The humanistic image of old age. Premises for humanistic gerontology: Refleksje nad starością. Tom 3

Authors

Elżbieta Dubas
Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Andragogiki i Gerontologii Społecznej
https://orcid.org/0000-0002-7803-3369

Keywords:

old age, humanistic gerontology, dignity of the person, holistic experience of life

Synopsis

The study, which is an attempt to sketch the image of old age in relation to humanistic values and its holistic approach, takes into account selected contexts. One of them is the perspective of triunity, i.e. the unity of body, psyche and spirit, and the others - the combined space of the inner and outer worlds and the objective and subjective dimensions of old age. In such a view, it is impossible to omit looking at old age in the context of multidimensional development and in the perspective of broadly understood learning. An attempt was also made to see the beauty in old age, if only because this is not a common way of viewing old age today. Space is also devoted to difficult existential experiences that are common to older people, in particular Alzheimer's disease. The category of "accompaniment on the way" turned out to be extremely accurate in describing the relationship between one person and another along the way of life and old age. From the drama of experiencing existential worries, the perspective of treating old age not only as a task and challenge, but also as a gift was derived. Aging can also be viewed as maturing, becoming fully human. And finally, the last context, with a strong current appeal in the 21st century – the perspective of the digital era, and here also an attempt to find a humanistic vision of old age. The indicated contexts emphasize the dignity of the elderly person and the holistic dimension of old age, resulting from the individual experience of the full life cycle, the overlap of experiences throughout life and the intertwining of individual experiences with a rich spectrum of internal and external determinants of old age and aging processes.

Author Biography

Elżbieta Dubas, Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu, Katedra Andragogiki i Gerontologii Społecznej

Profesor nauk społecznych, pedagog – andragog, geragog. Kierownik Katedry Andragogiki i Gerontologii Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego.
Członek specjalista Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk – przewodnicząca Sekcji Gerontologia. Prodziekan Wydziału Nauk o Wychowaniu UŁ w czterech kadencjach. Zastępca redaktora naczelnego czasopisma „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, przewodnicząca Rady Naukowej czasopisma „Exlibris Bibliotek Gerontologii Społecznej”. Wieloletnia aktywność w towarzystwach naukowych, takich jak: Polskie Towarzystwo Gerontologiczne Oddział w Łodzi, Akademickie Towarzystwo Andragogiczne, Stowarzyszenie Gerontologów Społecznych, International Society for Research on Solitude.
Specjalizuje się w zakresie badań nad dorosłością (w tym starością) w powiązaniu z procesami rozwoju i uczenia się, w szczególności w obszarze auksologii andragogicznej i badań dotyczących nieformalnego uczenia się; w zakresie monoseologii pedagogicznej (pedagogiki samotności), w zakresie andragogicznych badań nad biografią. Redaktor serii wydawniczych Refleksje nad Starością oraz Biografia i Badanie Biografii.

References

Aduszkiewicz A. (red.), 2004, Słownik filozofii, Świat Książki, Warszawa.
View in Google Scholar

Agazzi E., 1997, Dobro, zło i nauka: etyczny wymiar działalności naukowo-technicznej, tłum. E. Kałuszyńska, Oficyna Akademicka OAK, Warszawa.
View in Google Scholar

Aleksander T., 2011, Motywy uczenia się ludzi w podeszłym wieku, [w:] E. Górnikowska-Zwolak, M. Wójcik (red.), Soma i psyche w edukacji dojrzałych wiekiem kobiet i mężczyzn, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, Mysłowice, s. 33–50.
View in Google Scholar

Bandura A., 2007, Teoria społecznego uczenia się, tłum. J. Kowalczewska, J. Radzicki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Bąk-Sosnowska M., 2010, Jej Wysokość Reksja, „Charaktery”, nr 12(167), s. 82–86.
View in Google Scholar

Beaudoin P., 2002, Perspektywa współmałżonka, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, z.: Gerontologia. Ludzie starsi jako jednostkowe siły społeczne, nr 7(27), s. 95–102.
View in Google Scholar

Bieńkowska E., 1990, Dwa są rodzaje życia, „Znak”, nr 417–418(2–3), s. 149–158.
View in Google Scholar

Binnebesel J., Janowicz A., Krakowiak P. (red.), 2009, Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym, seria: Biblioteka Fundacji Hospicyjnej, Gdańsk.
View in Google Scholar

Bittner I., 2000, Filozofia człowieka. Zarys dziejów i przegląd stanowisk, wyd. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar

Bortkiewicz P. TChr, 2015, Religia i Bóg w świecie transhumanizmu, „Ethos”, nr 3(111), s. 114–127.
View in Google Scholar

Bredesen D.E., 2018, Wygraj z Alzheimerem. Pierwszy skuteczny program w profilaktyce i leczeniu zaburzeń funkcji poznawczych, tłum. K. Babicz, Galaktyka, Łódź.
View in Google Scholar

Brzezińska A.I., 2010, Społeczna psychologia rozwoju, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
View in Google Scholar

Brzezińska A.I. (red.), 2005, Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk.
View in Google Scholar

Buber M., 1992, Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, tłum. J. Doktór, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
View in Google Scholar

Bugajska B., 2015, Dziewiąta faza w cyklu życia – propozycja rozszerzenia teorii psychospołecznego rozwoju E.H. Eriksona, „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, nr 1(9), s. 19–36.
View in Google Scholar

Bühler Ch., 1999, Bieg życia ludzkiego, tłum. E. Cichy, J. Jarosz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Czerniawska O., 1997a, Funkcje środowiska niewidzialnego w andragogice i gerontologii, „Edukacja Dorosłych”, nr 1, s. 9–14.
View in Google Scholar

Czerniawska O., 1997b, Uczenie się jako styl życia, „Edukacja Dorosłych”, nr 2, s. 9–14.
View in Google Scholar

Czerniawska O., 2000, Drogi i bezdroża andragogiki i gerontologii. Szkice i rozprawy, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź.
View in Google Scholar

Czerniawska O., 2003, Wokół edukacji osób starszych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Paedagogica”, t. 5, s. 155–163.
View in Google Scholar

Dalajlama, Cutler H.C., 2001, Sztuka szczęścia. Poradnik życia, tłum. J. Grabiak-Pasiok, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.
View in Google Scholar

Dąbrowski K., 1982, Pasja rozwoju, Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej, Warszawa.
View in Google Scholar

