. (2005), Adaptation and Mitigation: Trade-Offs in Substance and Methods, „Environmental Science & Policy”, 8 (6), s. 572–578. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2005.06.011

Twidale S. (2024), Global Carbon Markets Value Hit Record $949 bln Last Year – LSEG, Reuters, https://www.reuters.com/markets/commodities/global-carbon-markets-value-hit-record-949-bln-last-year-lseg-2024-02-12/ (dostęp: 20.03.2024).

Tyrrell T. (2013), On Gaia: A Critical Investigation of the Relationship between Life and Earth, Princeton University Press, Princeton.

UNFCCC & Paris Agreement (2023), Climate Damage Caused by Russia’s War in Ukraine (First and Second Interim Assessments), https://climatefocus.com/publications/climate-damage-caused-by-russias-war-in-ukraine/ (dostęp: 10.09.2024).

UNFCCC (2012), Report of the Conference of the Parties on its seventeenth session, held in Durban from 28 November to 11 December 2011, FCCC.

UNFCCC Report of the Conference of Parties on its Seventh Session held at Marrakesh from 20 October to 10 November 2001, http://unfccc.int/resource/docs/cop7/13a02.pdf (dostęp: 8.05.2024).

UNFCCC (2010), Report of the Conference of the Parties on its fifteenth session, held in Copenhagen from 7 to 19 December 2009, Decision 2/CP.15.

UNFCCC (2015), Paris Agreement. FCCC/CP/2015/10/Add.1, UNFCCC, Bonn, http://unfccc.int/paris_agreement/items/9485.php (dostęp: 20.03.2024).

UNFCCC (2016), Report of the Conference of the Parties on its twenty-first session, held in Paris from 30 November to 13 December 2015. FCCC/ CP/2015/10/Add.1, UNFCCC, Bonn, https://unfccc.int/sites/default/files/resource/docs/2015/cop21/eng/10a01.pdf (dostęp: 20.03.2024).

UNFCCC(2021), First report on the determination of the needs of developing country Parties related to implementing the Convention and the Paris Agreement, UNFCCC Standing Committee on Finance, Bonn, https://unfccc.int/sites/default/files/resource/54307_2%20-%20UNFCCC%20 (dostęp: 20.03.2024).

United Nations Framework Conventionon Climate Change, https://unfccc.int/sites/default/files/resource/docs/2009/cop15/eng/11a01.pdf (dostęp: 20.03.2024).

UN-OHRLLS (2009), The Impact of Climate Change on the Development Prospects of the Least Developed Countries and Small Island Developing States, 2009. Office of the High Representative for the Least Developed Countries, Landlocked Developing Countries and Small Island Developing States.

USGS (2022), Rock-to-Metal Ratio: A Foundational Metric for Understanding Mine Wastes, https://www.usgs.gov/publications/rock-metal-ratio-a-foundational-metric-understanding-mine-wastes (dostęp: 10.10.2024).

USGS (2024a), https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2024/mcs2024-nickel.pdf (dostęp: 12.10.2024).

USGS (2024b), Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, January 2024, https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2024/mcs2024-cobalt.pdf (dostęp: 20.10.2024).

Vanvuuren D., Edmonds P.J., Kainuma M., Riahi K., Thomson A., Hibbard K., Hurtt G.C., Kram T., Krey V., Lamarque J.-F., Masui T., Mein-Shausen M., Nakicenovic N., Smith S.J., Rose S.K. (2011), The Representative Concentration Pathways: An Overview, „Climatic Change”, 109 (1–2), s. 5–31.

Venditti B. (2024), Ranked: The World’s Largest Lithium Producers in 2023, https://www.visualcapitalist.com/ranked-the-worlds-largest-lithium-producers-in-2023/ (dostęp: 20.10.2024).

Wahlquist C. (2020), Rio Tinto Blasts 46,000-Year-Old Aboriginal Site to Expand Iron Ore Mine, „The Guardian”, https://www.theguardian.com/australia-news/2020/may/26/rio-tinto-blasts-46000-year-old-aboriginal-site-to-expand-iron-ore-mine (dostęp: 10.09.2024).

Wainwright J., Mann G. (2018), Climate Leviathan. A Political Theory of Our Planetary Future, Verso, London–New York.

Wang S. i in. (2024), Updated Mining Footprints and Raw Material Needs for Clean Energy, https://thebreakthrough.org/issues/energy/updated-mining-footprints-and-raw-material-needs-for-clean-energy (dostęp: 15.11.2024).

