Kwestie miejskie: Dyskusja o problemach i przyszłości miast w Królestwie Polskim 1905–1915

Authors

Kamil Śmiechowski
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Katedra Historii Polski XIX wieku
https://orcid.org/0000-0003-4614-8599

Keywords:

miasto przełomu XIX i XX w., urbanizacja Królestwa Polskiego, rewolucja 1905 r. w miastach, samorząd miasta

Synopsis

Tematem publikacji jest debata o aktualnej kondycji i przyszłości miast w Królestwie Polskim w latach 1905–1915.

Korzystając z takich narzędzi, jak analiza dyskursu, socjologia i antropologia miast oraz dorobku historiografii, autor przygląda się fenomenowi dziwiętnastowiecznej urbanizacji i industrializacji. Stara się osadzić polską dyskusję na temat wizji rozwoju miast, samorządu miejskiego, prawa miejskiego obywatelstwa i politycznego znaczenia ośrodków miejskich na szerszym tle przemian zachodzących w ówczesnej Europie. Zastanawia się, czy rewolucja 1905–1907 była rewolucją miejską i jak zmieniła postrzeganie miast w polskim dyskursie publicznym. Szuka odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu program polonizacji miast Królestwa Polskiego miał charakter modernizacyjny oraz analizuje utopijne wizje rozwoju miast z początku XX wieku.

Książka adresowana jest do szerokiego kręgu odbiorców-badaczy miast, historyków, socjologów i aktywistów miejskich, a także wszystkich zainteresowanych poruszaną problematyką.

References

„Biblioteka Warszawska” 1905–1915
View in Google Scholar

„Ekonomista” 1905–1915
View in Google Scholar

„Gazeta Częstochowska” 1906
View in Google Scholar

„Gazeta Kaliska” 1911–1913
View in Google Scholar

„Gazeta Poranna 2 Grosze” 1912–1914
View in Google Scholar

„Gazeta Warszawska” 1909–1915
View in Google Scholar

„Głos Warszawski” 1908–1909, 1912
View in Google Scholar

„Goniec Częstochowski” 1907
View in Google Scholar

„Goniec Łódzki” 1905–1906
View in Google Scholar

„Izraelita” 1912
View in Google Scholar

„Kraj” 1905
View in Google Scholar

„Kultura Polska” 1908–1912
View in Google Scholar

„Kurier Łódzki” 1906–1911
View in Google Scholar

„Kurier Poranny” 1905, 1909–1915
View in Google Scholar

„Kurier Warszawski” 1905–1916
View in Google Scholar

„Ludzkość” 1906–1907
View in Google Scholar

„Myśl Niepodległa” 1906–1911
View in Google Scholar

„Nowy Kurier Łódzki” 1911–1917
View in Google Scholar

„Ogniwo” 1905
View in Google Scholar

„Prawda” 1905–1915
View in Google Scholar

„Przegląd Narodowy” 1908–1914
View in Google Scholar

„Przegląd Społeczny” 1905–1906
View in Google Scholar

„Przegląd Techniczny” 1905–1915
View in Google Scholar

„Przegląd Tygodniowy” 1905
View in Google Scholar

„Przegląd Wszechpolski” 1899, 1905
View in Google Scholar

„Robotnik” 1905–1915
View in Google Scholar

„Rozwój” 1905–1915
View in Google Scholar

„Słowo” 1905–1915
View in Google Scholar

„Społeczeństwo” 1909–1910
View in Google Scholar

„Świat” 1906–1915
View in Google Scholar

„Tygodnik Ilustrowany” 1905–1915
View in Google Scholar

„Wiadomości Częstochowskie” 1907
View in Google Scholar

„Wiedza” 1906–1910
View in Google Scholar

„Z Pola Walki” 1905
View in Google Scholar

„Zdrowie” 1905–1915
View in Google Scholar

„Ziemia Lubelska” 1909
View in Google Scholar

Bartkiewicz Z., Złe miasto: obrazy z 1907 roku, Gebethner i Wolff, Warszawa 1911.
View in Google Scholar

Bukowiecki S., Prawa kobiet według ustaw obowiązujących w Królestwie Polskiem, Warszawa 1914.
View in Google Scholar

Bouffałł B., Gospodarka finansowa zarządów miejskich w Królestwie Polskim (z wyjątkiem Warszawy), E. Wende i Spółka, Warszawa 1905.
View in Google Scholar

Bouffałł B., Organizacja miast w Królestwie Polskim, [w:] W naszych sprawach. Szkice w kwestiach ekonomiczno-społecznych, Henryk Radziszewski, Warszawa 1899, s. 148–215.
View in Google Scholar

Car S., Rys urządzeń municypalnych w Polsce, Skład Główny F. Hoesick, Warszawa 1916.
View in Google Scholar

Chwalewik E., Wielkie miasta, ich wzrost i przyszłość, Biblioteka Spółczesna, Warszawa 1907.
View in Google Scholar

Daszyńska-Golińska Z., Miasto nowoczesne. Szkic ekonomiczny, [w:] Prawda: książka zbiorowa dla uczczenia dwudziestopięciolecia działalności Aleksandra Świętochowskiego 1870–1895, Lwów–Warszawa 1895, s. 124–125.
View in Google Scholar

Daszyńska-Golińska Z., Rozwój i samodzielność gospodarcza ziem polskich, Nakładem Towarzystwa Wydawniczego w Krakowie, Warszawa–Kraków 1915.
View in Google Scholar

Daszyńska-Golińska Z., Teoretyczne podstawy polityki społecznej w XIX stuleciu, Nakładem Księgarni Naukowej, Warszawa 1906.
View in Google Scholar

Engels F., W kwestii mieszkaniowej, Książka i Wiedza, Warszawa 1949.
View in Google Scholar

Galewski J., Grzeniewski L., Warszawa zapamiętana. Ostatnie lata XIX stulecia, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1961.
View in Google Scholar

Gomulicki W., Piękno Warszawy, Warszawa 1915.
View in Google Scholar

Gorski S., Gospodarka finansowa miasta Warszawy, Gebethner i Wolff, Warszawa 1906.
View in Google Scholar

Gorski S., Łódź spółczesna. Obrazki i szkice publicystyczne, Nakładem Rychlińskiego i Wegnera, Warszawa 1904.
View in Google Scholar

Gorski S., Niemcy w Królestwie Polskim, S. Orgelbranda Synowie, Warszawa 1911.
View in Google Scholar

Gostkowski A., Nasz przyszły samorząd. Myśli, uwagi i projekty, Wydawnictwo tygodnika „Sztandar” (Dr. K. Rakowski), Warszawa 1907.
View in Google Scholar

Grabowski E., Skupienia miejskie w Królestwie Polskiem, E. Wende i Spółka, Warszawa 1915.
View in Google Scholar

Grabski W., Ciężary samorządu w Królestwie Polskiem, E. Wende i Spółka, Warszawa 1908.
View in Google Scholar

Holewiński J., Przyszły rozwój Warszawy, [w:] Sprawy miejskie. Pamiętnik Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości m. Warszawy, Nakładem Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości m. Warszawy, Warszawa 1911, s. 157–173.
View in Google Scholar

Jentys S., Miasto a wieś, Drukarnia „Głosu Narodu”, Kraków 1915.
View in Google Scholar

Kelles-Krauz K., Walecki H., Leder W., Przeczucie kryzysu. O kwestii żydowskiej, Książka i Prasa, Warszawa 2006.
View in Google Scholar

Kirchner W., Walka z nędzą na Bałutach, przedmieściu Łodzi, Rozwój, Łódź 1901.
View in Google Scholar

Koralewski K., Dobroczynność w samorządzie. Uwagi, Druk T. Mieszkowskiego, Warszawa 1913.
View in Google Scholar

Korotyński W., Dawne rady miejskie i powiatowe, Gebethner i Wolff, Kraków 1906.
View in Google Scholar

Koszutski S., Nasze miasta a samorząd (życie miast w Królestwie Polskim i reforma samorządowa), E. Wende i Spółka, Warszawa–Lwów 1915.
View in Google Scholar

Krzywicki L., Za Atlantykiem. Wrażenia z podróży po Ameryce, Druk K. Kowalewskiego, Warszawa 1895.
View in Google Scholar

Lemiesz (Nałęcz-Ostrowski) S., Nasze miasta, Nakładem M. Nietyxy, Łódź–Warszawa 1899.
View in Google Scholar