Demetrio D., 2006, Edukacja dorosłych, [w:] B. Śliwerski (red.), Pedagogika, t. 3: Subdyscypliny wiedzy pedagogicznej, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk, s. 113–235.
View in Google Scholar

Domeracki P., 2018, Horyzonty i perspektywy monoseologii. Filozoficzne studium samotności, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
View in Google Scholar

Dominicé P., 2020, Przemyśleć historie życia za pomocą historii wieku życia, [w:] E. Dubas, A. Słowik (red.), W stulecie metody biograficznej. Refleksje i przykłady badań z perspektywy polsko-frankofońskiej, seria: Biografia i Badanie Biografii, t. 7, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 107–115.
View in Google Scholar

Dubas E., 1988, Potrzeby edukacyjne osób starszych, promotor Olga Czerniawska, maszynopis pracy doktorskiej, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
View in Google Scholar

Dubas E., 1990, Subiektywny wymiar życia w starości, [w:] J. Staręga-Piasek, B. Synak (red.), Społeczne aspekty starzenia się i starości, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Warszawa, s. 31–46.
View in Google Scholar

Dubas E., 1993, Edukacja jako wartość, [w:] A. Trzuskowski (red.), Edukacja dorosłych w sytuacji przemian na tle porównawczym, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
View in Google Scholar

Dubas E., 1995, Edukacja w wymiarze życia estetycznego jako przykład aktywności kulturalnej ludzi starszych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Paedagogica et Psychologica”, t. 35, s. 279–328.
View in Google Scholar

Dubas E., 2000a, Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar

Dubas E., 2000b, Gerontologia – moja fascynacja, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, nr 7(12), s. 41–45.
View in Google Scholar

Dubas E., 2000c, Świat wewnętrzny jako przestrzeń życia człowieka, [w:] M. Dzięgielewska (red.), Przestrzeń życiowa i społeczna ludzi starszych, seria: Biblioteka Edukacji Dorosłych, t. 18, Instytut Technologii Eksploatacji, Akademickie Towarzystwo Andragogiczne, Radom–Łódź, s. 117–128.
View in Google Scholar

Dubas E., 2001, Dorosłość w perspektywie dojrzałości (na przykładzie autobiograficznych refleksji studentów pedagogiki o specjalności oświata dorosłych), „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, nr 3(16), s. 17–27.
View in Google Scholar

Dubas E., 2002, Drogi rozwojowe starości, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, z.: Gerontologia. Ludzie starsi jako jednostkowe siły społeczne, nr 7(27), s. 15–23.
View in Google Scholar

Dubas E., 2004, Starość w perspektywie rozwoju, duchowości i edukacji. Geragogiczny przyczynek do refleksji nad starością i starzeniem się, [w:] E.A. Wesołowska (red.), Człowiek i edukacja. Studia ofiarowane Profesorowi Józefowi Półturzyckiemu z okazji 70-lecia urodzin i 50-lecia pracy naukowej, Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock, s. 131–149.
View in Google Scholar

Dubas E., 2007, Wokół paradygmatu uniwersalności w edukacji dorosłych, [w:] E. Dubas (red.), Uniwersalne problemy andragogiki i gerontologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 41–63.
View in Google Scholar

Dubas E., 2008a, Edukacyjny paradygmat badawczy w geragogice, [w:] M. Kuchcińska (red.), Edukacja do i w starości. Wybrane konteksty, problemy, uwarunkowania, Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej, Bydgoszcz, s. 43–65.
View in Google Scholar

Dubas E., 2008b, Estetyzacja starości w kontekście pomyślnego starzenia się, [w:] J.T. Kowaleski, P. Szukalski (red.), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 111–124.
View in Google Scholar

Dubas E., 2008c, „Istnieją dwa sposoby starzenia się: piękny i brzydki” (Stefan Szuman). Uroda życia przedmiotem badań andragogiki i gerontologii, [w:] R. Konieczna-Woźnak (red.), Dorosłość wobec starości. Oczekiwania – radości – dylematy, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 71–82.
View in Google Scholar

Dubas E., 2009a, Auksologia andragogiczna. Dorosłość w przestrzeni rozwoju i edukacji, „Rocznik Andragogiczny”, s. 133–149.
View in Google Scholar

Dubas E., 2009b, Etapy dorosłości i proces kształcenia, [w:] A. Fabiś, B. Cyboran (red.), Dorosły w procesie kształcenia, seria: Biblioteka Edukacji Dorosłych, t. 42, Wyższa Szkoła Administracji w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała–Zakopane, s. 115–132.
View in Google Scholar

Dubas E., 2009c, Refleksja autobiograficzna jako aktywność edukacyjna w kontekście całożyciowego uczenia się, [w:] A. Fabiś, S. Kędziora (red.), Aktywność społeczna, kulturalna i oświatowa dorosłych. Wyzwania współczesnej edukacji dorosłych, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, Mysłowice, s. 41–53.
View in Google Scholar

Dubas E., 2010, Uczenie się od Innego – w andragogicznej perspektywie, [w:] T. Aleksander (red.), Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego (materiały I Ogólnopolskiego Zjazdu Andragogicznego – Kraków, 23–24 czerwca 2009), t. 1, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB, Radom, s. 225–240.
View in Google Scholar

Dubas E., 2011, „Uczenie się z biografii Innych” – wprowadzenie, [w:] E. Dubas, W. Świtalski (red.), Uczenie się z biografii Innych, seria: Biografia i Badanie Biografii, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 5–11.
View in Google Scholar

Dubas E., 2012, Sztuka starzenia się – uczenie się starości. Kontekst andragogiczny, seria: Biblioteka Gerontologii Społecznej, nr 1, s. 11–29.
View in Google Scholar

Dubas E., 2013, Starość znana i nieznana – wybrane refleksje nad współczesną starością, „Rocznik Andragogiczny”, s. 135–152.
View in Google Scholar

Dubas E., 2015, Zmiana i uczenie się w perspektywie edukacji dorosłych. Przykład projektu Lives in changing „Butterfly”, „Rocznik Andragogiczny”, s. 459–479.
View in Google Scholar

Dubas E., 2016a, „Accompanying on the Way” as a Relationship in Alzheimer’s Disease, „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, nr 2(12), s. 33–47.
View in Google Scholar

