Russia pivot to (Southeast) Asia. Polityka Rosji wobec Azji Południowo-Wschodniej w XXI wieku

Małgorzata Pietrasiak

doi:10.18778/8220-817-7

Russia pivot to (Southeast) Asia. Polityka Rosji wobec Azji Południowo-Wschodniej w XXI wieku

Autorzy

Małgorzata Pietrasiak

Uniwersytet Łódzki, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych, Katedra Studiów Azjatyckich

DOI: https://doi.org/10.18778/8220-817-7

Słowa kluczowe:

stosunki międzynarodowe, Rosja, ASEAN, Azja Południowo-Wschodnia, dyplomacja wielostronna i dwustronna

Streszczenie

Tytuł książki nawiązuje do hasła, które pojawiło się w debacie politycznej na początku drugiej dekady XXI w. Hasło jest prowokacyjne bowiem z jednej strony parafrazuje amerykański powrót do Azji (US pivot to Asia), a z drugiej strony przypomina nie tylko o geograficznej ale i politycznej obecności Rosji w Azji. Dla Rosji, ze względu na jej bezpieczeństwo najważniejszym pozostaje region Azji Północno-Wschodniej, ale w drugiej dekadzie XXI wieku coraz aktywniej FR działała w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Państwa ASEAN zaczęły rozwijać się szybko i podjęły szereg działań sprzyjających ściślejszej integracji. Rosnące znaczenie Azji Południowo-Wschodniej skłoniło Rosję do wypracowania strategii wobec tego subregionu. Jest on elementem szerszej gry geopolitycznej Rosji i należy postrzegać go przez pryzmat budowania równowagi między najważniejszymi mocarstwami regionalnymi: USA, Chinami, Japonią i Indiami z jednej strony a poszukiwaniem własnego miejsca na tej „szachownicy”. Najbardziej znaczące dziedziny współpracy z ASEAN to kwestie bezpieczeństwa i handel bronią, energetyka i surowce energetyczne. Pomimo deklaracji współpraca gospodarcza i handlowa rozwija się wolno. Przykładem ostatniej inicjatywy, która została zgłoszona przez prezydenta Władimira Putina jest Wielkie Partnerstwo Eurazjatyckie. Oceniam, że na tym etapie inicjatywa jest mało realna, zwłaszcza ze względu na ekonomiczne ograniczenia ze strony Rosji, choć działania dyplomatyczne trwają. Pewną niewiadomą pozostaje w tym wypadku czynnik chiński, bowiem Wielka Eurazja odwołuje się geograficznie do chińskiego projektu Pasa i Szlaku. Najważniejszym partnerem Rosji w regionie pozostaje Wietnam, a oprócz niego do grona większych partnerów handlowych należy Singapur, Indonezja, Tajlandia i Malezja.

Bibliografia

2016 Sochi Declaration, https://cil.nus.edu.sg/wp-content/uploads/2019/02/2016-SOCHI-DECLARATION.pdf (dostęp: 5.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

ASEAN Focus, https://www.iseas.edu.sg/images/pdf/ASEANFocus%20FINAL_Jan19.pdf (dostęp: 10.04.2019).
Zobacz w Google Scholar

ASEAN Statistical Yearbook 2019, https://www.aseanstats.org/wp-content/uploads/2020/01/ASYB_2019.pdf (dostęp: 12.03.2020).
Zobacz w Google Scholar

Foreign Minister Sergey Lavrov’s opening remarks during talks with ASEAN Secretary-General Lim Jock Hoi, Moscow, February 3, 2020, https://www.mid.ru/en/foreign_policy/news//asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/4018040 (dostęp: 22.06.2020).
Zobacz w Google Scholar

Foreign Minister Sergey Lavrov’s remarks and responses to media questions at a joint news conference following talks with the Philippines’ Secretary of Foreign Affairs Alan Cayetano, Moscow, May 15, 2018, https://www.mid.ru/en/maps/ph/-/asset_publisher/Bnc6YS1X2uo7/content/id/3224408 (dostęp: 17.03.2021).
Zobacz w Google Scholar

Joint Statement of the 3rd ASEAN-Russian Federation Summit on Strategic Partnership, https://asean.org/storage/2018/11/ASEAN-Russia-Joint-Statement.pdf (dostęp: 5.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Overview ASEAN-Russia Dialogue Relations, https://asean.org/wp-content/uploads/2012/05/Overview-ASEAN-Russia-Dialogue-Relations.pdf (dostęp: 10.11.2018).
Zobacz w Google Scholar

Overview ASEAN-Russia Dialogue Relations 2019, https://asean.org/storage/2012/05/Overview-ASEAN-Russia-Dialogue-Relations-as-of-January-2019.pdf (dostęp: 16.06.2019).
Zobacz w Google Scholar

PCA Case No. 2013-19 in the matter of the South China Sea Arbitration, https://pca-cpa.org/wp-content/uploads/sites/175/2016/07/PH-CN-20160712-Award.pdf (dostęp: 5.01.2016).
Zobacz w Google Scholar

Russian Public Opinion 2018, https://www.levada.ru/cp/wp-content/uploads/2019/07/2018-Eng.pdf (dostęp: 22.03.2021).
Zobacz w Google Scholar