Lenartowicz J., O budowie tramwajów elektrycznych w Warszawie, [w:] Sprawy miejskie. Pamiętnik Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości m. Warszawy, Nakładem Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości m. Warszawy, Warszawa 1911, s. 237–255.
View in Google Scholar

Lewiński J.S., Samorząd miejski w Londynie, Wydawnictwo St. Kucharskiego, Warszawa 1905.
View in Google Scholar

Markowski B., Finanse miast Królestwa Polskiego, W tłoczni „Kuriera Kieleckiego”, Kielce 1913.
View in Google Scholar

Medycyna w samorządzie. Stan obecny lecznictwa publicznego w Królestwie Polskiem. Braki i potrzeby, E. Wende i Spółka, Warszawa 1906.
View in Google Scholar

Mochnacki E., Romanowicz T., Lwów jako stolica kraju, [w:] Miasto Lwów w okresie samorządu 1870–1895, Nakładem Gminy Królewskiego Stołecznego Miasta Lwowa, Lwów 1896, s. 709–719.
View in Google Scholar

Mogilnicki A., Wspomnienia, oprac. B. Izdebska, Warszawa 2008.
View in Google Scholar

Moszczeńska I., Postęp na rozdrożu, E. Wende i Spółka, Warszawa 1911.
View in Google Scholar

Ochimowski F., Samozarząd, „Themis Polska. Pismo Nauce Prawa Poświęcone” 1915, t. 5, s. 1–56.
View in Google Scholar

Первая всеобщая перепись населения Российской империи 1897 года, red. N.A. Troicki, Centralny Komitet Statystyczny Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Sankt Petersburg 1897.
View in Google Scholar

Porter R.P., Niebezpieczeństwa przedsiębiorstw miejskich, Nakładem Spółki Wydawniczej Warszawskiej, Warszawa 1911.
View in Google Scholar

Potrzeby społeczne w Królestwie Polskim. Praca zbiorowa, red. W. Spasowicz, E. Piltz, Skład Główny w Księgarni Spółki Wydawniczej Polskiej, Kraków 1902.
View in Google Scholar

Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2019 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2019.
View in Google Scholar

Radziszewski H., Warszawa, red. S. Dziewulski, H. Radziszewski, Gebethner i Wolff, Warszawa 1915, t. II: Gospodarstwo miejskie.
View in Google Scholar

Rembowski A., O gminie, jej organizacji i stosunku do państwa, Drukiem Aleksandra Pajewskiego, Warszawa 1873.
View in Google Scholar

Россия 1913 год. Статистикодокументальный справочник, red. A.M. Anfimow, A.P. Korelin, Instytut Historii Rosyjskiej Akademii Nauk, Sankt-Petersburg 1995.
View in Google Scholar

Schoenaich W., Statystyka urodzeń i śmiertelność dzieci wśród ubogiej ludności chrześcijańskiej i żydowskiej w Łodzi, S. Orgelbranda Synowie, Warszawa 1914.
View in Google Scholar

Simmel G., Mentalność mieszkańców wielkich miast, [w:] Socjologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975, s. 514–521.
View in Google Scholar

Sombart W., Der Bourgeois: zur Geistesgeschichte des modernen Wirtschaftsmenschen, Duncker & Humblot, München 1920.
View in Google Scholar

Sprawy miejskie. Pamiętnik Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości m. Warszawy, Nakładem Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości m. Warszawy, Warszawa 1911.
View in Google Scholar

Starynkiewicz S., Dziennik 1887–1897, Muzeum Historyczne m. st. Warszawy, Warszawa 2005.
View in Google Scholar

Strasburger E., Wielkomiejska polityka społeczno-gospodarcza. Ze szczególnym uwzględnieniem miast w Anglii i Niemczech, Gebethner i Wolff, Warszawa 1915.
View in Google Scholar

Suligowski A. Kwestia mieszkań, [w:] Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 2: Kwestie miejskie, s. 7–89.
View in Google Scholar

Suligowski A., Losy tego projektu, [w:] Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 1: Potrzeba samorządu, s. 193–217.
View in Google Scholar

Suligowski A., Miasto analfabetów, czyli Warszawa i jej szkolnictwo początkowe, [w:] Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 2: Kwestie miejskie, s. 91–127.
View in Google Scholar

Suligowski A., Motywy do projektu ustawy miejskiej dla miast Królestwa Polskiego, [w:] Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 1: Potrzeba samorządu, s. 91–113.
View in Google Scholar

Suligowski A., Objaśnienia dodatkowe do projektu ustawy miejskiej dla miast Królestwa Polskiego, [w:] Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 1: Potrzeba samorządu, s. 115–135.
View in Google Scholar

Suligowski A., Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 1: Potrzeba samorządu.
View in Google Scholar

Suligowski A., Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 2: Kwestie miejskie.
View in Google Scholar

Suligowski A., Rozbiór projektu ustawy miejskiej wniesionego przez rząd do dumy państwowej w roku 1910, [w:] Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 1: Potrzeba samorządu, s. 211–244.
View in Google Scholar

Suligowski A., Sprawa oświetlenia gazowego w Warszawie, [w:] Sprawy miejskie. Pamiętnik Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości m. Warszawy, Nakładem Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości m. Warszawy, Warszawa 1911, s. 4–37.
View in Google Scholar

Suligowski A., Sprawa samorządu miejskiego w ciałach prawodawczych, [w:] Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 1: Potrzeba samorządu, s. 245–272.
View in Google Scholar

Suligowski A., System dotychczasowego gospodarstwa miejskiego w Królestwie Polskim i jego wyniki, [w:] Pisma Adolfa Suligowskiego, Nakładem autora, Warszawa 1915, t. 1: Potrzeba samorządu, s. 11–50.
View in Google Scholar

Surowiecki W., O upadku przemysłu i miast w Polsce, Warszawa 1810.
View in Google Scholar

Варшавский статистический комитет. Труды Варшавского статистического комитета для десяти губерний Царства Польского, Warszawski Komitet Statystyczny, t. 1–39, Warszawa 1889–1914.
View in Google Scholar

Weber A., The cultural and social significance of the big city, [w:] The Urbanization of European Society in the Nineteenth Century. Edited and with an Introduction by Andrew Lees and Lynn Lees, D.C. Heath and Company, Lexington, MA 1976, s. 65–82.
View in Google Scholar

Wczasy kaliskie 1911–1913. Obrazy z czasów transformacji, oprac. M. Górzyński, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz 2016.
View in Google Scholar

„Wolność czy zbrodnia?”. Rewolucja 1905–1907 roku w Łodzi na łamach gazety „Rozwój”, oprac. M. Sikorska-Kowalska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
View in Google Scholar

Wroczyński K., Z moją młodością przez Warszawę, Czytelnik, Warszawa 1957.
View in Google Scholar

Zdziarski B., Jaki samorząd, czyli autonomia jest potrzebna dla Królestwa Polskiego, 1905.
View in Google Scholar

Źródła do dziejów rewolucji 1905–1907 w okręgu łódzkim, red. N. Gąsiorowska, t. 1–2, Książka i Wiedza, Warszawa 1957.
View in Google Scholar

Akerstroem Andersen N., Discursive Analytical Strategies. Understanding Foucault, Koselleck, Laclau, Luhmann, The Policy Press, Bristol 2003.
View in Google Scholar

Anculewicz Z., Świat i ziemie polskie w oczach redaktorów i współpracowników „Kuriera Warszawskiego” w latach 1868–1915, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2002.
View in Google Scholar

Arciszewska B., Górzyński M., Urban Narratives in the Age of Revolutions: Early 20th Century Ideas to Modernize Warsaw, „Artium Quaestiones” 2015, t. XXVI, s. 101–148.
View in Google Scholar

Ascher A., The Revolution of 1905. A Short History, Stanford University Press, Stanford, CA 2004.
View in Google Scholar

Badziak K., Juliusz Kunitzer – symbol Łodzi wielonarodowościowej i wielkoprzemysłowej, [w:] Polacy, Niemcy, Żydzi w Łodzi w XIX–XX wieku: sąsiedzi dalecy i bliscy, red. P. Samuś, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1997, s. 192–228.
View in Google Scholar

Bałabuch H., Nie tylko cenzura. Prasa prowincjonalna Królestwa Polskiego w rosyjskim systemie prasowym w latach 1865–1915, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
View in Google Scholar

Barucka E., W szkatułach zieleni. Europejski ruch miast ogrodów 1903–1930, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
View in Google Scholar