Dubas E., 2016b, Refleksje nad starością. Obiektywny i subiektywny wymiar starości – wprowadzenie w debatę, [w:] E. Dubas, M. Muszyński (red.), Obiektywny i subiektywny wymiar starości, seria: Refleksje nad Starością, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 13–22.
View in Google Scholar

Dubas E., 2016c, Starość – darem, zadaniem i wyzwaniem. Rola aktywności i edukacji (wybrane wątki), [w:] E. Dubas, M. Muszyński (red.), Obiektywny i subiektywny wymiar starości, seria: Refleksje nad Starością, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 233–246.
View in Google Scholar

Dubas E., 2016d, „Towarzyszenie w drodze” jako przykład relacji geragogicznej, [w:] M. Halicka, J. Halicki, E. Kramkowska (red.), Starość. Poznać, przeżyć, zrozumieć, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 287–311.
View in Google Scholar

Dubas E., 2016e, Życie dopełnione starością – rozwojowy czas życia człowieka, [w:] M. Mularska-Kucharek, E. Czernik (red.), Jesień życia? Wiosna możliwości! Przewodnik po późnej dorosłości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 199–211.
View in Google Scholar

Dubas E., 2017a, O podmiotowości człowieka w kontekście pedagogicznym, „Edukacja Dorosłych”, nr 2(77), s. 21–36.
View in Google Scholar

Dubas E., 2017b, Uczenie się z własnej biografii jako egzemplifikacja biograficznego uczenia się, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 1(4), s. 63–87.
View in Google Scholar

Dubas E., 2018, Być i stawać się w starości – o rozwoju z andragogicznej perspektywy, [w:] A. Chabior (red.), Uczący się dorosły – inspiracje, wyzwania, trendy. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Tadeuszowi Aleksandrowi w 80. rocznicę urodzin i 55. rocznicę pracy naukowej, Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości w Ostrowcu Świętokrzyskim, Ostrowiec Świętokrzyski, s. 167–196.
View in Google Scholar

Dubas E., 2019a, Starzeć się to znaczy dojrzewać. Starość jako kategoria aksjologiczna w geragogice, „Rocznik Andragogiczny”, t. 26, s. 139–151.
View in Google Scholar

Dubas E., 2019b, „Towarzyszenie w drodze” jako relacja w chorobie Alzheimera (na podstawie doświadczeń opiekunów rodzinnych), [w:] E. Dubas, M. Muszyński (red.), Starość w nurcie życia, seria: Refleksje nad Starością, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 173–190.
View in Google Scholar

Dubas E., 2020a, Geragogika jako subdyscyplina pedagogiczna, „Studia z Teorii Wychowania”, nr 2(31), s. 143–167.
View in Google Scholar

Dubas E., 2020b, The Experience of Alzheimer’s Disease as a Learning Situation, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 1(10), s. 220–237.
View in Google Scholar

Dubas E., 2021, Refleksje o starości w kontekście wyzwań ery cyfrowej, „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, nr 2(21), s. 22–33.
View in Google Scholar

Dubas E., 2022, Refleksje o starości w kontekście wyzwań ery cyfrowej, [w:] M. Rosalska, A. Wawrzonek, J. Szłapińska (red.), Człowiek dorosły w zróżnicowanych kontekstach życia, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 99–110.
View in Google Scholar

Dubas E., 2023, Uczenie się w starości – przypomnienie humanistycznej perspektywy, „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, nr 24(1), s. 25–35.
View in Google Scholar

Dubas E., Świtalski W. (red.), 2011a, Uczenie się z własnej biografii, seria: Biografia i Badanie Biografii, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar

Dubas E., Świtalski W. (red.), 2011b, Uczenie się z biografii Innych, seria: Biografia i Badanie Biografii, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar

Dunaj B. (red.), 2002, Popularny słownik języka polskiego, Wydawnictwo Wilga, Warszawa.
View in Google Scholar

Edukacja – jest w niej ukryty skarb, 1998, Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku pod przewodnictwem Jacques’a Delors, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich Wydawnictwa UNESCO, Warszawa.
View in Google Scholar

Fabiś A., 2011, Śmierć w całożyciowym procesie uczenia się, „Rocznik Andragogiczny”, s. 131–145.
View in Google Scholar

Fabiś A., 2013, Człowiek stary wobec trosk egzystencjalnych, „Edukacja Dorosłych”, nr 2, s. 39–46.
View in Google Scholar

Fabiś A., 2015, Rozwój duchowy jako atrybut dojrzałości w starości, „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, nr 1(9), s. 11–18.
View in Google Scholar

Fabiś A., 2017, Starość oczekiwana, „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, nr 2(14), s. 11–17.
View in Google Scholar

Fabiś A., Fabiś A., 2011, Śmierć jako wyzwanie dla opiekunów i osób wspierających ludzi starszych, [w:] Z. Szarota (red.), Starość zależna – opieka i pomoc społeczna, seria: Biblioteka Gerontologii Społecznej, t. 3, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków, s. 141–159.
View in Google Scholar

Fabiś A., Błachnio A. (red.), 2015, „Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej”, nr 1(9): Duchowość jako kategoria egzystencji i transcendencji w starości.
View in Google Scholar

Fabiś A., Wawrzyniak J., Chabior A., 2015, Ludzka starość. Wybrane zagadnienia gerontologii społecznej, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
View in Google Scholar

Formella Z., 2009, Zakończenie, [w:] J. Binnebesel, A. Janowicz, P. Krakowiak (red.), Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym, seria: Biblioteka Fundacji Hospicyjnej, Gdańsk, s. 363–365.
View in Google Scholar

Frankl V.E., 1971, Homo patiens, tłum. R. Czernecki, J. Morawski, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
View in Google Scholar

Frankl V.E., 2010, Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii, tłum. A. Wolnicka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
View in Google Scholar

Frankl V.E., 2021, O sensie życia, tłum. E. Kochanowska, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
View in Google Scholar

Frankl V.E., 2023, Życie z sensem. Autobiografia, tłum. M. Chojnacki, MANDO, Kraków.
View in Google Scholar

Fromm E., 1996, Niech stanie się człowiek. Z psychologii etyki, tłum. R. Saciuk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Wrocław.
View in Google Scholar

Fromm E., 2020, O byciu człowiekiem, tłum. M. Barski, Ł. Kozak, Vis-à-vis Etiuda, Kraków.
View in Google Scholar

Gadacz T., 1991, Wychowanie jako spotkanie osób, „Znak”, nr 436(9), s. 62–68.
View in Google Scholar

