Zmiany ilościowe i ich miara w traktacie „O sześciu niedorzecznościach”

Autorzy

Elżbieta Jung
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Katedra Historii Filozofii Instytut Filozofii, 90-131 Łódź, ul. Lindleya 3/5

Słowa kluczowe:

szybkość ruchu powiększania, ruch zmian ilościowych, O sześciu niedorzecznościach, szybkość ruchu lokalnego

Streszczenie

Prezentowany tom to druga książka zawierająca tłumaczenie kwestii dotyczących zmian ilościowych anonimowego, angielskiego autora z czternastego wieku. Jak w poprzedniej, omawiającej problem sposobu pomiaru zmian jakościowych, jej autor przedstawia zagadnienia z punktu widzenia nowej interpretacji Arystotelesowskiej teorii zmian ilościowych i ruchu lokalnego. Interpretacja przedstawiona przez Oxfordzkich Kalkulatorów: Ryszarda Kilvingtona, Tomasza Bradwardine’a oraz Wilhelma Heytesbury’ego zakłada, że wszelkie zmiany tak jakościowe, np. ogrzewanie lub powstawanie elementów, jak i ilościowe, czyli powiększanie i ruch lokalny, należy opisywać stosując prawidła Euklidesowej geometrii. Tłumaczone tu kwestie z traktatu O sześciu niedorzecznościach wpisują się w tradycję matematycznej filozofii przyrody rozwijanej w Szkole Oksfordzkich Kalkulatorów. Przekład trzeciej i czwartej kwestii anonimowego autora poprzedza wprowadzenie do problematyki, przedstawiające historię dyskutowanych problemów oraz oryginalną interpretację autora.

Bibliografia

Kraków, Biblioteka Jagiellońska, ms. 739.
Zobacz w Google Scholar

Oxford, Bodleian Library, Ms. Canon. Misc. 177.
Zobacz w Google Scholar

Oxford, Bodleian Library, Ms. Canon. Misc. 456.
Zobacz w Google Scholar

Paryż, Bibliothèque Nationale de France, Ms. lat. 6527.
Zobacz w Google Scholar

Paryż, Bibliothèque Nationale de France, Ms. Lat. 6559.
Zobacz w Google Scholar

Praga, Národní knihovna České republiky, VIII. G.19.
Zobacz w Google Scholar

Sewilla, Biblioteca Colombina, 7–7–13.
Zobacz w Google Scholar

Watykan, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 3026.
Zobacz w Google Scholar

Wenecja, Biblioteca Nazionale Marciana, Cod. Lat. VIII.19 (=3267).
Zobacz w Google Scholar

Anonymous, Tractatus de sex inconvenientibus, Venetiis: Bonetus Locatellus, 1505.
Zobacz w Google Scholar

Averroes, Commentarium in De coelo, [w:] Aristotelis De coelo, De generatione et corruptione, Mteorologicorum, De plantis cum Averrois Cordubensis variis in eosdem commentariis. M. A. Zimarae Contradictionum solutiones in libros De coelo et in eos De generatione et corruptione. Haec autem quo pacto digesta sint, ac castigata, versa pagina explicat, t. V, Venetiis: apud Iunctas, M.D.LXII.
Zobacz w Google Scholar

Averroes, Commentarium in De generatione et corruptione, [w:] Aristotelis De coelo, De generatione et corruptione, Mteorologicorum, De plantis cum Averrois Cordubensis variis in eosdem commentariis. M. A. Zimarae Contradictionum solutiones in libros De coelo et in eos De generatione et corruptione. Haec autem quo pacto digesta sint, ac castigata, versa pagina explicat, t. V, Venetiis: apud Iunctas, M.D.LXII.
Zobacz w Google Scholar

Averroes, Commentarium in Metaphysicam, [w:] Aristotelis Methaphysicorum libri XIIII cum Averrois Cordubensis in eosdem commentariis et epitome Theophrasti Metaphysicorum liber. Marcii Anotnii Zimarae Contradictionum solutiones in hos Methaphysicorum libros. Quorum omnium recognitionem et additamentum, versa pagina ostendit, t. VIII, Venetiis: apud Iunctas, M.D.LXII.
Zobacz w Google Scholar