Bazylow L., Ostatnie lata Rosji carskiej: rządy Stołypina, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1972.
View in Google Scholar

Benjamin W., Paryż, stolica XIX wieku, [w:] Pasaże, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, s. 46–61.
View in Google Scholar

Bianchini S., Eastern Europe and the Challenges of Modernity, 1800–2000, Routledge, London–New York 2015.
View in Google Scholar

Blau E., The Architecture of Red Vienna, 1919–1934, The MIT Press, Cambridge, MA–London 1999.
View in Google Scholar

Blau E., Platzer M., Shaping the Great City. Modern Architecture in Central Europe, 1890–1937, Prestel, Münich–London–New York 1999.
View in Google Scholar

Blobaum R.E., A Minor Apocalypse: Warsaw during the First World War, Cornell University Press, Ithaca 2017.
View in Google Scholar

Blobaum R.E., Rewolucja: Russian – Poland 1904–1907, Cornell University Press, Ithaca–London 1995.
View in Google Scholar

Blobaum R.E., The Politics of Antisemitism in Fin-de-Siècle Warsaw, „The Journal of Modern History” 2001, t. 73, nr 2, s. 275–306.
View in Google Scholar

Bogalecki T.Z., Łódzkie barykady wolności i godności, Urząd Miasta Łodzi, Łódź 2010.
View in Google Scholar

Bołdyrew A., Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznych w latach 1864–1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016.
View in Google Scholar

Borecki P., Uwagi o statusie prawnym wyznawców judaizmu na ziemiach polskich, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2010, t. LXII, nr 2, s. 49–89.
View in Google Scholar

Borges M.J., Torres S.B., Company Towns Labor, Space, and Power Relations across Time and Continents, Palgrave Macmillan, New York 2012.
View in Google Scholar

Borodziej W., Górny M., Nasza wojna, t. 1: Imperia 1912–1916, W.A.B., Warszawa 2014.
View in Google Scholar

Boyer J.W., Political Radicalism in Late Imperial Vienna: Origins of the Christian Social Movement, 1848–1897, University of Chicago Press, Chicago–London 1981.
View in Google Scholar

Bradley J., Moscow. From Big Village to Metropolis, [w:] The City in Late Imperial Russia, red. M.F. Hamm, Indiana University Press, Bloomington 1986, s. 9–41.
View in Google Scholar

Briggs A., Victorian Cities, University of California Press, Berkeley–Los Angeles, CA 1993.
View in Google Scholar

Brower D.R., Urban Revolution in the Late Russian Empire, [w:] The City in Late Imperial Russia, red. M.F. Hamm, Indiana University Press, Bloomington 1986, s. 319–355.
View in Google Scholar

Brzostek B., Paryże innej Europy. Warszawa i Bukareszt. XIX i XX wiek, W.A.B., Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Bullock N., Read J., The Movement for Housing Reform in Germany and France, 1840–1914, Cambridge Urban and Architectural Studies, t. 9, Cambridge University Press, Cambridge–New York 1985.
View in Google Scholar

Burski J., Piskała K., Narodowy kapitalizm, antysemityzm i nowoczesność. Dyskurs modernizacyjny łódzkiej prawicy w pierwszych latach niepodległości (1918–1923), „Kwartalnik Historii Żydów” 2016, nr 2, s. 323–351.
View in Google Scholar

Case H., The Age of Questions, Princeton University Press, Princeton–Oxford 2018.
View in Google Scholar

Castells M., Kwestia miejska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982.
View in Google Scholar

Castells M., The City and the Grassroots, University of California Press, Berkeley–Los Angeles, CA 1983.
View in Google Scholar

Cherstich I., Holbraad M., Tassi N., Anthropologies of Revolution Forging Time, People, and Worlds, University of California Press, Oakland, CA 2020.
View in Google Scholar

Chwalba A., Polacy w służbie Moskali, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków 1999.
View in Google Scholar

Chwalba A., Wielka Wojna Polaków 1914–1918, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
View in Google Scholar

Corssin S.D., Warsaw Before the First World War: Poles and Jews in the Third City of the Russian Empire 1880–1914, East European Monographs, Columbia University Press, New York 1989.
View in Google Scholar

Crossick G., Haupt H.-G., The Petite Bourgeoisie in Europe 1780–1914. Enterprise, Family and Independence, Routledge, London–New York 1998.
View in Google Scholar

Czepulis-Rastenis R., Wieś i miasto w oczach inteligenta, „Kwartalnik Historyczny” 1987, nr 3, s. 59–75.
View in Google Scholar

Czyżewski A., Trzewia Lewiatana. Antropologiczna interpretacja utopii miasta-ogrodu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001.
View in Google Scholar

Davidson N., How Revolutionary Were the Bourgeois Revolutions?, Haymarket Books, Chicago 2012.
View in Google Scholar

De Rycker A., Mohd Don Z., Discourse in Crisis, Crisis in Discourse, [w:] Discourse and Crisis. Critical Perspectives, John Benjamins Publishing Company, Amsterdam–Philadelphia 2013, s. 3–65.
View in Google Scholar

Demel M., W służbie Hygei i Syreny: życie i dzieło dr. Józefa Polaka, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1970.
View in Google Scholar

Dienes G.M., Fellner & Helmer – Die Architekten der Illusion. Theaterbau und Bühnenbild in Europa, Stadtmuseum, Graz 1999.
View in Google Scholar

Dobek R., Paryż, 1871, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2013.
View in Google Scholar

Domarańczyk D., Od emancypacji do feminizmu. „Ster” jako postępowe pismo kobiece przełomu XIX i XX wieku, Primum Verbum, Łódź 2016.
View in Google Scholar

Doyle B.M., Introduction, [w:] Urban Politics and Space in the Nineteenth and Twentieth Centuries. Regional Perspectives, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle 2007, s. 1–30.
View in Google Scholar

Drozdowski M.M., Zahorski A., Historia Warszawy, wyd. 3, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.
View in Google Scholar

Dynner G., Guesnet F., Warsaw. The Jewish Metropolis Essays in Honor of the 75th Birthday of Professor Antony Polonsky, Brill, Leiden–Boston 2015.
View in Google Scholar

Eisenstadt S.N., Utopia i nowoczesność. Porównawcza analiza cywilizacji, Oficyna Naukowa, Warszawa 2009.
View in Google Scholar

Emirbayer M., Mische A., What Is Agency?, „American Journal of Sociology” 1998, t. 103, nr 4, s. 962–1023.
View in Google Scholar

Fijałek J., Indulski J., Opieka zdrowotna w Łodzi do roku 1945. Studium organizacyjno-historyczne, Łódź 1990.
View in Google Scholar

Frankel J., Prophecy and Politics. Socialism, Nationalism and the Russian Jews, 1862–1917, Cambridge University Press, Cambridge 1981.
View in Google Scholar

Fraser D., Power and Authority in the Victorian City, Basil Blackwell, Oxford 1979.
View in Google Scholar

Fritzsche P., Reading Berlin 1900, Harvard University Press, Cambridge, MA–London 1998.
View in Google Scholar

Frykman J., Loefgren O., Narodziny człowieka kulturalnego: studium z antropologii historycznej szwedzkiej klasy średniej, Biblioteka Klasyków Antropologii, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2007.
View in Google Scholar

Gajewski M., Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.
View in Google Scholar

Garner J.S., The Company Town: Architecture and Society in the Early Industrial Age, Oxford University Press, New York–Oxford 1992.
View in Google Scholar

Gawin M., Przemiany cywilizacyjne na ziemiach polskich w XIX wieku, [w:] Kominy, ludzie i obłoki: modernizacja i kultura, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2013, t. 1: Historia Polski w XIX wieku, s. 179–269.
View in Google Scholar

Gebhard J., Lublin: eine polnische Stadt im Hinterhof der Moderne (1815–1914), Böhlau Verlag, Köln 2006.
View in Google Scholar

Gehrke J.P., A Radical Endeavor: Joseph Chamberlain and the Emergence of Municipal Socialism in Birmingham, „American Journal of Economics and Sociology” 2016, t. 75, nr 1, s. 23–57.
View in Google Scholar

Glynos J., Howarth D., Logics of Critical Explanation in Social and Political Theory, Routledge, London–New York 2007.
View in Google Scholar