Gadacz T., 2000, Filozofia człowieka jako filozofia losu, Wers, Bydgoszcz.
View in Google Scholar

Gałdowa A., 2000, Powszechność i wyjątek. Rozwój osobowości człowieka dorosłego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
View in Google Scholar

Gołaszewska M., 1984, Estetyka rzeczywistości, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa.
View in Google Scholar

Górnikowska-Zwolak E., Wójcik M. (red.), 2011, Soma i psyche w edukacji dojrzałych wiekiem kobiet i mężczyzn, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, Mysłowice.
View in Google Scholar

Grajewski R.R., 2005, O stylach uczenia się i I-edukacji, „E-mentor”, nr 4(11), s. 28–35.
View in Google Scholar

Groeschel B.J. CFR, 1998, Duchowy rozwój. Psychologia a mistyka, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa.
View in Google Scholar

Grzybowski P., 2009, Praktyczne cele i aspekty kształcenia tanatologicznego podstaw pedagogów i nauczycieli, [w:] J. Binnebesel, A. Janowicz, P. Krakowiak (red.), Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym, seria: Biblioteka Fundacji Hospicyjnej, Gdańsk, s. 7–19.
View in Google Scholar

Gutowska A., 2017, Geragogika Montessori, [w:] A.A. Zych (red.), Encyklopedia starości, starzenia się i niepełnosprawności, t. 1, Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski, Katowice, s. 495–497.
View in Google Scholar

Halicki J., 2000, Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej. Studium historyczno-porównawcze, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok.
View in Google Scholar

Halicki J., 2005, Pomyślne starzenie jako jedna z kluczowych kategorii późnej dorosłości, [w:] E. Dubas (red.), Człowiek dorosły istota /nie/znana?, seria: Biblioteka Edukacji Dorosłych, t. 34, Wydawnictwo Naukowe Novum, Łódź–Płock, s. 165–173.
View in Google Scholar

Halicki J., 2006, Społeczne teorie starzenia się, [w:] M. Halicka, J. Halicki (red.), Zostawić ślad na ziemi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Pędichowi w 80 rocznicę urodzin i 55 rocznicę pracy naukowej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 255–276.
View in Google Scholar

Halicki J., 2008, Potoczne definicje pomyślnego starzenia się, [w:] J.T. Kowaleski, P. Szukalski (red.), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, Zakład Demografii i Gerontologii Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 13–27.
View in Google Scholar

Halicki J., 2010, Obrazy starości rysowane przeżyciami seniorów, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
View in Google Scholar

Harwas-Napierała B., Trempała J. (red.), 2000, Psychologia rozwoju człowieka, t. 2: Charakterystyka okresów życia człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Harwas-Napierała B., Trempała J. (red.), 2010, Psychologia rozwoju człowieka, t. 3: Rozwój funkcji psychicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Heschel A.J., 2014, Kim jest człowiek?, tłum. K. Wojtkowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Punctum, Łódź–Warszawa.
View in Google Scholar

Hill R., 2009, Pozytywne starzenie się. Młodzi duchem w jesieni życia, tłum. M. Lipa, Wydawnictwo Laurum, Warszawa.
View in Google Scholar

Hrapkiewicz H., 2002, Sytuacje trudne osób w starszym wieku i próba ich rozwiązania, [w:] W. Wnuk (red.), Ludzie starsi w trzecim tysiącleciu. Szanse – nadzieje – potrzeby, Wydawnictwo Alta 2, Wrocław, s. 81–87.
View in Google Scholar

Illeris K., 2006, Trzy wymiary uczenia się. Poznawcze, emocjonalne i społeczne ramy współczesnej teorii uczenia się, tłum. A. Jurgiel i in., Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu, Wrocław.
View in Google Scholar

Ingarden R., 2009, Książeczka o człowieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
View in Google Scholar

Janik P., 2016, Kim jest człowiek? Wyzwania ery cyfrowej, [w:] M. Szymczak, R. Grzywacz (red.), W trosce o człowieka. Paradygmaty stare i nowe, Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 285–295.
View in Google Scholar

Janiszewska-Rain J., 2005, Okres późnej dorosłości. Jak rozpoznać potencjał ludzi w wieku podeszłym?, [w:] A.I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk, s. 591–622.
View in Google Scholar

Jarvis P., 2008, Democracy, Lifelong Learning and the Learning Society. Active Citizenship in a Late Modern Age, Routledge Taylor and Francis Group, London–New York.
View in Google Scholar

Jaspers K., 1993, Uwagi o wychowaniu, „Znak”, nr 460(9), s. 81–90.
View in Google Scholar

Jóźwiak A., 2007, Senior z zaburzeniami psychicznymi w środowisku, [w:] J. Twardowska-Rajewska (red.), Senior w domu. Opieka długoterminowa nad niesprawnym seniorem, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 85–111.
View in Google Scholar

Kamiński A., 1976, Podstawowe pojęcia pedagogiki społecznej w pracy socjalnej, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa.
View in Google Scholar

Kamiński A., 1978, Wychowanie do starości jako czynnik adaptacji ludzi starszych do nowoczesnego środowiska, [w:] A. Kamiński, Studia i szkice pedagogiczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 356–391.
View in Google Scholar

Kapuściński R., 2006, Ten Inny, Wydawnictwo Znak, Kraków.
View in Google Scholar

Kargul J., 2001, Obszary pozaformalnej i nieformalnej edukacji dorosłych. Przesłanki do budowy teorii edukacji całożyciowej, Dolnośląska Szkoła Wyższa Edukacji, Wrocław.
View in Google Scholar

Kargul J., 2017, „Piotruś Pan” i „wieczna dziewczynka” – w kalejdoskopie odraczania dorosłości, „Edukacja Dorosłych”, nr 1, s. 17–32.
View in Google Scholar

Kawula S., 2009, Pedagogika społeczna i jej wyzwania na początku XXI wieku, [w:] E. Marynowicz-Hetka (red.), Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 40–57.
View in Google Scholar

Knorr-Cetina K., 2006, Post-humanist Challenges to the Human and Social Sciences, [w:] P. Gagliardi, B. Czarniawska (ed.), Management Education and Humanities, Edward Elgar Publishing, Cheltenham, s. 233–245.
View in Google Scholar