Wasiak A. (2024), Partycypacja społeczna na rzecz miasta neutralnego klimatycznie, [w:] K. Brzeziński, T. Jurczak, A. Rzeńca (red.), Społeczny udział w tworzeniu miejskiej polityki klimatycznej. Przykład Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 47–62. https://doi.org/10.18778/8331-450-1.03

Watson C., Schalatek L., Evéquoz A. (2023), The Global Climate Finance Architecture, Climate Fund Update, Heinrich Boell Stiftung, Washington, DC, https://climatefundsupdate.org/wp-content/uploads/2023/03/CFF2-2023-ENG-Global-Architecture.pdf (dostęp: 20.03.2024).

Watson R.T. i in. (2001), Climate Change 2001 – Synthesis Report, Cambridge University Press, Cambridge.

WBMS (2024), https://news.metal.com/newscontent/102627471 (dostęp: 15.10.2024).

Weart S.R. (2008), The Discovery of Global Warming: Revised and Expanded Edition (New Histories of Science, Technology, and Medicine), Harvard University Press, Harvard.

Weitzman M. (2009), On Modeling and Interpreting the Economics of Catastrophic Climate Change, „Review on Economics and Statistics”, 91 (1), s. 1–19.

WMO, WHO (2015), Heatwaves and Health Guidance on Warning-System Development, World Meteorological Organization, World Health Organization, https://ghhin.org/wp-content/uploads/WMO_WHO_Heat_Health_Guidance_2015.pdf (dostęp: 9.06.2016).

World Bank (2019), https://data.worldbank.org/indicator/MS.MIL.XPND.CD?end=2019&start=2019 (dostęp: 20.10.2024).

World Bank (2024), https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PETR.RT.ZS (dostęp: 11.10.2024).

World Economic Forum (2022), Which Countries Produce the Most Copper?, https://www.weforum.org/stories/2022/12/which-countries-produce-the-most-copper/ (dostęp: 20.10.2024).

World Energy & Climate Statistics – Yearbook 2024, https://yearbook.enerdata.net/coal-lignite/coal-production-data.htm (dostęp: 10.08.2024).

World Energy Outlook (2024), https://iea.blob.core.windows.net/assets/02b65de2-1939-47ee-8e8a-4f62c38c44b0/WorldEnergyOutlook2024.pdf (dostęp: 10.10.2024).

World Population by Year, https://www.worldometers.info/world-population/world-population-by-year/ (dostęp: 10.08.2024).

Wybig J. (2008), Współczesne zmiany klimatyczne – przesłanki wpływu czynników antropogenicznych, Katedra Meteorologii i Klimatologii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Yalda S. (2008), James Rodger Fleming, The Callendar Effect: The Life and Work of Guy Stewart Callendar (1898–1964), the Scientist Who Established the Carbon Dioxide Theory of Climate Change, American Meteorological Society, Boston.

Yao S., Zhang S., Zhang X. (2019), Renewable Energy, Carbon Emission and Economic Growth: A Revised Environmental Kuznets Curve Perspective, „Journal of Cleaner Production”, 235, s. 1338–1352.

Zalasiewicz J. (2008), The Earth After Us: The Legacy That Humans Will Leave In The Rocks, Oxford University Press, Oxford.

Zalasiewicz J. (2010), The Planet in a Pebble: A Journey through Earth History, Oxford University Press, Oxford.

Zalasiewicz J., Williams M., Haywood A., Ellis M. (2011), The Anthropocene: A New Epoch of Geological Time?, „Philosophical Transactions of the Royal Society”. https://doi.org//10.1098/rsta.2010.0339

Zibtsev S., Pasternak V., Vasylyshyn R., Myroniuk V., Sydorenko S., Soshenskyi O. (2024), Assessment of Carbon Emissions due to Landscape Fires in Ukraine during War in 2022, „Ukrainian Journal of Forest and Wood Science”, 15 (1), s. 126–139. https://doi.org/10.31548/forest/1.2024.126

Żylicz T. (2004), Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, PWE, Warszawa, s. 38–42.

Żylicz T. (2021), Tożsamość Kai – źródła wzrostu emisji, [w:] M. Budziszewska, A. Kardaś, Z. Bohdanowicz (red.), Klimatyczne ABC, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, s. 80–84.

https://abcnews.go.com/US/environmental-agencies-managed-new-trump-administration/story?id=115902411 (dostęp: 15.11.2024).

https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/dlaczego-iran-uderzyl-w-izrael-ten-konflikt-trwa-od-dekad/bzwp755 (dostęp: 20.10.2024).

https://ceobs.org/the-eu-military-sectors-carbon-footprint/ (dostęp: 20.10.2024).

https://chineseclimatepolicy.oxfordenergy.org/book-content/domestic-policies/adaptation/ (dostęp: 20.10.2024).

https://climate-diplomacy.org/magazine/environment/nature-action-peace-challenges-and-opportunities-address-environmental (dostęp: 15.10.2024).

https://climatefocus.com/wp-content/uploads/2024/06/Climate-damage-caused-by-russian-war-in-Ukraine-in-24-months.pdf (dostęp: 10.10.2024).