Averroes, Commentarium in Physicam, [w:] Aristotelis De physico auditu libri octo cum Averrois Cordubensis variis in eosdem commentariis. Que omnia, a summis huius etatis Philosophis, a mendis quamplurimis expurgata cernuntur. Marci Antonij Zimarae Contradictionum in eosdem Libros Solutiones. Contenta vero in hoc volumine, versa pagina ostendit, t. IV, Venetiis: apud Iunctas M.D.LXII.
Zobacz w Google Scholar

Claudius Ptolemaeus, Almagestum Cl. Ptolemei Pheludiensis Alexandrini astronomorum principis opus ingens ac nobile omnes celorum motus continens, [trans. Gerard de Cremona], felicibus astris eat in lucem: ductu Petri Liechtenstein Coloniensis Germani ... ex officina eiusdem litteraria, Venetiis: Petrus Liechtenstein, 1515.
Zobacz w Google Scholar

Guilelmus Hentisberus, Regulae solvendi sophismata, [w:], idem, De sensu composito et diviso; Regulae solvendi sophismata, additis recollecta in regulas et expositione insolubilium Gaietani de Thienis; de scire et dubitare; De relativis; De incipit et disinit; De maximo et minimo, cum singulis expositionibus Gaietani de Thienis; De motu locali, vel De tribus praedicamentis, cum expositionibus Messini, Angeli de Fossambruno et Bernardii Torinii; Sophismata, addita et recollecta Simonis de Ledinaria; De veritate et falsitate, Probationes conclusionum in regulis positarum, Venetiis: Bonetus Locatellus: impens Octaviani Scoti, 1494.
Zobacz w Google Scholar

Anonymous, De motu locali, wyd. J. Papiernik, [w:] E. Jung, R. Podkoński, „Toward the Modern Theory of Motion. Oxford Calculators and the Interpretation of Aristotle”, („Research on Science & Natural Philosophy” vol. IV), Łódź 2020 (w druku).
Zobacz w Google Scholar

Averroes, Compendium libri Aristotelis De sensu et sensato, [w:] Compendia librorum Aristotelis qui Parva Naturalia vocantur, ed. Aemilia Ledyard Shields, adiuv. Henrico Blumberg, Cambridge, Mass.: Mediaeval Academy of America, 1949.
Zobacz w Google Scholar

Campanus de Novara, Elementa, [w:] Campanus of Novara and Euclid’s “Elements”, ed. By H.L.L. Busard, Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 2005.
Zobacz w Google Scholar

Euclides, Elementorum libri priores XII ex Commandini et Gregorii versionibus latinis, edidit, pluribus in locis auxit et in depravatis emendavit Samuel [Horsley], episcopus Roffensis, Oxonii: e typographeo Clarendoniano, MDCCCII.
Zobacz w Google Scholar

Euclides, Optica, [w:] idem, Opera omnia, ediderunt I. L. Heibeg et H. Menge, vol. VII, Lipsiae: in aedibus B. G. Teubneri, MDCCCXCV.
Zobacz w Google Scholar

Guilelmus Heytesbury, De tribus praedicamentis : de motu locali, ed. E. Jung, R. Podkoński, [w:] E. Jung, R. Podkoński, „Toward the Modern Theory of Motion. Oxford Calculators and the Interpretation of Aristotle”, („Research on Science & Natural Philosophy” vol. IV), Łódź 2020 (w druku).
Zobacz w Google Scholar

Jordanus Nemorarius, Liber Iordani Nemorarii... de ponderibus propositiones XIII et earunaem demonstrations; Elementa super demonstrationem ponderum; De ratione ponderis; ed. with introduction, translation and notes by E. Moody, [w:] The Medieval Science of Weights (Scientia de ponderibus. Treatises ascribed to Euclid, Archimedes, Thabit ibn Qurra, Jordanus de Nemore and Blasius of Parma), edition and introduction M. Clagett, E. Moody, Madison: University of Wisconsin Press, 1952.
Zobacz w Google Scholar