Kolb A.Y., Kolb D.A., 2022, Uczenie na podstawie doświadczania. Podręcznik dla edukatorów, trenerów, coachów, tłum. M. Bręgiel-Pant, Dialogi & Zmysły, Poznań.
View in Google Scholar

Komeński J.A., 1973, Pampaedia, tłum. K. Remerowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
View in Google Scholar

Konieczna-Woźniak R., 2001, Uniwersytety Trzeciego Wieku w Polsce. Profilaktyczne aspekty edukacji seniorów, Wydawnictwo Eruditus, Poznań.
View in Google Scholar

Konieczna-Woźniak R., 2013, Uczenie się jako strategia pozytywnego starzenia się, „Rocznik Andragogiczny”, t. 20, s. 185–200.
View in Google Scholar

Kopaliński W., 1980, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, wyd. 11, Wiedza Powszechna, Warszawa.
View in Google Scholar

Kopaniszyn I., 2004, Pola poznania w gerontologii integralnej, [w:] M. Krobicki, Z. Szarota (red.), Seniorzy w społeczeństwie XXI wieku. Materiały konferencyjne III Galicyjskich Spotkań Medycznych, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków, s. 97–108.
View in Google Scholar

Kowalczyk J., Kaczmarek R., 2015, Pozytywny wymiar procesu starzenia się w kontekście psychogerontologii oraz wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych, „Zeszyty Naukowe Wydziału Elektroniki i Informatyki Politechniki Koszalińskiej”, nr 7, s. 47–61.
View in Google Scholar

Kozerska A., 2019, Edukacja w późnej dorosłości na tle przemian w naukach społecznych, „Rocznik Andragogiczny”, t. 26, s. 153–170.
View in Google Scholar

Kozielecki J., 1980, Koncepcje psychologiczne człowieka, PIW, Warszawa.
View in Google Scholar

Kromolicka B., Bugajska B., Seredyńska K. (red.), 2007, Pomoc i opieka w starości, Wydawnictwo Zapol, Szczecin.
View in Google Scholar

Kübler-Ross E., 2008, Śmierć. Ostatni etap rozwoju, Wydawnictwo Laurum, Warszawa.
View in Google Scholar

Kübler-Ross E., 2010, Koło życia. Rozważania o życiu i umieraniu, Wydawnictwo Laurum, Warszawa.
View in Google Scholar

Kumięga P., 2016, Kondycja ludzka w dobie nowoczesnych technologii – narodziny homo-technicusa, [w:] M. Szymczak, R. Grzywacz (red.), W trosce o człowieka. Paradygmaty stare i nowe, Akademia Ignatianum w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 275–284.
View in Google Scholar

Kunowski S., 1993, Podstawy współczesnej pedagogiki, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa.
View in Google Scholar

Lallich-Domenach D., 2002, Rodzina i chory na chorobę Alzheimera. Trudna droga do wspólnego przebycia, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, z.: Gerontologia. Ludzie starsi jako jednostkowe siły społeczne, nr 7(27), s. 85–93.
View in Google Scholar

Latour B., 2010, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. A. Derra, K. Arbiszewski, Universitas, Kraków.
View in Google Scholar

Leszczyńska-Rejchert A., 2019, Wbrew stereotypom – pomyślna starość „wyjątkowych” seniorów. Studium z pedagogiki społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
View in Google Scholar

Leszczyńska-Rejchert A., 2021, Wyzwania i zadania geragogiki, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.
View in Google Scholar

Luppicini R., 2013, Handbook of Research on Technoself: Identity in a Technological Environment, IGI Global, Hershey, Pa.
View in Google Scholar

Łopatkowa M., 1983, Samotność dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
View in Google Scholar

Mace N.L., Rabins P.V., 2005, 36 godzin na dobę. Poradnik dla opiekunów osób z chorobą Alzheimera i innymi chorobami otępiennymi oraz zaburzeniami pamięci w późnym okresie życia, wydanie polskie, Wydawnictwo Medipage, Warszawa.
View in Google Scholar

Makiełło-Jarża G., 2004, Oblicza starości – refleksje psychologa, [w:] M. Krobicki, Z. Szarota (red.), Seniorzy w społeczeństwie XXI wieku. Materiały konferencyjne III Galicyjskich Spotkań Medycznych, Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków, s. 79–84.
View in Google Scholar

Malec M., 2012, Gerotranscendencja – teoria pozytywnego starzenia się. Założenia i znaczenie, „Dyskursy Młodych Andragogów”, nr 13, s. 45–60.
View in Google Scholar

Malewski M., 1998, Teorie andragogiczne. Metodologia teoretyczności dyscypliny naukowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
View in Google Scholar

Malewski M., 2010, Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław.
View in Google Scholar

Maliszewski K., 2012–2013, Zwichnięty czas uczenia się – paideia o rozwidlających się ścieżkach, „Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy. Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji”, nr 7–8, s. 79–90.
View in Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (red.), 2006, Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Mazurek E., 2013, Biografie edukacyjne kobiet dotkniętych rakiem piersi, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
View in Google Scholar

McCrae R.R., Costa P.T. Jr, 2005, Osobowość dorosłego człowieka. Perspektywa teorii pięcioczynnikowej, tłum. B. Majczyna, Wydawnictwo WAM, Kraków.
View in Google Scholar

Mekselon J., 2009, Podstawy tanatologii, [w:] J. Binnebesel, A. Janowicz, P. Krakowiak (red.), Jak rozmawiać z uczniami o końcu życia i wolontariacie hospicyjnym, seria: Biblioteka Fundacji Hospicyjnej, Gdańsk, s. 1–6.
View in Google Scholar

Milerski B., Śliwerski B. (red.), 2000, Pedagogika PWN. Leksykon, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Muszyński M., 2012, Aktywność osób starszych w przestrzeni badawczej gerontologii społecznej, Łódź, wydruk komputerowy pracy doktorskiej.
View in Google Scholar

Muszyński M., 2023, Embodiment in Old Age, „Horyzonty Wychowania”, nr 22(62), s. 73–83.
View in Google Scholar

Nowocień J., Zuchora K. (red.), 2012, Aktywność fizyczna i społeczna osób trzeciego wieku, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego, Warszawa.
View in Google Scholar

Olejnik M., 2000, Średnia dorosłość. Wiek średni, [w:] B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, t. 2: Charakterystyka okresów życia człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 234–262.
View in Google Scholar

Oleś P.K., 2011, Psychologia człowieka dorosłego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Olszewski H., 2003, Starość i witaukt psychologiczny: atrybucja rozwoju, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
View in Google Scholar