https://doughnut-economy-fxs7576.netlify.app/ (dostęp: 10.01.2025).

https://naukaoklimacie.pl/ (dostęp: 8.09.2024).

https://peacekeeping.un.org/en (dostęp: 10.09.2024).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzywa_Keelinga#/media/Plik:Mauna_Loa_CO2_monthly_mean_concentration_PL.svg (dostęp: 18.08.2024).

https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2024/mcs2024-cadmium.pdf (dostęp: 20.10.2024).

https://pubs.usgs.gov/periodicals/mcs2024/mcs2024-lithium.pdf (dostęp: 20.10.2024).

https://scholarship.law.wm.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1794&context=wmelpr (dostęp: 5.10.2024).

https://theshiftdataportal.org/climate/kaya?chart-type=line&chart-types=line&group-names=World&is-range=true&dimension=total&end=2015&start=1980 (dostęp: 23.09.2024).

https://unfccc.int/process-and-meetings/the-convention/status-of-ratification-of-the-convention (dostęp: 14.10.2024).

https://world-nuclear.org/information-library/nuclear-fuel-cycle/mining-of-uranium/world-uranium-mining-production (dostęp: 12.10.2024).

https://worldpopulationreview.com/country-rankings/literacy-rate-by-country (dostęp: 10.11.2024).

https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-11-15/russia-envoy-backs-paris-climate-deal-hopes-trump-will-too (dostęp: 17.11.2024).

https://www.gov.pl/web/klimat/surowce-strategiczne-i-krytyczne-dla-polski-i-ue (dostęp: 20.01.2025).

https://www.iugs.org/_files/ugd/f1fc07_ebe2e2b94c35491c8efe570cd2c5a1bf.pdf (dostęp: 22.08.2024).

https://www.llnl.gov/purpose/missions (dostęp: 20.10.2024).

https://www.lme.com/Metals/EV (dostęp: 20.10.2024).

https://www.metoffice.gov.uk/weather/climate/met-office-hadley-centre/index (dostęp: 20.10.2024).

https://www.munichre.com/en/risks/climate-change.html (dostęp: 5.06.2024).

https://www.nbcnews.com/politics/2024-elections/exit-polls (dostęp: 15.11.2024).

http://www.news.cn/english/2021-10/27/c_1310272455.htm (dostęp: 6.08.2024).

https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2018/nordhaus/facts/ (dostęp: 10.11.2024).

https://www.perspectives.cc/public/fileadmin/user_upload/military-emissions_final.pdf (dostęp: 15.10.2024).

https://www.reuters.com/world/middle-east/cop28-rare-chance-uae-protests-palestinians-climate-action-2023-12-03/ (dostęp: 20.10.2024).

https://www.scientificamerican.com/article/inside-the-satellite-tech-revealing-gazas-destruction/ (dostęp: 21.10.2024).

https://www.stockholmresilience.org/research/planetary-boundaries.html (dostęp: 23.10.2024).

https://www.whitehouse.gov/cleanenergy/ (dostęp: 20.10.2024)

https://www.worldometers.info/co2-emissions/co2-emissions-per-capita/ (dostęp: 20.10.2024).

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Licencja

Inne prace tego samego autora

Małgorzata Burchard-Dziubińska, Małgorzata Matusiak, Aleksandra Baszczyńska, Alina Jędrzejczak, Jakub Boratyński, Iwona D. Świeczewska, Jarosław Neneman, Agnieszka Matuszewska-Pierzynka, Bogusława Urbaniak, Łukasz Kozar, Zofia Wysokińska, Natalia Szubska-Włodarczyk, Łucja Lange, Ewa Boryczka, Agnieszka Rzeńca, Jakub Zasina, Urszula Motowidlak, Daniel Tokarski, Dorota Michalak, Anna Rydz-Żbikowska, Michał Soliwoda, Marlena Grzelczak, Ewa Kulińska-Sadłocha, Kamil Kruszyński, W poszukiwaniu zielonego ładu
Małgorzata Burchard-Dziubińska, Tsolmontuya Myagmarjav, Mongolia w pułapce obfitości zasobów naturalnych
Małgorzata Burchard-Dziubińska, Ochrona klimatu

Mapa strony	Księgarnia	Social Media
Strona główna Aktualności Katalog O nas Kontakt Polityka Prywatności Deklaracja dostępności Czasopisma Księgarnia	42 635 55 77 42 235 01 62 ksiegarnia@uni.lodz.pl Biuro: 42 235 01 65 42 635 55 80 agnieszka.janicka@uni.lodz.pl Polityka prywatności i cookies © 2024 Uniwersytet Łódzki

Ochrona klimatu

Dlaczego tak trudno o sukces?

Pobrania

Licencja

Inne prace tego samego autora

Dyscypliny

Serie

Nowa zawartość