Głyda-Żydek B., Miasto – władza. O tym, jak władza kształtuje miejską przestrzeń i jak miasto się władzy wymyka, [w:] Sztuka w przestrzeni publicznej: artystyczne wymiary wytwarzania kapitału społecznego i kulturowego, red. B. Głyda-Żydek, B. Dziadzia, S. Piskorek-Oczko, Fundacja Animacji Społeczno-Kulturalnej, Bielsko-Biała 2015, s. 33–45.
View in Google Scholar

Gostkowski Z., „Dziennik Łódzki” 1884–1892. Studium nad powstawaniem polskiej opinii publicznej w wielonarodowym mieście fabrycznym, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Łodzi, Monografi i Opracowania 1, Łódź 1960.
View in Google Scholar

Górzyński M., Papierowa metropolia? Projekty regulacyjne dla Warszawy na przełomie XIX i XX wieku: rekonesans badawczy, [w:] Architektura w mieście, architektura dla miasta. Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim” dziewiętnastym wieku, red. A. Łupienko, A. Zabłocka-Kos, Instytut Historii PAN, Warszawa 2019, s. 333–382.
View in Google Scholar

Górzyński M., Urban Planning and Municipal Governance in a Period of Rapid Change: A Frontier Town in Russian Poland at the Turn of the Twentieth Century, „Journal of the Society of Architectural Historians” 2017, t. 76, nr 3, s. 302–325.
View in Google Scholar

Gutowski B., Przestrzeń marzycieli. Miasto jako projekt utopijny, Oficyna Wydawnicza Feniks, Warszawa 2006, http://www.miastoidealne.sztuka.edu.pl/filozofia_miasta_miasto_jako_projekt_utopijny.pdf (dostęp: 15.10.2020).
View in Google Scholar

Gutowski W., Symbolika urbanistyczna w literaturze Młodej Polski, [w:] Miasto – kultura – literatura. Wiek XX, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1993, s. 189–211.
View in Google Scholar

Habermas J., Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
View in Google Scholar

Hamm M.F., The Breakdown of Urban Modernization: A Prelude to the Revolutions of 1917, [w:] The City in Russian History, red. M.F. Hamm, The University Press of Kentucky, Lexington, KY 1976, s. 182–200.
View in Google Scholar

Hardy D., From Garden Cities to New Towns. Campaigning for Town and Country Planning, 1899–1946, Spon Press, Abingdon, Oxfordshire 1991.
View in Google Scholar

Harison C., The Paris Commune of 1871, the Russian Revolution of 1905, and the Shifting of the Revolutionary Tradition, „History and Memory” 2007, t. 19, nr 2, s. 5–42.
View in Google Scholar

Harvey D., Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2012.
View in Google Scholar

Harvey D., Paris, Capital of Modernity, Routledge, New York 2003.
View in Google Scholar

Hausmann G., Stadt und lokale Gesellschaft im ausgehenden Zarenreich, [w:] Gesellschaft als lokale Veranstaltung stverwaltung, Assoziierung und Geselligkeit den Städten des ausgehenden Zarenreiches, red. G. Hausmann, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2002, s. 13–168.
View in Google Scholar

Hobsbawm E., Wiek kapitału 1848–1975, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Howarth D., Dyskurs, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008.
View in Google Scholar

Iwańska M., Inteligencja i rewolucja w Łodzi w latach 1905–1907, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku” 2015, t. XV, s. 65–98.
View in Google Scholar

Iwańska M., Prasa pozytywistów warszawskich wobec Żydów i kwestii żydowskiej, Ibidem, Łódź 2006.
View in Google Scholar

Iwańska M., W poszukiwaniu inteligenckiej tożsamości w XIX wieku. Przykład łódzki, [w:] Historia – mentalność – tożsamość. Studia z historii, historii historiografii i metodologii historii, Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2010, s. 261–273.
View in Google Scholar

Izdebski H., Prawo do miasta, [w:] Open Eyes Book 2, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Kraków 2017, s. 163–194.
View in Google Scholar

Janczak J., Ludność Łodzi przemysłowej 1820–1914, Uniwersytet Łódzki, Łódź 1982.
View in Google Scholar

Janowski M., Polska myśl liberalna do 1918 roku, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1998.
View in Google Scholar

Jaszczuk A., Spór pozytywistów z konserwatystami o przyszłość Polski: 1870–1903, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986.
View in Google Scholar

Jedlicki J., Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują?, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988.
View in Google Scholar

Jedlicki J., Proces przeciwko miastu, [w:] Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Sic!, Warszawa 2000, s. 83–113.
View in Google Scholar

Jedlicki J., Świat zwyrodniały. Lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Sic!, Warszawa 2000.
View in Google Scholar

Jezierski A., Problemy wzrostu gospodarczego Polski w XIX wieku, [w:] Polska XIX wieku. Państwo, społeczeństwo, kultura, Wiedza Powszechna, Warszawa 1982, s. 93–120.
View in Google Scholar

Jonsson S., Crowds and Democracy. The Idea and Image of the Masses from Revolution to Fascism, Columbia University Press, New York 2013.
View in Google Scholar

Kaczyńska E., Pejzaż miejski z zaściankiem w tle, Fundacja Res Publica, Warszawa 1999.
View in Google Scholar

Kalabiński S., Tych F., Czwarte powstanie czy pierwsza rewolucja? Lata 1905–1907 na ziemiach polskich, Wiedza Powszechna, Warszawa 1976.
View in Google Scholar

Karwacki W.L., Łódź w latach rewolucji 1905–1907, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1975.
View in Google Scholar

Karwacki W.L., Związki zawodowe i stowarzyszenia pracodawców w Łodzi do roku 1914, Łódź 1972.
View in Google Scholar

Kiecko E., O kilku problemach u początków nowoczesnej „budowy miast” na ziemiach polskich, [w:] Architektura w mieście, architektura dla miasta. Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich lat 1815–1914, red. M. Getka-Kenig, A. Łupienko, Instytut Historii PAN, Warszawa 2017, s. 29–56.
View in Google Scholar

Kiepurska H., Warszawa w rewolucji 1905–1907, Wiedza Powszechna, Warszawa 1974.
View in Google Scholar

Kierek A., Rozwój przestrzenny i stan urządzeń komunalnych m. Lublina w latach 1870–1915, „Rocznik Lubelski” 1961, t. 4, s. 171–214.
View in Google Scholar

Kizwalter T., „Nowatorstwo i rutyny”. Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec procesów modernizacji (1840–1863), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1991.
View in Google Scholar

Kizwalter T., W stronę równości, Universitas, Kraków 2014.
View in Google Scholar

Kmiecik Z., Prasa polska w rewolucji 1905–1907, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980.
View in Google Scholar

Kochanowicz J., Backwardness and Modernization: Poland and Eastern Europe in the 16th–20th Centuries, Variorum, Ashgate, Aldershot–Hampshire 2006.
View in Google Scholar

Kohlrausch M., Brokers of Modernity East Central Europe and the Rise of Modernist Architects, 1910–1950, Leuven University Press, Leuven 2019.
View in Google Scholar

Kołodziej K., Obraz Łodzi w piśmiennictwie pozytywistyczno-młodopolskim, Piktor, Łódź 2009.
View in Google Scholar

Kołodziejczyk R., Częstochowa: dzieje miasta i Klasztoru Jasnogórskiego, Urząd Miasta Częstochowy, Częstochowa 2005, t. 2: W okresie niewoli 1793–1918.
View in Google Scholar

Kołodziejska Z., „Izraelita” (1866–1915). Znaczenie kulturowe i literackie pisma, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
View in Google Scholar

Kopczyńska-Jaworska B., Miasto i miejskość w systemie wartości Polaków, [w:] Miasto i kultura polska doby przemysłowej. Wartości, red. H. Imbs, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993, s. 99–121.
View in Google Scholar

Korobowicz A., Witkowski W., Historia ustroju i prawa polskiego (1772–1918), Lex, Warszawa 2012.
View in Google Scholar

Koselleck R., Krytyka i kryzys. Studium patogenezy świata mieszczańskiego, Res Publica Nowa, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Koselleck R., Preußen zwischen Reform und Revolution. Allgemeines Landrecht, Verwaltung und soziale Bewegung von 1791 bis 1848, Klett-Cotta, Stuttgart 1967.
View in Google Scholar

Koszutski S., Nasze miasta a samorząd (życie miast w Królestwie Polskim i reforma samorządowa), E. Wende i Spółka, Warszawa–Lwów 1915.
View in Google Scholar

Kowalczyk R., Rozwój gospodarki komunalnej w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX stulecia, „Przegląd Nauk Historycznych” 2006, t. V, nr 2 (10), s. 73–104.
View in Google Scholar