Orzechowska G., 2007, Aktywność osób starszych jako kategoria uniwersalna, [w:] E. Dubas (red.), Uniwersalne problemy andragogiki i gerontologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 175–187.
View in Google Scholar

Pabiańczyk A., Rzepa M., 2011, Edukacja dojrzałych wiekiem kobiet i mężczyzn w opiniach studentów – raport z badań, [w:] E. Górnikowska-Zwolak, M. Wójcik (red.), Soma i psyche w edukacji dojrzałych wiekiem kobiet i mężczyzn, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach, Mysłowice, s. 177–186.
View in Google Scholar

Pakuła M., 2010, Postawy osób starszych wobec edukacji. Studium teoretyczno-diagnostyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
View in Google Scholar

Pietrasiński Z., 1988, Rozwój myślenia i osobowości dorosłych, „Oświata Dorosłych”, nr 7, s. 315–391.
View in Google Scholar

Pietrasiński Z., 1990, Rozwój człowieka dorosłego, Wiedza Powszechna, Warszawa.
View in Google Scholar

Pikuła N.G., 2020, Edukacja seniorów do użytkowania nowych technologii. Nowe wyzwania dla polityki społecznej, „Edukacja Ustawiczna Dorosłych”, nr 4, s. 176–188.
View in Google Scholar

Popielski K., 1987, Człowiek pytanie otwarte. Studia z logoteorii i logoterapii, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.
View in Google Scholar

Popielski K., 2018, Noetyczny wymiar osobowości. Psychologiczna analiza poczucia sensu życia, wyd. 3, Institute of Biofeedback and Noo-psychosomatic, Lublin.
View in Google Scholar

Potyra M., Góral-Radziszewska K., Waśkiewicz K., Kuczyńska K., Trwanie życia w 2020 r., Analizy Statystyczne GUS, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2021, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5470/2/15/1/trwanie_zycia_w_2020_roku.pdf (dostęp: 23.11.2023).
View in Google Scholar

Przetacznik-Gierowska M., Tyszkowa M., 2004, Psychologia rozwoju człowieka, t. 1: Zagadnienia ogólne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Radlińska H., 1947, Oświata dorosłych. Zagadnienia. Dzieje. Formy. Pracownicy. Organizacja, Ludowy Instytut Oświaty i Kultury, Warszawa.
View in Google Scholar

Radlińska H., 1961, Pedagogika społeczna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków.
View in Google Scholar

Raniszewska-Rain J., 2005, Okres późnej dorosłości. Jak rozpoznać potencjał ludzi w wieku podeszłym?, [w:] A.I. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Gdańsk, s. 591–622.
View in Google Scholar

Reboul H., 1992, Starzenie się – projekt życia, [w:] Rozumieć proces starzenia się, aby lepiej organizować pomoc dla ludzi starszych, Polskie Towarzystwo Gerontologiczne Oddział w Łodzi, Łódź, s. 7–78.
View in Google Scholar

Richert-Kaźmierczak A., Forkiewicz M., 2013, Kształcenie osób starszych w koncepcji aktywnego starzenia się, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 131, s. 127–139.
View in Google Scholar

Rojek M., 2019, Cyberprzestrzeń jako miejsce międzypokoleniowego uczenia się. Przykład projektu „ICT Guides”, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 4, s. 52–63.
View in Google Scholar

Rzepa T., 1999, Przedmowa do wydania polskiego, [w:] Ch. Bühler, Bieg życia ludzkiego, tłum. E. Cichy, J. Jarosz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 7–23.
View in Google Scholar

Schmidt-Lauff S., 2013, Vom Glück zum Lernen. O szczęściu w uczeniu się, „Rocznik Andragogiczny”, t. 20, s. 153–171.
View in Google Scholar

Semków J., 2019, Uczenie się starości i uczenie się w starości – perspektywa indywidualna, [w:] E. Dubas, M. Muszyński (red.), Starość w nurcie życia, seria: Refleksje nad Starością, t. 2, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 223–231.
View in Google Scholar

Sękowska M., 2000, Neuropsychologiczna koncepcja rozwoju psychospołecznego Erika H. Eriksona, [w:] P. Socha (red.), Duchowy rozwój człowieka. Fazy życia, osobowość, wiara, religijność: stadialne koncepcje rozwoju w ciągu życia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 101–143.
View in Google Scholar

Shankle W.R., Amen D.G., 2012, Strzeż się Alzheimera póki czas. Jak zapobiegać i przeciwdziałać chorobie Alzheimera i innym rodzajom utraty pamięci, tłum. I. Stąpor, Medium, Konstancin-Jeziorna.
View in Google Scholar

Socha P. (red.), 2000, Duchowy rozwój człowieka. Fazy życia, osobowość, wiara, religijność: stadialne koncepcje rozwoju w ciągu życia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
View in Google Scholar

Steuden S., 2011, Psychologia starzenia się i starości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Steuden S., Stanowska M., Janowski K. (red.), 2011, Starzenie się z godnością, Wydawnictwo KUL, Lublin.
View in Google Scholar

Straś-Romanowska M., 2000, Późna dorosłość. Wiek starzenia się, [w:] B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka, t. 2: Charakterystyka okresów życia człowieka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 263–292.
View in Google Scholar

Straś-Romanowska M., 2002, Starzenie się jako kontekst rozwoju duchowego człowieka, [w:] W. Wnuk (red.), Ludzie starsi w trzecim tysiącleciu. Szanse – nadzieje – potrzeby, Wydawnictwo Atla 2, Wrocław, s. 27–34.
View in Google Scholar

Strelau J., 2000, Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 1: Podstawy psychologii, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
View in Google Scholar

Stuart-Hamilton I., 2006, Psychologia starzenia się. Wprowadzenie, tłum. A. Błachnio, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań.
View in Google Scholar

Suchodolski B., 1974, Kim jest człowiek?, Wiedza Powszechna, Warszawa.
View in Google Scholar

Suchodolski B., 1979, Kształt życia, Nasza Księgarnia, Warszawa.
View in Google Scholar

Susułowska M., 1989, Psychologia starości i starzenia się, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
View in Google Scholar

Synak B., 1988, Kierunki badań i stan gerontologii społecznej w Polsce, [w:] B. Synak, T. Wróblewski (red.), Postępy gerontologii, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.
View in Google Scholar