Les „Auctoritates Aristotelis”. Un florilège médiéval. Étude historique et édition critique, ed. J. Hamesse, Louvain: Publications Universitaires, 1974.
Zobacz w Google Scholar

Ricardus Kilvington, Utrum continuum sit divisibile in infinitum, ed. R. Podkoński, „Mediaevalia Philosophica Polonorum” (36/2) 2007, s. 123–175.
Zobacz w Google Scholar

Thomas Bradwardine, Tractatus proportionum seu de proportionibus velocitatum in motibus, [w:] H.L. Crosby Jr., Thomas of Bradwardin. His „Tractatus de Proportionibus”. Its Significance for the Development of Mathematical Physics, Madison: University of Wisconsin Press, 1955.
Zobacz w Google Scholar

Anonim, O sześciu niedorzecznościach, kwestia I i II, [w:] J. Papiernik, „Zmiany jakościowe i ich mira w traktacie O sześciu niedorzecznościach”, („Research on Science & Natural Philosophy” vol. I), Łódź 2019, s. 91–216.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, Fizyka, tłum. K. Leśniak, [w:] Dzieła wszystkie, t. II, Warszawa: PWN, 1990.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, Krótkie rozprawy psychologiczno-biologiczne, tłum. P. Siwek, [w:] Dzieła wszystkie, t. III, Warszawa: PWN, 1992.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, Metafizyka, tłum. K. Leśniak, [w:] Dziełą wszystkie, t. II, Warszawa: PWN, 1990.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, Meteorologika, tłum. A. Paciorek, [w:] Dziełą wszystkie, t. II, Warszawa: PWN, 1990.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, O dusz y, tłum. P. Siwek, [w:] Dzieła wszystkie, t. III, Warszawa: PWN, 1992.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, O niebie, tłum. P. Siwek, [w:] Dzieła wszystkie, t. II, Warszawa: PWN, 1990.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, O powstawaniu i niszczeniu, tłum. L. Regner, [w:] Dzieła wszystkie, t. II, Warszawa: PWN, 1990.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles, O świecie, tłum. A. Paciorek, [w:] Dzieła wszystkie, t. II, Warszawa: PWN, 1990.
Zobacz w Google Scholar

Ryszard Kilvington, Kwestie o ruchu, [w:] E. Jung, Arystoteles na nowo odczytany. Ryszarda Kilvingtona „Kwestie o ruchu”, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016.
Zobacz w Google Scholar

Blaise de Parme Questiones circa Tractatum proportionum magistri Thome Braduardini, J. Biard, S. Rommevaux (eds), Paris 2005.
Zobacz w Google Scholar

Caroti S., Da Walter Burley al „Tractatus de sex inconvenientibus”. La tradizione inglese della discussione medievale „De reactione”, „Medioevo. Rivista di Storia della Filosofia Medievale”, 21 (1995), s. 257–374.
Zobacz w Google Scholar

Clagett M., „Nicole Oresme and the Medieval Geometry of Qualities and Motions. A Treatise on the Uniformity and Difformity of Intensities Known as Tractatus de configurationibus qualitatum et motuum”, Madison 1968.
Zobacz w Google Scholar

Crosby H.L., „Thomas of Bradwardine. His Tractatus de Proportionibus. Its Significance for the Development of Mathematical Physics”, Madison 1955.
Zobacz w Google Scholar

Duhem P., „Études sur Léonard de Vinci”, t. 3, Paris: Libraire scientifique A. Hermann et fils, 1913.
Zobacz w Google Scholar

Duhem P., La dialectique du Oxford et la Scolastique italienne, „Bulletin Italien” 12 (1912), s. 22–26, 101–103, 289–292.
Zobacz w Google Scholar

