Perswazja i manipulacja w komunikacji: Wybrane zagadnienia

Autorzy

Grażyna Habrajska
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej
https://orcid.org/0000-0002-4546-3557

Słowa kluczowe:

perswazja, manipulacja, komunikacja werbalno-wizualna, nakłanianie, propaganda, agitacja, stymulacja

Streszczenie

Komponowanie i interpretowanie komunikatów

Różne realizacje zamiaru pragmatycznego

Kod werbalny i niewerbalny

Wypowiedź jako działanie. Akty mowy

Akty mowy w tekście

Skuteczność aktów mowy w komunikacji

Przegląd terminów: nakłanianie, perswazja, propaganda, agitacja, manipulacja, stymulacja

Orientacje w teorii perswazji

Struktura działań perswazyjnych

Skuteczność perswazji

Perswazyjne i manipulacyjne funkcje komunikatów niewerbalnych

Manipulacja

Dlaczego ludzie ulegają wpływom?

Bibliografia

Alston William P., 1994, Illocutionary acts and linguistic meaning, [in:] Foundations of Speech Act Theory. Philosofical and Linguistic Perspectives (ed. S. Tsohatzidis), London, New York.
Zobacz w Google Scholar

Antas Jolanta, 1991, O mechanizmach negowania, Kraków. Antas Jolanta, 1999, O kłamstwie i kłamaniu, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Antas Jolanta, 2002, Polskie zasady grzeczności, [w:] Język a komunikacja 4, Język trzeciego tysiąclecia II, tom 1: Nowe oblicza komunikacji we współczesnej polszczyźnie (red. G. Szpila), Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Antas Jolanta, 2013, Semantyczność ciała. Gesty jako znaki myślenia, Łódź (tu bogata bibliografia na temat mowy ciała).
Zobacz w Google Scholar

Arnheim Rudolf, 1978, Sztuka i percepcja wzrokowa, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Arutiunowa Nadieżda, 1988, Tipy jazykowych znaczenij. Ocenka, Sobytie. Fakt, Moskwa.
Zobacz w Google Scholar

Austin John L., 1993, Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 1987, Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 1989, Strategie Nadawcy i Odbiorcy w procesie konwersacji (analiza pragmatyczna prośby), [w:] Z zagadnień komunikowania interpersonalnego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 1991, Strategie konwersacyjne (próba typologii), [w:] Socjolingwistyka XI, Katowice.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 1994, Wartościowanie wymuszone, a szacunek dla odbiorcy w dyskursie politycznym, [w:] Język a kultura, t. 11, Język polityki, a współczesna kultura polityczna (red. J. Anusiewicz, B. Siciński), Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 1999, Tryby komunikacyjne, [w:] W zwierciadle języka i kultury (red. J. Adamowski, S. Niebrzegowska), UMCS, Lublin, s. 240–247.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 2005, Gramatyka interakcji werbalnej, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 2008a, Argumentacja aksjologiczna w komunikacji publicznej, [w:] Rozmowy o komunikacji 2: Motywacja psychologiczna i kulturowa w komunikacji (red. G. Habrajska), Łask.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 2008b, Ideologia, postawa a komunikacja, [w:] Ideologie w słowach i obrazach (red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Poprawa), Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 2011, Trzy poziomy schematyzacji w procesie komunikacji międzyludzkiej, Rozmowy o komunikacji 5: Kategorialne aspekty komunikacji (red. G. Habrajska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 2015, Bełkot, czyli mowa pozbawiona sensu: komunikacyjna funkcja wypowiedzi niejasnych, [w:] Parafrazowanie (red. P.H. Lewiński), Olsztyn.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 2017, Uwagi na marginesie książki Michaela Fleischera „Notatki”, [w:] Badanie i projektowanie komunikacji 6 (red. M. Grech, A. Siemes, M. Wszołek), Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 2018a, Komunikacja w poezji, [w:] Nauka (płynąca ze) sztuki — sztuka (uprawiania) nauki (red. M. Bartosiak, G. Habrajska), Łódź; e-book: https://ksiegarnia.pwn.pl/Nauka-plynaca-ze-sztuki-sztuka-uprawiania-nauki,782634082,p.html
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, 2018b, Logiki dyskursów, [w:] „Folia Litteraria Polonica”, tom 2(48) 2018. Tom jest dostępny pod adresem: https://czasopisma.uni.lodz.pl/polonica/issue/view/289
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy (w druku), Logiki dyskursów.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, Habrajska Grażyna, 2004, Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej, tom 1, Łask.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, Habrajska Grażyna, 2006, Wprowadzenie do gramatyki komunikacyjnej, tom 2, Łask.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, Habrajska Grażyna, 2009, Strategie propagandowe i agitacyjne, [w:] Rozmowy o komunikacji 3: Problemy komunikacji społecznej (red. G. Habrajska), Łask.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, Habrajska Grażyna, 2010, Komponowanie sensu w procesie odbioru komunikatów, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Awdiejew Aleksy, Labocha Janina, Rudek Krystyna, 1980, O typologii tekstów języka mówionego, [w:] Polonica VI.
Zobacz w Google Scholar