Kowalska-Glikman S., Drobnomieszczaństwo w dziewiętnastowiecznej Warszawie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987.
View in Google Scholar

Kozińska-Witt H., Prymat ducha czy wielki przemysł? Koncepcje rozwojowe Krakowa do roku 1933, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis” 2003, t. 17, Studia Historica nr 2, s. 169–182.
View in Google Scholar

Kozińska-Witt H., Wielkomiejska Galicja w oczach konserwatystów krakowskich: Kraków i Lwów w „Przeglądzie Polskim” (1866–1913), „Kwartalnik Historyczny” 2011, t. CXVIII, nr 3, s. 453–479.
View in Google Scholar

Kożuchowski A., Demoniczna Pani B. Zarys dziejów pojęcia burżuazji w Polsce na tle europejskim, [w:] Z dziejów pojęć społeczno-politycznych w Polsce. XVIII–XX wiek, red. M. Janowski, Instytut Historii PAN, Neriton, Warszawa 2020, s. 311–332.
View in Google Scholar

Krzywiec G., Polska bez Żydów. Studia z dziejów idei, wyobrażeń i praktyk antysemickich na ziemiach polskich początku XX wieku, Instytut Historii PAN, Warszawa 2017.
View in Google Scholar

Krzywiec G., Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego (1886–1905), Neriton, Warszawa 2009.
View in Google Scholar

Krzywiec G., Z taką rewolucją musimy walczyć na noże: rewolucja 1905 z perspektywy polskiej prawicy, [w:] Rewolucja 1905. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, red. K. Piskała, W. Marzec, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 328–533.
View in Google Scholar

Kubicka J., Na przełomie. Pozytywiści warszawscy i pomoc własna, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016.
View in Google Scholar

Kubicki P., Wynajdywanie miejskości. Polska kwestia miejska z perspektywy długiego trwania, Wydawnictwo Nomos, Kraków 2016.
View in Google Scholar

Kühl U., Der Munizipalsozialismus in Europa. Le socialisme municipal en Europe, R. Oldenbourg Verlag, München 2001.
View in Google Scholar

Ladd B., Urban Planning and the Civic Order in Germany, 1860–1914, Harvard University Press, Cambridge, MA 1990.
View in Google Scholar

Lamparska M., Osiedla patronackie w cywilizacyjnej przestrzeni Europy. Kulturowe dziedzictwo robotniczej codzienności, „Acta Geographica Silesiana” 2017, t. 11, nr 2, s. 51–61.
View in Google Scholar

Leder A., Prześniona rewolucja: ćwiczenie z logiki historycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014.
View in Google Scholar

Lefebvre H., Prawo do miasta, „Praktyka Teoretyczna” 2012, t. 5, s. 183–197.
View in Google Scholar

Lefebvre H., The Production of Space, Blackwell Publishers, Oxford–Cambridge, MA 1991.
View in Google Scholar

Lenger F., European Cities in the Modern Era, 1850–1914, Brill, Leiden–Boston 2012.
View in Google Scholar

Leszczyński A., No dno po prostu jest Polska. Dlaczego Polacy tak bardzo nie lubią swojego kraju i innych krajów, W.A.B., Warszawa 2018.
View in Google Scholar

Lowndes V., Citizenship and Urban Politics, [w:] Theories of Urban Politics, red. D. Judge, G. Stoker, H. Wolman, SAGE Publications, London–Thousand Oaks–New Delhi 1995, s. 160–180.
View in Google Scholar

Ludwig B., Idee modernizmu w architekturze a przestrzeń miasta europejskiego, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 2017, nr 4, s. 5–24.
View in Google Scholar

Łupienko A., Kamienice czynszowe Warszawy 1864–1914, Instytut Historii PAN, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Łupienko A., Some Remarks on the Birth of Modern City Planning in the Polish Territories (1850–1914): the Impact of the Hygienic Movement, „Mesto a Dejiny” 2016, nr 2, s. 18–34.
View in Google Scholar

Łupienko A., Warszawska kwestia mieszkaniowa w debacie publicznej z lat 1864–1905, „Almanach Warszawy” 2018, t. 10, s. 143–165.
View in Google Scholar

Łupienko A., Wkład ruchu higienicznego w polską myśl urbanistyczną (1850–1914), [w:] Architektura w mieście, architektura dla miasta. Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich lat 1815–1914, red. M. Getka-Kenig, A. Łupienko, Instytut Historii PAN, Warszawa 2017, s. 57–70.
View in Google Scholar

Mačiulis D., Staliūnas D., Lithuanian Nationalism and Vilnius Question, 1883– 1940, Verlag Herder-Institut, Marburg 2015.
View in Google Scholar

Maier C.S., City, Empire and Imperial Aftermath: Contending Contexts for the Urban Vision, [w:] Shaping the Great City. Modern Architecture in Central Europe, 1890–1937, red. E. Blau, M. Platzer, Prestel, Münich–London–New York 1999, s. 25–42.
View in Google Scholar

Małczyński J., Historia środowiskowa Zagłady, „Teksty Drugie” 2017, nr 2, s. 17–33.
View in Google Scholar

Markiewicz G., Między państwem obcym a ideą państwa własnego. Świadomość państwowa polskich elit intelektualnych w latach 1864–1914, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010.
View in Google Scholar

Markiewiczowa H., Geneza, organizacja i działalność Polskiej Macierzy Szkolnej w latach 1905–1907, [w:] Szkolnictwo, opieka i wychowanie w Królestwie Polskim od jego ustanowienia do odzyskania przez Polskę niepodległości 1815–1918, red. H. Markiewiczowa, I. Czarnecka, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2016, s. 65–79.
View in Google Scholar

Marzec W., Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Horyzonty Nowoczesności: Teoria – Literatura – Kultura, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Universitas, Łódź–Kraków 2016.
View in Google Scholar

Marzec W., What Bears Witness of the Failed Revolution? The Rise of Political Antisemitism during the 1905–1907 Revolution in the Kingdom of Poland, „East European Politics and Societies” 2016, t. 30, nr 1, s. 189–213.
View in Google Scholar

Marzec W., Śmiechowski K., Pathogenesis of the Polish Public Sphere. The Intelligentsia and Popular Unrest During and After the 1905 Revolution, „Polish Sociological Review” 2016, nr 4, s. 437–457.
View in Google Scholar

Marzec W., Zysiak A., Młyn biopolityki. Topografi władzy peryferyjnego kapitalizmu na łódzkim osiedlu robotniczym, „Praktyka Teoretyczna” 2011, t. 2, s. 65–86.
View in Google Scholar

Matusik P., Miejskość modernizowana, miejskość modernizująca. Polskie miasta w przemianach cywilizacyjnych XIX wieku – wybrane zagadnienia, referat zaprezentowany w trakcie obrad sesji „Historia XIX wieku” podczas XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie, 18–20 września 2019 r., https://xxpzhp.umcs.lublin.pl/Referaty/Przemys%C5%82aw%20Matusik,%20 MIEJSKO%C5%9A%C4%86.pdf (dostęp: 15.10.2020).
View in Google Scholar

Meir N.M., Kiev, Jewish Metropolis: a History, 1859–1914, Indiana University Press, Bloomington–Indianapolis 2010.
View in Google Scholar

Meller H., Towns, Plans and Society in Modern Britain, New Studies in Economic and Social History, Cambridge University Press, Cambridge 1997.
View in Google Scholar

Mencwel A., Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2009.
View in Google Scholar

Miąso J., [w:] Warszawa XIX wieku 1795–1918. Zeszyt 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971, t. IX, Studia Warszawskie, s. 295–316.
View in Google Scholar

Miąso J., Walka o narodową szkołę w Królestwie Polskim w latach 1905–1907 (w stulecie strajku szkolnego), „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 2005, t. XLIV, s. 75–103.
View in Google Scholar

Micińska M., Inteligencja na rozdrożach 1864–1918, Neriton, Warszawa 2008, t. 3: Dzieje inteligencji polskiej do 1918 roku.
View in Google Scholar

Millington G., „Race”, Culture and the Right to the City, Palgrave Macmillan, New York 2011.
View in Google Scholar

Moravanszky A., Competing Visions: Aesthetic Invention and Social Imagination in Central European Architecture 1867–1918, The MIT Press, Cambridge, MA 1998.
View in Google Scholar