Duhem P., „Le système du monde; histoire des doctrines cosmologiques de Platon à Copernic; L’astronomie latine au Moyen Age (suite)”, III, Paris: librairie scientifique A. Hermann et fils, 1915.
Zobacz w Google Scholar

Grant E., „The Nature of Natural Philosophy in the Late Middle Ages” („Studies in Philosophy and the History of Philosophy”, Volume 52), Washington, D.C. 2010.
Zobacz w Google Scholar

Hanke M., Jung E., „William Heytesbury”, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2018 Edition), Edward N. Zalta (ed.), https://plato.stanford.edu/archives/spr2018/entries/heytesbury/
Zobacz w Google Scholar

Jung E., „Arystoteles na nowo odczytany. Ryszarda Kilvingtona „Kwestie o ruchu”, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016.
Zobacz w Google Scholar

Jung E., Mathematics and the Secundum Imaginationem Procedure in Richard Kilvington, „Przegląd Tomistyczny” 22 (2016), s. 109–120.
Zobacz w Google Scholar

Jung E., „Między filozofią przyrody a nowożytnym przyrodoznawstwem. Ryszard Kilvington i fizyka matematyczna w średniowieczu”, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2002.
Zobacz w Google Scholar

Jung E., „Richard Kilvington”, [w:] The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016 Edition), Edward N. Zalta (ed.), https://plato.stanford.edu/archives/win2016/entries/kilvington/
Zobacz w Google Scholar

Jung E., Świat widziany oczyma Arystotelesa a świat Galileusza, [w:] „In tempore belli et pacis. Ludzie – Miejsca – Przedmioty”, T. Grabarczyk, A. Kowalska-Pietrzak, T. Nowak (red.), Warszawa 2011, s. 169–179.
Zobacz w Google Scholar

Jung E., The New Interpretation of Aristotle. Richard Kilvington, Thomas Bradwardine and the New Rule of Motion, [w:] „Quantifying Aristotle. The Impact, Spread and Decline for Calculatores Tradition”, E. Sylla, D. Di Liscia (eds), Leiden: Brill 2020 (w druku).
Zobacz w Google Scholar

Jung E., Podkoński R., Richard Kilvington on Continuity, [w:] „Atomism in Late Medieval Philosophy and Theology”, C. Grellard, A. Robert (eds), Leiden-Boston: Brill, 2009, s. 65–84.
Zobacz w Google Scholar

Jung E., Podkoński R., „Toward the Modern Theory of Motion. Oxford Calculators and the Interpretation of Aristotle”, („Research on Science & Natural Philosophy” vol. IV), Łódź 2020 (w druku).
Zobacz w Google Scholar

King P., Mediaeval Thought-Experiments: The Metamethodolog y of Mediaeval Science, [w:] „Thought Experiments in Science and Philosophy”, T. Horowitz, G.J. Massey (eds), Lanham: Rowman & Littlefield Pub Incorporated, 1991, s. 43–64.
Zobacz w Google Scholar

Maier A., „An der Grenze von Scholastic und Naturwissenschaft. Studien zur Naturphilosophie des 14. Jahrhunderts”, ed. II, Roma: Edizioni di Storia e letteratura, 1952.
Zobacz w Google Scholar

Maier A., „Die Vorläufer Galileis im 14. Jahrhundert. Studien zur Naturphilosophie der Spätscholastik”, Roma: Edizioni di Storia e Letteratura, 1949.
Zobacz w Google Scholar

Murdoch J.E., The Analytical Character of Late Medieval Learning: Natural Philosophywithout Nature, [w:] „Approaches to Nature in the Middle Ages”, L.D. Roberts (ed.), Binghamton 1982, s. 171–213.
Zobacz w Google Scholar

Murdoch J.E., From Social into Intellectual Factors: An Aspect of the Unitary Character of Late Medieval Learning, [w:] „The Cultural Context of Medieval Learning. Proceedings of the First International Colloquium on Philosophy, Science, and Theology in the Middle Ages — September 1973”, J.E. Murdoch, E.D. Sylla (eds), Dordrecht 1975, s. 271–339.
Zobacz w Google Scholar