Bergström Bo, 2009, Komunikacja wizualna, Sztokholm (oryginał 1999).
Zobacz w Google Scholar

Bogołębska Barbara, Worsowicz Monika, 2016, Retoryka i jej zastosowania, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Burgoon Judee K., 1994, Nonverbal signals, [in:] Habdbook of interpersonal communication (red. M.L. Knapp, G.R. Miller), London.
Zobacz w Google Scholar

Charciarek Andrzej, 2001, O grzecznościowych funkcjach pragmatycznych wypowiedzeń pytajnych (na materiale języka rosyjskiego i polskiego), [w:] Język w komunikacji t.1 (red. G. Habrajska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Chlebda Wojciech, 1991, Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy, Opole.
Zobacz w Google Scholar

Chlebda Wojciech, 1993, Frazematyka, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. t. 2; Współczesny język polski (red. J. Bartmiński), Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Cialdini Robert B., 2001, Wywieranie wpływu na ludzi, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Dobek-Ostrowska Bogusława, 2007, Komunikowanie polityczne i publiczne, Warszawa. Doliński Dariusz, 2005, Techniki wpływu społecznego, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Doliński Dariusz, 2018, Fenomen ludzkiego posłuszeństwa, [w:] RoK 8.
Zobacz w Google Scholar

Doliński Dariusz, Tomasz Grzyb, 2017, Posłuszni do bólu. O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama, Sopot.
Zobacz w Google Scholar

Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski (1993) (red. J. Bartmiński), Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Feynman Richard P., 1992, QED osobliwa teoria światła i materii, Warszawa. Fleischer Michael, 2002, Teoria kultury i komunikacji, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Fleischer Michael, 2007, Ogólna teoria komunikacji, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Fleischer Michael, 2010, Komunikacja konstruktywistycznie, czyli dlaczego tradycyjne koncepcje komunikacji są nieadekwatne, [w:] Teorie komunikacji i mediów 3 (red. M. Graszewicz, J. Jastrzębski), Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Fleischer Michael, 2013, Notatki, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Fleischer Michael, 2015, Bełkot i sens oraz — co z tego wynika, [w:] Bełkot, czyli mowa pozbawiona sensu: komunikacyjna funkcja wypowiedzi niejasnych (red. P.H. Lewiński), Olsztyn.
Zobacz w Google Scholar

Fleischer Michael, 2018, Bełkot — perspektywa uczestników komunikacji, [w:] Badanie komunikacji 1 (red. M. Wszołek, M. Grech, A. Siemes), Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Goffman Ervin, 1967, Interaction Ritual, Penguin, Harmondworth.
Zobacz w Google Scholar

Goffman Ervin, 2000, Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. i P. Śpiewakowie, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Grabias Stanisław, 1994, Język w zachowaniach społecznych, Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Grice Henry Paul, 1975, Logic and conversation, „Syntax and Semantics” 3, Speech Acts, New York, Academic Press, pp. 41–58.
Zobacz w Google Scholar

Grice Henry Paul, 1977, Logika i konwersacja, przeł. J. Wajszczuk, [w:] Przegląd Humanistyczny, z. 7.
Zobacz w Google Scholar

Gryffin Em, 2003, Podstawy komunikacji społecznej, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Habermas Jurgen, 1999, Teoria działania komunikacyjnego, t.1, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Habrajska Grażyna, 2000, Wykładnia językowa aktów prawnych a standardy semantyczne (na przykładzie wybranych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego), [w:] Regulacyjna funkcja tekstów (red. K. Michalewski), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Habrajska Grażyna, 2005, Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa, [w:] Acta Universitatis Lodziensis, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Habrajska Grażyna, 2007, Manipulacja za pomocą aktów emotywnych, [w:] Mechanizmy perswazji i manipulacji (red. G. Habrajska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Habrajska Grażyna, 2010, Sytuacja komunikacyjna w interakcji, [w:] Sytuacja komunikacyjna i jej parametry (red. G. Sawicka), Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar

Habrajska Grażyna, 2012, Wybrane zagadnienia wprowadzające go nauki o komunikowaniu, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Habrajska Grażyna, 2018a, Dyskurs artystyczny, [w:] Dyskurs artystyczny (red. G. Habrajska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Habrajska Grażyna, 2018b, Komunikacyjna analiza tekstu perswazyjnego, „Folia Litteraria Polonica” tom 2(48). Tom dostępny pod adresem: https://czasopisma.uni.lodz.pl/polonica/issue/view/289
Zobacz w Google Scholar

Habrajska Grażyna, 2019, Ironia w memach, [w:] Komunikowanie wartości — wartość komunikowania (red. I. Benenowska, A. Bączkowska, W. Czechowski), Bydgoszcz.
Zobacz w Google Scholar

Hall Edward T., 1978, Ukryty wymiar, przeł. T. Hołówka, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Halliday Michael Alexander K.H, 1973, Explorations in the Functions of Language, London. Heidegger Martin, 2000, W drodze do języka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Hogan Kevin, 1996, Psychologia perswazji, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Hogan Kevin, 2007, Nauka perswazji, przeł. J. Grabiak, Poznań. Houellebecq Michel, 2016, Interwencje 2, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Hundsnurscher Franz, 1981, On insisting, [in:] Possibilities and limitations of pragmatics (ed. H. Parret…), Amsterdam.
Zobacz w Google Scholar

Jakobson Roman, 1989, Poetyka w świetle językoznawstwa, [w:] W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Język w komunikacji, 2001 (red. G. Habrajska), t. 1–3, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Język w kręgu wartości. Studia semantyczne, 2003 (red. J. Bartmiński), Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Kamińska-Szmaj Irena, 2004, Propaganda, perswazja, manipulacja, [w:] Manipulacja w języku (red. P. Krzyżanowski i P. Nowak), Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Kandyński Wasyl, 1986, Punkt i linia na płaszczyźnie, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Kiklewicz Aleksander, 2010, Tęcza nad potokiem, Łask.
Zobacz w Google Scholar

Korolko Mirosław, 1998, Sztuka retoryki (przewodnik encyklopedyczny), Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Krupska-Perek Anna, 2007, Manipulowanie dialogiem/polilogiem w politycznych dyskusjach medialnych (na przykładzie programu Co z tą polską?), [w:] Mechanizmy perswazji i manipulacji (red. G. Habrajska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Krygowska Zofia, 1975, Geometria dla II klasy liceum ogólnokształcącego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Kudra Barbara, Kudra Andrzej, 2004, Między manipulacją a perswazją (o funkcjonowaniu antroponimów w tekście prasowym), [w:] Manipulacja w języku (red. P. Krzyżanowski i Paweł Nowak), Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Lakoff George, 1987, Women, Fire, and Dangerous Things. What Categories Reveal about the Mind, Chicago & London.
Zobacz w Google Scholar

Lang Hermann, 2005, Język i nieświadomość. Podstawy teorii psychoanalitycznej Jacques’a Lacana, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Leech Geoffrey, 1983, Principles of Pragmatics, Longman, London.
Zobacz w Google Scholar

Lewiński Piotr Henryk, 2012, Neosofistyka: argumentacja retoryczna w komunikacji potocznej, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Lewiński Piotr, 2017, Retoryka jako narzędzie opisu komunikatów reklamowych, [w:] Manual — reklama (red. M. Wszołek), Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Maciuszek Józef, 2007, Presupozycja i negacja jako lingwistyczne narzędzia komunikacji perswazyjnej, [w:] Mechanizmy perswazji i manipulacji (red. G. Habrajska i A. Obrębska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Malinowski Bronisław, 1987, Ogrody koralowe i ich magia, [w:] Dzieła t. 5, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Manipulacja w języku, 2004, (red. P. Krzyżanowski i P. Nowak), Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Markiewicz Piotr, Przybysz Piotr, 2007, Neuroestetyczne aspekty komunikacji wizualnej i wyobraźni, [w:] Obrazy w umyśle (red. P. Francuz), Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Mechanizmy perswazji i manipulacji, 2007 (red. G. Habrajska i A. Obrębska), Łódź. Mechanizmy perswazji i manipulacji. Zagadnienia ogólne, 2007 (red. G. Habrajska), Łódź. MEL: Mała encyklopedia logiki, 1988, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