Szarota Z., 1998, Projekt kształcenia gerontologicznego, „Edukacja Dorosłych”, nr 3(20), s. 49–64.
View in Google Scholar

Szarota Z., 2010, Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia na przykładzie Krakowa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
View in Google Scholar

Szarota Z., 2015, Uczenie się starości, „Edukacja Dorosłych”, nr 1, s. 23–35.
View in Google Scholar

Szarota Z., 2022, Specyfika oferty dla uczących się w starości, „Dyskursy Młodych Andragogów”, nr 23, s. 287–303.
View in Google Scholar

Szarota Z. (red.), 2011, Starość zależna – opieka i pomoc społeczna, seria: Biblioteka Gerontologii Społecznej, t. 3, Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków.
View in Google Scholar

Szatur-Jaworska B., Błędowski P., Dzięgielewska M., 2006, Podstawy gerontologii społecznej, Wydawnictwo Aspra-Jr, Warszawa.
View in Google Scholar

Szczepański J., 1988, Sprawy ludzkie, Czytelnik, Warszawa.
View in Google Scholar

Szostakowska K., 2021, Rodzinna opieka nad seniorem – trudna lekcja życia, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Warszawa.
View in Google Scholar

Szpakowski P., 2014, Dorosłość w kontekście wartości i edukacji. Andragogiczna perspektywa badawcza, niepublikowana praca doktorska przygotowana pod kierunkiem dr hab. Elżbiety Kowalskiej-Dubas, Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar

Szuman S., 1975, O urodzie, [w:] S. Szuman (red.), O sztuce i wychowaniu estetycznym, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, s. 529–556.
View in Google Scholar

Szyszkowska M., 1985, Twórcze niepokoje codzienności, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
View in Google Scholar

Śliwerski B., 2020, Pedagogika holistyczna. Studium z perspektywy metanauk społecznych, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa.
View in Google Scholar

Tarnowski J., 1991, Człowiek – dialog – wychowanie. Zarys chrześcijańskiej pedagogiki personalno-egzystencjalnej, „Znak”, nr 436(9), s. 69–78.
View in Google Scholar

Tarnowski J., 1993, Jak wychowywać?, Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej, Warszawa.
View in Google Scholar

Tatarkiewicz W., 1990, O szczęściu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
View in Google Scholar

Tillich P., 2016, Męstwo bycia, tłum. H. Bednarek, Vis-à-vis Etiuda, Kraków.
View in Google Scholar

Tischner J., 2012, Filozofia dramatu, Wydawnictwo Znak, Kraków.
View in Google Scholar

Tomaszewska R., 2021, Człowiek i praca. Perspektywa transhumanizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz.
View in Google Scholar

Trafiałek E., 2002, Choroba Alzheimera jako problem jednostkowy i społeczny, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi”, z.: Gerontologia. Ludzie starsi jako jednostkowe siły społeczne, nr 7(27), s. 75–84.
View in Google Scholar

Twardowska-Rajewska J., 2006, Piękny umysł czy kidult, [w:] M. Halicka, J. Halicki (red.), Zostawić ślad na ziemi. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Pędichowi w 80 rocznicę urodzin i 55 rocznicę pracy naukowej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok, s. 137–146.
View in Google Scholar

Twardowska-Rajewska J. (red.), 2007, Senior w domu. Opieka długoterminowa nad niesprawnym seniorem, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań.
View in Google Scholar

Uzar K., 2011, Źródła i wymiary godności człowieka starszego. O starości w perspektywie personalistycznej, [w:] S. Steuden, M. Stanowska, K. Janowski (red.), Starzenie się z godnością, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 33–45.
View in Google Scholar

Veelken L., 2000, Geragogik: das sozialgerontologische Konzept, [w:] S. Becker, L. Veelken, K.P. Wallraven (Hrsg.), Handbuch Altenbildung. Theorien und Konzepte für Gegenwart und Zukunft, Opladen, s. 87–94.
View in Google Scholar

Walczak A., 2006, Koncepcja rozumienia Innego w kategorii spotkania, [w:] E. Marynowicz-Hetka (red.), Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 430–439.
View in Google Scholar

Wąsiński A., 2013, Seniorzy w blogosferze? Od „cyfrowych imigrantów” do „cyfrowych autochtonów”, [w:] Ł. Tomczyk, A. Wąsiński (red.), Seniorzy w świecie nowych technologii. Implikacje dla praktyki edukacyjnej oraz rozwoju społecznego i informacyjnego, seria: Biblioteka Gerontologii Społecznej, t. 1–2, s. 147–161.
View in Google Scholar

Weinbach I., 1986, Einsamkeit in ihrer Bedeutung für den Menschen unter besonderer Berücksichtigung des pädagogischen und anthropologischen Aspekts, Mainz, praca doktorska.
View in Google Scholar

Wieczorkiewicz A., 1996, Antropologiczne sensy drogi, „Kultura i Społeczeństwo”, R. XL, nr 4, s. 43–54.
View in Google Scholar

Wilk S., 2011, Wprowadzenie w problematykę godności, [w:] S. Steuden, M. Stanowska, K. Janowski (red.), Starzenie się z godnością, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 17–21.
View in Google Scholar

Witkowski L., 2000, Rozwój i tożsamość w cyklu życia. Studium koncepcji Erika H. Eriksona, Wydawnictwo Wit-Graf, Toruń.
View in Google Scholar

Wroczyński R., 1974, Pedagogika społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
View in Google Scholar

Wroński S., 2016, Człowiek, cz. II: W poszukiwaniu istoty człowieka, wyd. Stanisław Wroński, Kraków.
View in Google Scholar

Zając-Lamparska L., Leszko M., 2017, Choroba Alzheimera, [w:] A.A. Zych (red.), Encyklopedia starości, starzenia się i niepełnosprawności, t. 1, Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski, Katowice, s. 222–228.
View in Google Scholar

Zaorska Z., 1999, Dodać życia do lat, Wydawnictwo Klanza, Lublin.
View in Google Scholar

Zapędowska-Kling K.A., 2015, Nowe technologie w służbie seniorom, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, t. 4(315), s. 203–215.
View in Google Scholar

Zimbardo P., Boyd J., 2009, Paradoks czasu, tłum. A. Cybulko, M. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Zych A.A., 1995, Człowiek wobec starości. Szkice z gerontologii społecznej, seria: Biblioteka Pracownika Socjalnego, Wydawnictwo Interart, Warszawa.
View in Google Scholar