Murdoch J.E., Sylla E.D, The Science of Motion, [w:] „Science in the Middle Ages”, D.C. Lindberg (ed.), Chicago 1978.
Zobacz w Google Scholar

Papiernik J., How to measure different movements? The 14th century treatise „De sex inconvenientibus”, „Przegląd Tomistyczny” XXIII (2019), s. 445–462.
Zobacz w Google Scholar

Papiernik J., Metody matematyczne w badaniach z zakresu filozofii prz yrody. Problem sz ybkości powstawania form w XIV-wiecznym traktacie „De sex inconvenientibus”, „Przegląd Tomistyczny” XXIII (2017), s. 95–146.
Zobacz w Google Scholar

Papiernik J., „Zmiany jakościowe i ich miara w traktacie O sześciu niedorzecznościach, („Research on Science & Natural Philosophy” vol. I), Łódź 2019.
Zobacz w Google Scholar

Pironet F., Spruyt J., „Sophismata”, The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2019 Edition), Edward N. Zalta (ed.), https://plato.stanford.edu/archives/win2019/entries/sophismata/
Zobacz w Google Scholar

Podkoński R., „Richard Swineshead’s Theory of Motion”, („Research on Science & Natural Philosophy” vol. II), Łódź 2019.
Zobacz w Google Scholar

Podkoński R., „Suisetica inania. Ryszarda Swinesheada spekulatywna nauka o ruchu lokalnym”, Łódź 2017.
Zobacz w Google Scholar

Rommevaux S., Six inconvénients découlant de la règle du mouvement de Thomas Bradwardine dans un texte anonyme du XIVe siècle, [w:] „L’homme au risque de l’infini. Mélanges d’histoire et de philosophie des sciences offerts à Michel Blay”, M. Malpangotto, V. Jullien, E. Nicolaïdis (eds), Turnhout: Brepols Publishers, 2013, s. 35–47.
Zobacz w Google Scholar

Rommevaux-Tani S., La détermination de la rapidité d’augmentation dans le De sex inconvenientibus: comparaison avec les développements sur le même sujet de William Heytesbury, [w:] „Miroir de l’amitié. Mélanges offerts à Joël Biard”, Ch. Grellard (ed.), Paris: Vrin, 2017, s. 153–162.
Zobacz w Google Scholar

Rommevaux-Tani S., The study on local motion in the „Tractatus de sex inconvenientibus” an example of inheritance from the Oxford Calculators, [w:] „Quantifying Aristotle. The Rise and Decline of Oxford Calculators”, D. Di Liscia, E. Sylla (eds), Leiden 2020 (w druku).
Zobacz w Google Scholar

Rommevaux-Tani S., Un auteur anonyme du XIVe siècle, à Oxford, lecteur de Pierre de Maricourt, „Revue d’Histoire des Sciences”, 61 (2014/1), s. 5–33.
Zobacz w Google Scholar

Sylla E.D., Mathematical physics and imagination in the work of the Oxford Calculators: Roger Swineshead’s On Natural Motion, [w:] „Mathematics and its implications to science and natural philosophy in the Middle Ages”, E. Grant, J. Murdoch (eds), Cambridge 1987, s. 85–96.
Zobacz w Google Scholar

Walker Fernandez G., A New Source of Nicholas of Autrecourt’s Quaestio: The Anonymous Tractatus de sex inconvenientibus, „Bulletin de Philosophie Médiévale” 55 (2013), s. 57–69.
Zobacz w Google Scholar

Wilson C., „William Heytesbury. Medieval Logic and the Rise of Mathematical Physics”, Madison 1956.
Zobacz w Google Scholar

okladka

Pobrania

Opublikowane

29 maja 2019

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN

ISBN

ISBN-13 (15)

978-83-8142-976-4

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book)

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15)

978-83-8142-977-1

Inne prace tego samego autora