MEP: Mała encyklopedia przyrodnicza, 1957, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Marvin Lee Minsky, 1975, A Framework for Representing Knowledge (in:) (ed.) Winston P.H. The Psychology of Computer Vision, N.Y., McGraw-Hill.
Zobacz w Google Scholar

Nęcki Zbigniew, 1996, Komunikacja międzyludzka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

O’Keefee Daniel J., 1990, Persuasion. Theory and Research, Newbury Park, London, New Delhi, Sage Publication.
Zobacz w Google Scholar

Ożóg Kazimierz, 1990, Leksykon metatekstowy współczesnej polszczyzny mówionej, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Palczewski Marek, 2007, News telewizyjny jako czynnik politycznej manipulacji, [w:] Mechanizmy perswazji i manipulacji (red. G. Habrajska i A. Obrębska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Perelman Chaim, 2002, Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Petty Richard, Cacioppo John, 1981, Attiudes and Persuasion: Classic and Contemporary Approaches, Iowa.
Zobacz w Google Scholar

Piotrowski Andrzej, 2007, Kłamstwo jako technika wpływu społecznego, [w:] Mechanizmy perswazji i manipulacji (red. G. Habrajska i A. Obrębska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Pleszczyński Jan, 2013, Epistemologia komunikacji medialnej. Perspektywa ewolucyjna, Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Poprawa Marcin, 2007, Słowa i obrazy — sposoby przedstawiania wydarzeń w telewizyjnych serwisach informacyjnych, [w:] Mechanizmy perswazji i manipulacji (red. G. Habrajska i A. Obrębska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Puzynina Jadwiga, 1992, Język wartości, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Searle John, 1976, A classification of illocutionary acts, [w:] Language in Society V, 1-23.
Zobacz w Google Scholar

Searle John, 1987, Czynności mowy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Segal Hanna, 2003, Marzenia senne, wyobraźnia i sztuka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Shannon Claude, Weaver Warren, 1949, Mathematical Theory of Communication, Urbana: University of Illinois.
Zobacz w Google Scholar

Skarżyńska Krystyna, 2005, Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Skarżyńska Krystyna, 2006, Człowiek a polityka, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Sperber Dan, Wilson Deirdre, 1986, Relevance. Communication and Cognition, Oxford.
Zobacz w Google Scholar

Szekspir Wiliam, 1993, Jak wam się podoba, przeł. S. Barańczak, Poznań.
Zobacz w Google Scholar

Szymanek Krzysztof, 2001, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Szymanek Krzysztof, Wieczorek Krzysztof A., Wójcik Andrzej S., 2008, Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Szyndler Anna, 2007, Religia chrześcijańska i kościół w trzeciej rzeszy jako narzędzie i podmiot manipulacji, [w:] Mechanizmy perswazji i manipulacji (red. G. Habrajska i A. Obrębska), Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Tokarz Marek, 2006, Argumentacja. Perswazja. Manipulacja, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Tokarz Marek, 2008, Dysonans poznawczy w komunikacji, [w:] Rozmowy o komunikacji 2, Łask.
Zobacz w Google Scholar

Tyszka Tadeusz, 1999, Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Warchala Jacek, 2004, Horyzonty manipulacji: perswazja, manipulacja, interpretacja, [w:] Manipulacja w języku (red. P. Krzyżanowski i P. Nowak), Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Wierzbicka Anna, 1973, Akty mowy, [w:] Semiotyka i struktura tekstu (red. A. Dąbrowska), Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Wierzbicka Anna, 1983, Genry mowy, [w:] Tekst i zdanie, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Wierzbicka Anna, 1999, Język – umysł – kultura, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Wojciszke Bogdan, 2002, Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Zdunkiewicz Dorota, 2001, Akty mowy, [w:] Współczesny język polski, Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Ziółkowski Marek, 1981, Znaczenie, interakcja, rozumienie, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

okladka

Pobrania

Opublikowane

1 grudnia 2020

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN

ISBN

ISBN-13 (15)

978-83-8142-840-8

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book)

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15)

978-83-8142-841-5

Inne prace tego samego autora