Moszyński M., Antysemityzm w Królestwie Polskim. Narodziny nowoczesnej ideologii antyżydowskiej (1864–1914), Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 2017.
View in Google Scholar

Muthesius S., Warsaw’s Poniatowski Viaduct: The World’s First Elevated Urban Expressway, „Journal of the Society of Architectural Historians” 2013, t. 72, nr 2, s. 205–220.
View in Google Scholar

Nalewajko-Kulikov J., Myśli nowoczesnych Żydów. Wybory do IV Dumy, bojkot ekonomiczny i stosunki polsko-żydowskie (1912–1914) w świetle warszawskiego „Hajntu”, „Kwartalnik Historii Żydów” 2016, nr 2, s. 279–299.
View in Google Scholar

Nawratek K., Miasto jako idea polityczna, Korporacja Ha!art, Kraków 2008.
View in Google Scholar

Negt O., Kluge A., Public Sphere and Experience. Toward an Analysis of the Bourgeois and Proletarian Public Sphere, University of Minnessota Press, Minneapolis 1993.
View in Google Scholar

Nietyksza M., Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim: 1865–1914, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1986.
View in Google Scholar

Nisbet R., The History of the Idea of Progress, Basic Books, New York 1980.
View in Google Scholar

Nowak A.W., Podmiot, system, nowoczesność, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Pisma Filozoficzne, t. CXX, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii, Poznań 2011.
View in Google Scholar

Omilanowska M., Nacjonalizm a style narodowe w architekturze europejskiej XIX i początku XX wieku, [w:] Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789–1950, red. D. Konstantynów, R. Pasieczny, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1998, s. 145–155.
View in Google Scholar

Ortega y Gasset J., Bunt mas, Muza, Warszawa 1997.
View in Google Scholar

Osterhammel J., Historia XIX wieku. Przeobrażenie świata, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2013.
View in Google Scholar

Owen Thomas C., Capitalism and Politics in Russia: A Social History of the Moscow Merchants, 1855–1905, Cambridge University Press, Cambridge 1981.
View in Google Scholar

Pająk J.Z., Powstanie i rozwój samorządu w miastach Królestwa Polskiego podczas I wojny światowej, [w:] Z historii ustroju państwa polskiego od XIV do XX wieku, Wyższa Szkoła Handlowa, Kielce 2003, s. 103–114.
View in Google Scholar

Park R.E., The City: Suggestions for the Investigation of Human Behavior in the City Environment, „American Journal of Sociology” 1915, t. 20, nr 5, s. 577–612.
View in Google Scholar

Paszkowski Z., Miasto idealne w perspektywie europejskiej i jego związki z urbanistyką współczesną, Universitas, Kraków 2011.
View in Google Scholar

Pawlina-Meducka M., „Gazeta Kielecka” (1870–1939), Muzeum Historii Kielc, Kielce 2017.
View in Google Scholar

Pennybacker S.D., A Vision for London 1889–1914: Labour, Everyday Life and the LCC Experiment, Routledge, London–New York 1995.
View in Google Scholar

Perrot M., Historia życia prywatnego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków 2006, t. 4: Od rewolucji francuskiej do I wojny światowej.
View in Google Scholar

Petersen H.-C., Salzborn S., Antisemitism in Eastern Europe. History and Present in Comparison, Peter Lang, Frankfurt am Main 2010.
View in Google Scholar

Pietrow-Erkner B., Wirtschaftsbürger und Bürgerlichkeit im Königreich Polen: das Beispiel von Lodz, dem „Manchester des Ostens”, „Geschichte und Gesellschaft” 2005, t. 21, z. 2, s. 169–202.
View in Google Scholar

Piskała K., The Interwar: Democratic Politics and Modern City Between Two Wars 1918–1923, [w:] A. Zysiak, K. Śmiechowski, K. Piskała, W. Marzec, K. Kaźmierska, J. Burski, From Cotton and Smoke. Łódź – Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity, 1897–1994, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Łódź–Kraków 2018, s. 101–159.
View in Google Scholar

Piskała K., Zapomniana rewolucja, [w:] Rewolucja 1905. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, red. K. Piskała, W. Marzec, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 16–43.
View in Google Scholar

Pobłocki K., Prawo do miasta i ruralizacja świadomości w powojennej Polsce, [w:] O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń, red. M. Nowak, P. Pluciński, Teoria i Praktyka, Korporacja Ha!art, Kraków 2011, s. 129–146.
View in Google Scholar

Podgórska E., Szkolnictwo elementarne w Łodzi w latach 1808–1914, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1966.
View in Google Scholar

Pooley C.G., Housing Strategies in Europe, 1880–1930: Towards a Comparative Perspective, [w:] Housing Strategies in Europe, 1880–1930, red. C.G. Pooley, Leicester University Press, Leicester–London–New York 1992, s. 325–348.
View in Google Scholar

Porter-Szücs B., Gdy nacjonalizm zaczął nienawidzić: wyobrażenia nowoczesnej polityki w dziewiętnastowiecznej Polsce, Fundacja Pogranicze, Sejny 2011.
View in Google Scholar

Przeniosło M., Komitet Obywatelski miasta Kielc 1914–1915, [w:] Z dziejów Kielc w latach 1914–1918, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce 2004, s. 37–48.
View in Google Scholar

Przeniosło M., „Samorząd” (1918) – czasopismo poświęcone „sprawom gospodarstwa społecznego”, [w:] Z dziejów samorządu terytorialnego w XIX i XX wieku, red. M. Przeniosło, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce 2013, s. 123–130.
View in Google Scholar

Przeniosło M., Wiech S., Rewolucja 1905–1907 w Królestwie Polskim i Rosji, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2005.
View in Google Scholar

Pytlas S., Rola inteligencji w tworzeniu nowego oblicza Łodzi na początku XX wieku, [w:] Europa XX wieku. Główne kierunki rozwoju (ekologia, gospodarka, kultura, polityka), red. E. Wiśniewski, Instytut Historii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2001, s. 205–220.
View in Google Scholar

Rolf M., Rządy imperialne w Kraju Nadwiślańskim. Królestwo Polskie i cesarstwo rosyjskie (1864–1915), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016.
View in Google Scholar

Roth R., Beachy R., Who Ran the Cities? City Elites and Urban Structures in Europe and North America, 1750–1940, Ashgate, Burlington 2007.
View in Google Scholar

Rudnicki S., Pogrom siedlecki 1906 r., [w:] Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, t. 2: Studia przypadków (do 1939 roku), red. K. Kijek, A. Markowski, K. Zieliński, Instytut Historii PAN, Warszawa 2019, s. 197– 216.
View in Google Scholar

Rybicka E., O możliwościach performatyki miasta, „Didaskalia” 2012, nr 109/110, s. 28–35.
View in Google Scholar

Samuś P., „Bunt łódzki” 1892 roku: studia z dziejów wielkiego konfliktu społecznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1993.
View in Google Scholar

Samuś P., Wasza kartka wyborcza jest silniejsza niż karabin, niż armata… Z dziejów kultury politycznej na ziemiach polskich pod zaborami, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2013.
View in Google Scholar

Schorske C.E., Fin-de-Siècle Vienna. Politics and Culture, Vintage Books, New York 1980.
View in Google Scholar

Sell M., The Theatres and Concert Halls of Fellner and Helmer, Entertainment Technology Press, Cambridge 2014.
View in Google Scholar

Seton-Watson H., Nations and States. An Enquiry into the Origins of Nations and the Politics of Nationalism, Methuen, London 1977.
View in Google Scholar

Sierakowska K., Śmierć, głód, wygnanie w dokumentach osobistych. Ziemie polskie w latach Wielkiej Wojny 1914–1918, Instytut Historii PAN, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Sikorska-Kowalska M., Wizerunek kobiety łódzkiej przełomu XIX/XX wieku, Ibidem, Łódź 2001.
View in Google Scholar

Simmel G., Mentalność mieszkańców wielkich miast, [w:] Socjologia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975, s. 514–521.
View in Google Scholar

Smyk G., Próby zdefiniowania pojęć „administracja” i „prawo administracyjne” w piśmiennictwie prawno-administracyjnym przełomu XIX i XX wieku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2019, Sectio G (Ius), t. LXVI, s. 363–377.
View in Google Scholar

Sombart W., Der Bourgeois: zur Geistesgeschichte des modernen Wirtschaftsmenschen, Duncker & Humblot, München 1920.
View in Google Scholar