Zych A.A., 2001, Słownik gerontologii społecznej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa.
View in Google Scholar

Zych A.A., 2005, Etniczność a starzenie się – Wyzwania edukacyjne, [w:] A. Szerląg (red.), Wielokulturowość – międzykulturowość obszarami edukacyjnych odniesień, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków, s. 107–117.
View in Google Scholar

Zych A.A., 2007, Leksykon gerontologii, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
View in Google Scholar

Zych A.A., 2013, Przekraczając „smugę cienia”. Szkice z gerontologii i tanatologii, wyd. 2, „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, Katowice.
View in Google Scholar

Zych A.A., 2018, Gerontologopedia, czyli pedagogia osób starszych, które nie mówią, ale mają własne zdanie, „Edukacja”, nr 3(146), s. 37–43.
View in Google Scholar

Zych A.A. (red.), 2014, Starość darem, zadaniem i wyzwaniem. Wybór materiałów konferencyjnych, Wydawnictwo Progres, Sosnowiec–Dąbrowa Górnicza.
View in Google Scholar

Zych A.A. (red.), 2017, Encyklopedia starości, starzenia się i niepełnosprawności, t. 1–2, Stowarzyszenie Thesaurus Silesiae – Skarb Śląski, Katowice.
View in Google Scholar

Zych A.A., Bartel R., 1990, Sytuacja życiowa ludzi w podeszłym wieku w Polsce i w Republice Federalnej Niemiec, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. J. Kochanowskiego w Kielcach, Kielce.
View in Google Scholar

Do moich braci i sióstr – ludzi w podeszłym wieku. List Ojca Świętego Jana Pawła II do osób w podeszłym wieku, 1.10.1999, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/do_starszych_01101999.html (dostęp: 30.10.2023).
View in Google Scholar

Felicytologia, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Felicytologia&oldid=69173597 (dostęp: 22.11.2023).
View in Google Scholar

Humanistyczny, Słownik języka polskiego PWN, https://sjp.pwn.pl/sjp/humanistyczny;2560878.html (dostęp: 28.09.2023).
View in Google Scholar

Humanistyczny, Synonimy.pl, www.synonimy.pl/synonim/humanistyczny (dostęp: 28.08.2023).
View in Google Scholar

Humanizm, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Humanizm (dostęp: 28.08.2023).
View in Google Scholar

Korzystanie z internetu, 2020, „Komunikat z Badań CBOS”, nr 85, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_085_20.PDF (dostęp: 16.11.2021).
View in Google Scholar

Kształcenie dorosłych 2011, 2013, Główny Urząd Statystyczny, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/ksztalcenie-doroslych-2011,3,2.html (dostęp: 9.03.2023).
View in Google Scholar

Ludzki, Synonimy.pl, www.synonimy.pl/synonim/ludzki (dostęp: 28.08.2023).
View in Google Scholar

Nauki humanistyczne, Encyklopedia PWN, https://encyklopedia.pwn.pl/szukaj/Nauki+humanistyczne.html (dostęp: 5.09.2023).
View in Google Scholar

Polacy coraz częściej chorują na Alzheimera, 21.09.2015, https://www.focus.pl/artykul/polacy-coraz-czesciej-choruja-na-alzheimera (dostęp: 7.10.2019).
View in Google Scholar

Ponad 70 proc. seniorów nie korzysta z internetu, 15.11.2021, https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/70-proc-seniorow-nie-korzysta-z-internetu-dlaczego (dostęp: 16.11.2021).
View in Google Scholar

Prensky M., 2009, H. Sapiens Digital: From Digital Immigrants and Digital Natives to Digital Wisdom, „Innovate: Journal of Online Education”, vol. 5, http://nsuworks.nova.edu/innovate/vol5/iss3/1 (dostęp: 2.07.2016).
View in Google Scholar

Sytuacja osób starszych w Polsce w 2018 r., 2020, Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Warszawa–Białystok, https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/6002/2/1/1/sytuacja_osob_starszych_w_polsce_w_2018.pdf (dostęp: 8.03.2023).
View in Google Scholar

Okladka

Published

23 February 2024

Categories

License

License

Details about the available publication format: ISBN

ISBN

ISBN-13 (15)

978-83-8331-387-0

Details about the available publication format: ISBN (e-book)

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15)

978-83-8331-388-7

Recommend monographs by the same author(s)

  • Elżbieta Dubas, The humanistic image of old age. Premises for humanistic gerontology
  • Elżbieta Dubas, Aneta Słowik, Gaston Pineau, Christine Delory-Momberge, Paula Wełyczko, Martine Lani-Bayle, Olga Czerniawska, Pierre Dominicé, Christophe Niewiadomski, Danielle Desmarais, Marie-Claude Bernard, Jean-Jacques Demba, Ibrahim Gbetnkom, Isabelle Lavoie, Małgorzata Sakwerda, Tomasz Bugaj, Angelika Pawlaczyk, Przemysław Szczygieł, Fernanda Priscila Alves da Silva, Lívia Alessandra Fialho da Costa, Uta Hrehorowicz, Aneta Słowik, W stulecie metody biograficznej. Refleksje i przykłady badań z perspektywy polsko-frankofońskiej
  • Elżbieta Dubas, Arkadiusz Wąsiński, Aneta Słowik, Karolina Kuryś-Szyncel, Małgorzata Łobacz, Justyna Sztobryn-Bochomulska, Ewelina J. Konieczna, Izabela Przybylska, Iwona Grodź, Mariola Adria Bach, Janusz Krysztofik, Ingrid Lathoud, Muriel Molinié, Catherine Schmutz-Brun, Anna Walulik, Uta Hrehorowicz, Leszek Demkowicz, Biografie rodzinne i uczenie się
  • Elżbieta Dubas, Marcin Muszyński, Agnieszka Majewska-Kafarowska, Anna Sanecka, Maria Finogenow, Renata Konieczna-Woźniak, Anna Lubrańska, Alina Dworak, Józef Szubert, Włodzimierz Ziółkowski, Alicja Szymańska-Paszczuk, Wojciech Wieczorek, Marietta Szubert, Kazimierz Kopczyński, Anna Pitala, Artur Fabiś, Arkadiusz Wąsiński, Jolanta Maćkowicz, Jerzy Semków, Olga Czerniawska, Old Age in the Stream of Life