Sosnowska A., Zrozumieć zacofanie: spory historyków o Europę Wschodnią (1947–1994), Wydawnictwo Trio, Warszawa 2004.
View in Google Scholar

Sowa J., Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Universitas, Kraków 2011.
View in Google Scholar

Sroka Ł.T., Rada Miejska we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej 1870–1914. Studium o elicie władzy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2012.
View in Google Scholar

Stadt und Öffentlichkeit in Ostmitteleuropa. Beiträge zur Entstehung moderner Urbanität zwischen Berlin, Charkiv, Tallinn und Triest, red. A. Hofmann, A.V. Wendland, Franz Steiner Verlag, Stuttgart 2002.
View in Google Scholar

Städte im östlichen Europa: Fallstudien zur Problematik von Modernisierung und Raum (vom Spätmittelalter bis zum 20. Jahrhundert), red. C. Goehrke, B. Pietrow-Erkner, Chronos Verlag, Zürich 2006.
View in Google Scholar

Stawiszyńska A., Łódź w latach I wojny światowej, Napoleon V, Oświęcim 2016. Stefański K., Jak zbudowano przemysłową Łódź: architektura i urbanistyka miasta w latach 1821–1914, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, Łódź 2001.
View in Google Scholar

Stefański K., Łódź – miasto bez centrum?, [w:] Architektura w mieście, architektura dla miasta. Przestrzeń publiczna w miastach ziem polskich w „długim” dziewiętnastym wieku, red. A. Łupienko, A. Zabłocka-Kos, Instytut Historii PAN, Warszawa 2019, s. 279–294.
View in Google Scholar

Stegner T., Liberałowie Królestwa Polskiego 1904–1915, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1990.
View in Google Scholar

Stegner T., Rewolucja w opinii środowisk liberalnych Królestwa Polskiego w latach 1905–1907, [w:] Rewolucja 1905–1907 w Królestwie Polskim i w Rosji, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, Kielce 2005, s. 21–43.
View in Google Scholar

Steinberg M.D., Petersburg Fin-de-Siècle, Yale University Press, New Heaven–London 2011.
View in Google Scholar

Szczepański J., Przemiany społeczno-polityczne miast Mazowsza Północnego w XIX i XX wieku (do 1939 r.). Zarys problematyki badawczej, [w:] Miasta Mazowsza w XIX i XX wieku. Wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze i kulturowe (do 1939 r.), red. J. Szczepański, R. Turkowski, Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk–Warszawa 2013, s. 13–28.
View in Google Scholar

Szczepański J., Społeczność żydowska Mazowsza w XIX–XX wieku, Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Pułtusk 2005.
View in Google Scholar

Szwarc A., Inteligencja warszawska i prowincjonalna w świetle własnych opinii z lat popowstaniowych (próba sondażu), [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, red. R. Czepulis-Rastenis, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, t. 3, s. 195–207.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Endeckie postrzeganie miasta. Ewolucja tematyki miejskiej na łamach „Przeglądu Wszechpolskiego” i „Przeglądu Narodowego”, „Studia Podlaskie” 2018, t. 26, s. 7–26.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Hierarchia czy demokracja? Wizja stosunków społecznych w miastach Królestwa Polskiego (na przykładzie dyskusji o samorządzie miejskim w trakcie rewolucji 1905 roku), „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku” 2015, t. XIV, s. 103–119.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., How to Govern the City? Polish Debates About Urban Policy during the First World War, [w:] The Multiplicity of Exits from the War: the Experience of the Eastern Front Cities (złożone do druku).
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Kwestia mieszkaniowa w dużych miastach Królestwa Polskiego na początku XX wieku jako zagadnienie polityczne, [w:] Architektura w mieście, architektura dla miasta. Społeczne i kulturowe aspekty funkcjonowania architektury na ziemiach polskich lat 1815–1914, red. M. Getka-Kenig, A. Łupienko, Instytut Historii PAN, Warszawa 2017, s. 13–28.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Łódzka wizja postępu. Oblicze społeczno-ideowe „Gońca Łódzkiego”, „Kuriera Łódzkiego” i „Nowego Kuriera Łódzkiego” w latach 1898–1914, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź 2014.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Łódź przełomu wieków XIX i XX – miasto robotników?, [w:] Robotnicy Łodzi drugiej połowy XIX wieku – nowe kierunki badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2016, s. 13–47.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Między rzeczywistością biurokratyzmu a utopią samorządu. Krytyka prasowa miejskiego aparatu urzędniczego w rewolucji 1905 roku na przykładzie Łodzi, [w:] „Dusza urzędnika” – zewnętrzna akceptacja i wewnętrzna niezgoda? Między irredentą a kolaboracją: ugoda, lojalizm i legalizm, red. N. Kasparek, M. Klempert, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2015, s. 105–125.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Prowincjonalne miasto rosyjskie przełomu XIX i XX wieku a sprawa polska: przypadek Symbirska, „Sensus Historiae” 2019, t. XXXVII, nr 4, s. 13–28.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Rewolucja i prasa. Przypadek „Gońca Łódzkiego”, [w:] Rewolucja 1905. Przewodnik „Krytyki Politycznej”, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2013, s. 354–378.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Samorząd miejski jako szansa i zagrożenie dla modernizacji miast w Królestwie Polskim na początku XX wieku, „Rocznik Łódzki” 2017, t. 66, s. 189–205.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Searching for the Better City: Urban Discourse during the Revolution of 1905 in the Kingdom of Poland, „Praktyka Teoretyczna” 2014, nr 3 (13), s. 71–96.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., „Sprawy miejskie” w dyskursie publicznym Królestwa Polskiego na początku XX wieku. Wybór tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź (w druku).
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Warunki mieszkaniowe robotników na łamach „Gońca Łódzkiego” (1898–1906), „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX wieku” 2012, t. X, s. 105–120.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Workers and Urban Reform in the Kingdom of Poland 1905–1915, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2020, t. 81, s. 263–288.
View in Google Scholar

Śmiechowski K., Z perspektywy stolicy. Łódź okiem warszawskich tygodników społeczno-kulturalnych (1881–1905), Ibidem, Łódź 2012.
View in Google Scholar

Tarasiuk D., Między nadzieją a niepokojem: działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2007.
View in Google Scholar

Tatarkiewicz E., Dwór polski. Literackie obrazy w prozie XIX i XX wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
View in Google Scholar

Thompson K., Moral Panics, Key Ideas, Routledge, Abingdon, Oxfordshire 1998.
View in Google Scholar

Thurston R.W., Liberal City, Conservative State. Moscow and Russia’s Urban Crisis 1906–1914, Oxford University Press, New York–Oxford 1987.
View in Google Scholar

Toborek T., „Goniec Częstochowski” (1906) 1907–1918: studium z prasoznawstwa historycznego, maszynopis pracy doktorskiej, cz. 1–2, Łódź 2000.
View in Google Scholar

Traba R., Ciągłość i historia przerywana: miasto w długim trwaniu, [w:] O nowy model historycznych badań regionalnych, red. K.A. Makowski, Instytut Zachodni, Poznań 2007, s. 75–88.
View in Google Scholar

Trees P., Wahlen im Weichselland: Die Nationaldemokraten in Russisch-Polen und die Dumawahlen 1905–1912, Quellen und Studien zur Geschichte des Östlichen Europa, Franz Steiner Verlag, Stuttgart 2007.
View in Google Scholar

Ury S., Barricades and Banners. The Revolution of 1905 and the Transformation of Warsaw Jewry, Stanford University Press, Stanford, CA 2012.
View in Google Scholar

Vaughan R., The Age of Great Cities, [w:] The Idea of the City in Nineteenth-Century Britain, red. B.I. Coleman, Routledge, Abingdon, Oxfordshire 1973, s. 87–93.
View in Google Scholar

Wakeman R., A Modern History of European Cities. 1815 to the Present, Bloomsbury Academic, London–New York 2020.
View in Google Scholar

Wallerstein I., The Modern World-System, t. I: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century, Academic Press, New York–London 1974.
View in Google Scholar

Wallerstein I., The Modern World-System, t. IV: Centrist Liberalism Triumphant, 1789–1914, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London 2011.
View in Google Scholar

Wałdoch J., Wybory do Rady Miejskiej i Zarządu Miejskiego miasta Wilna w latach 1905–1913, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2012, t. 11, s. 255–274.
View in Google Scholar

Webb S., Webb B., English Local Government, Nabu Press, Charleston, SC 2012.
View in Google Scholar

Weber A., The Cultural and Social Significance of the Big City, [w:] The Urbanization of European Society in the Nineteenth Century. Edited and with an Introduction by Andrew Lees and Lynn Lees, D.C. Heath and Company, Lexington, MA 1976, s. 65–82.
View in Google Scholar

Weber M., Gospodarka i społeczeństwo: zarys socjologii rozumiejącej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
View in Google Scholar

Weeks T.R., Fanning the Flames: Jews in the Warsaw Press 1905–1912, „East European Jewish Affairs” 1998, t. 28, nr 2, s. 63–81.
View in Google Scholar

Weeks T.R., From Assimilation to Antisemitism. The „Jewish Question” in Poland, 1850–1914, Northern Illinois University Press, DeKalb, IL 2006.
View in Google Scholar

Weeks T.R., Nation and State in Late Imperial Russia: Nationalism and Russification on the Western Frontier, 1863–1914, Northern Illinois University Press, DeKalb, IL 2008.
View in Google Scholar

Weeks T.R., Nationality and Municipality: Reforming City Government in the Kingdom of Poland, 1904–1915, „Russian History” 1994, nr 1, s. 23–47.
View in Google Scholar

Wierzchowski M., Sprawy Polski w III i IV Dumie Państwowej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1966.
View in Google Scholar

Wilce J., Jak wstyd rozprzestrzenia się w nowoczesności, „Teksty Drugie” 2016, nr 4, s. 213–234.
View in Google Scholar

Wirth L., Urbanism as a Way of Life, „The American Journal of Sociology” 1938, t. 44, nr 1, s. 1–24.
View in Google Scholar

Wrzesińska K., Kultura i cywilizacja w myśli Narodowej Demokracji (1893–1918). Między ideą wychowania a polityką, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2012.
View in Google Scholar

Zacharska J., Filister w prozie fabularnej Młodej Polski, Wydawnictwo DiG, Warszawa 1996.
View in Google Scholar

Zahorska M., Spór o inteligencję w polskiej myśli społecznej do I wojny światowej, [w:] Inteligencja polska XIX i XX wieku. Studia, red. R. Czepulis-Rastenis, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978, t. 1, s. 179–216.
View in Google Scholar

Zarycki T., Kapitał kulturowy. Inteligencja w Polsce i Rosji, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
View in Google Scholar

Zarycki T., Smoczyński R., Totem inteligencki: arystokracja, szlachta i ziemiaństwo w polskiej przestrzeni społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2017.
View in Google Scholar

Zieliński K., Stosunki polsko-żydowskie na ziemiach Królestwa Polskiego w czasie pierwszej wojny światowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
View in Google Scholar

Zysiak A., The Desire for Fullness. The Fantasmatic Logic of Modernization Discourses at the Turn of the 19th and 20th Century in Łódź, „Praktyka Teoretyczna” 2014, t. 13, nr 3, s. 41–69.
View in Google Scholar

Zysiak A., Śmiechowski K., Piskała K., Marzec W., Kaźmierska K., Burski J., From Cotton and Smoke. Łódź – Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity 1897–1994, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Łódź–Kraków 2018.
View in Google Scholar

Żarnowska A., Klasa robotnicza Królestwa Polskiego 1870–1914, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974.
View in Google Scholar

Żarnowska A., Próby kształtowania autowizerunku w wielkomiejskiej opinii publicznej. Przedsiębiorcy Warszawy i Łodzi na przełomie XIX i XX wieku, „Przegląd Historyczny” 2004, t. XCV, s. 195–211.
View in Google Scholar

Żarnowska A., Robotnicy i miasto (na przykładzie Warszawy przełomu stuleci XIX i XX), [w:] Miasto i kultura polska doby przemysłowej. Człowiek, red. H. Imbs, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993, s. 61–74.
View in Google Scholar

Żarnowska A., Kołodziejczyk A., Stawarz A., Tusiński P., Dziedzictwo rewolucji 1905–1907, Muzeum Niepodległości, Warszawa–Radom 2007.
View in Google Scholar

okladka

Downloads

Published

21 December 2020

Details about the available publication format: ISBN

ISBN

ISBN-13 (15)

978-83-8220-244-1

Details about the available publication format: ISBN (e-book)

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15)

978-83-8220-245-8

Recommend monographs by the same author(s)

  • Katarzyna Badowska, Tomasz Cieślak, Krystyna Pietrych, Krystyna Radziszewska, Kamil Śmiechowski, Inga B. Kuźma, Tomasz Ferenc, Marta Sikorska, Rafał Matyja, Przemysław Waingertner, Marcin Szymański, Ewelina Maria Kostrzewska, Grażyna Ewa Karpińska, Krzysztof Stefański, Aleksandra Sumorok, Małgorzata Nieszczerzewska, Elżbieta Rybicka, Wojciech Browarny, Dorota Samborska-Kukuć, Kamil Piskała, Tomasz Wójcik, Tomasz Majewski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Aneta Pawłowska, Leszek Karczewski, Agnieszka Karpowicz, Irmina Gadowska, Piotr Olkusz, Karolina Prykowska-Michalak, Monika Wąsik-Linder, Karolina Kołodziej, Łukasz Biskupski, Przemysław Owczarek, Łódź. City of Modernity
  • Jarosław Kita, Krzysztof Paweł Woźniak, Wiesław Puś, Kamil Śmiechowski, Violetta Wiernicka, Ewelina M. Kostrzewska, Marzena Iwańska, Grażyna Ewa Karpińska, Marta Sikorska, Krzysztof Stefański, Irmina Gadowska, Daria Rutkowska-Siuda, Piotr Gryglewski, Joanna Sosnowska, Grzegorz Markiewicz, Karolina Kołodziej, Anna Śmiechowicz, Katarzyna Orszulak-Dudkowska, Elżbieta Umińska-Tytoń, Marek Adamczewski, Lodz Through the Ages. A History of the City, Volume 2, 1820-1914
  • Aleksandra Krupa-Ławrynowicz, Katarzyna Orszulak-Dudkowska, Jacek Jan Pawlik, Krystian Darmach, Katarzyna Kaniowska, Marek Krajewski, Tomasz Ferenc, Ewa Nowina-Sroczyńska, Róża Godula-Węcławowicz, Tomasz Węcławowicz, Renata Hołda, Anna Kurpiel, Sebastian Latocha, Anna Weronika Brzezińska, Mariola Tymochowicz, Marta Sikorska, Monika Kucner, Blanka Soukupová, Božidar Jezernik, Sławomir Sikora, Grzegorz Markiewicz, Kamil Śmiechowski, Rafał Stobiecki, Anna Deredas, A mosaic city
  • Witold Jarno, Jarosław Kita, Maciej Gdaniec, Jarosław Sochacki, Myroslav Voloshchuk, Izabela Śliwińska-Słomska, Konstantin Kupchenko, Natalya Nikitina, Jolanta A. Daszyńska, Piotr Opaliński, Kamil Śmiechowski, Anna Jakimowicz, Marcin Michnicki, Halina Łach, Leontiy Voitovych, Sergey Stelnikovich, Mateusz Drozdowski, Marta Frączkiewicz, Dariusz Złotkowski, Anna Polańska, Hanna Grzeszczuk-Brendel, Andrzej Wojcieszak, Joanna Nikel, Jan Salm, City and War
  • Ewa M. Boryczka, Kamil Śmiechowski, Jolanta Jakóbczyk-Gryszkiewicz, Tadeusz Markowski, Tomasz Bużałek, Justyna Danielewicz, Dominik Drzazga, Anna Aneta Tomczak, Robert Warsza, Marta Nalej, Maria Dankowska, Justyna Anders-Morawska, The past, present and future of Łódź
  • Agata Zysiak, Kamil Piskała, Jacek Burski, Kamil Śmiechowski, Wiktor Marzec, Kaja Kaźmierska, Z bawełny i dymu
  • Kamil Śmiechowski, Tadeusz Markowski, Przemysław Żurawski vel Grajewski, Jarosław Kita, Krzysztof Lesiakowski, Marta Sikorska, Monika Kucner, Anna Warda, Dariusz Dekiert, Krystyna Radziszewska, Elżbieta Umińska-Tytoń, Julia Sowińska-Heim, Paulina Bunio-Mroczek, Jolanta Wojciechowska, Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Łodzi. Tom 1
  • Kamil Śmiechowski, Kwestie miejskie
  • Kamil Śmiechowski, "Urban Issues"