US withdrawal from TPP will not change Russia’s agenda in Asian region – deputy minister, https://tass.com/economy/926973 (dostęp: 25.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Working visit of the ASEAN Secretary-General Dato Lim Jock Hoi to the Russian Federation, https://asean.org/working-visit-asean-secretary-general-dato-lim-jock-hoi-russianfederation/ (dostęp: 15.05.2020).
Zobacz w Google Scholar

Концепция национальной безопасности Российской Федерации, https://www.arms-control.ru/start/rus/docs/snconold.htm (dostęp: 10.04.2020).
Zobacz w Google Scholar

Совещание с членами Совета Безопасности, www.kremlin.ru/news 17520 (dostęp: 3.02.2014).
Zobacz w Google Scholar

Указ Президента Российской Федерации Об утверждении Концепции внешней политики Российской Федерации, http://docs.cntd.ru/document/420384312 (dostęp: 3.02.2020).
Zobacz w Google Scholar

ASEAN-Russia: Foundations and Future Prospects, eds Victor Sumsky, Mark Hong, Amy Lugg, MGIMO, ISEAS, Singapore 2012.
Zobacz w Google Scholar

Cai Kevin G., Explaining the soft – open regionalism in East Asia, [w:] Asian Economic and Political Issue, Vol. 8, ed. F. Columbus, Nova Publishers, New York 2003.
Zobacz w Google Scholar

Chiński projekt „Nowego Jedwabnego Szlaku”. Retoryka a rzeczywistość, Akademia Sztuki Wojennej. Centrum Badań nad Bezpieczeństwem. Ośrodek Badań Azji, Warszawa 2017.
Zobacz w Google Scholar

Cooperative development in the South China Sea. Policies, obstacles and prospects, eds Huaigao Qi, Song Xue, Routledge, London–New York 2021.
Zobacz w Google Scholar

Diesen Glenn, Russia’s Geoeconomic Strategy for a Greater Eurasia, Routledge, London– New York 2018.
Zobacz w Google Scholar

Hänggi Heiner, Interregionalism: empirical and theoretical perspectives [Paper prepared for a workshop Dollars, Democracy and Trade: External Influence on Economic Integration in the Americas], Los Angeles, CA, May 18, 2000.
Zobacz w Google Scholar

Haliżak Edward, Stosunki międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 1999.
Zobacz w Google Scholar

Hurrell Andrew, Regionalism in Theoretical Perspective, [w:] Regionalism in World Politics. Regional Organisation and International Order, eds Louise Fawcett, Andrew Hurrell, Oxford University Press, Oxford–New York 1995.
Zobacz w Google Scholar

Ignatov Alexander, Russia in the Asia-Pacific, [w:] Russia, America, and Security in the Asia-Pacific, eds R. Azizian, B. Reznik, Asia-Pacific Center for Security Studies, Honolulu 2006.
Zobacz w Google Scholar

Jakimowicz Robert, Geostrategiczny wybór Rosji, t. II: Polityka Federacji Rosyjskiej wobec regionu Azji i Pacyfiku, Azji Centralnej i Arktyki, Wydawnictwo UJ, Kraków 2015.
Zobacz w Google Scholar

Lee Rensselaer, Lukin Artyom, Russia’s Far East: New Dynamics in Asia Pacific and Beyond, Lynne Rienner Publishers, London 2015.
Zobacz w Google Scholar

Legal and socio-economic changes in Russia’s relations with China, ed. Mieczysław Sprengel, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2020.
Zobacz w Google Scholar

Lukin Artyom, Integrations processes and institutes in Asia-Pacific region: politics, economy, security, Izdatelstvo Dalnievostochnogo Universiteta, Vladivostok 2009.
Zobacz w Google Scholar

Mickiewicz Piotr, Zieliński Mariusz, Żukowska Alicja, Rosyjska wizja supermocarstwa energetycznego (super-petrostate) w XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019.
Zobacz w Google Scholar

Paradorn Rangsimapor, Russia as an aspiring great power in East Asia. Perceptions and Policies from Yeltsin to Putin, Palgrave Macmillan, London 2009.
Zobacz w Google Scholar

Pietrasiak Małgorzata, Bywalec Grzegorz, Kamiński Tomasz, Mierzejewski Dominik, Słowikowski Michał, Paradiplomacy in Asia. Case Studies of China, India and Russia, Łódź University Press, Łódź 2018.
Zobacz w Google Scholar

Russia and Asia: The Emerging Security Agenda, eds Gennady Chufrin, Stockholm International Peace Research Institute 2000.
Zobacz w Google Scholar

Russia-ASEAN. New Directions, eds Gennady Chufrin, Mark Hong, Institute of Southeast Asian Studies, IMEMO, Singapore 2007.
Zobacz w Google Scholar

Russia and the East Asia. Informal and gradual integration, eds Tsuneo Akaha, Anna Vassilieva, Routledge, London 2014.
Zobacz w Google Scholar

Tsygankov Andrei, Russia’s Foreign Policy: Change and Continuity in National Identity, Rowman & Littlefield, Lanham 2016.
Zobacz w Google Scholar

Актуальные проблемы международных отношений и внешней политики в XXI веке, ред. Т. Каширина, Владимир Аватков, Издательско-торговая корпорация «Дашков и К°», Москва 2017.
Zobacz w Google Scholar

АСЕАН в начале ХХI века. Актуальные проблемы и перспективы, ред. Евгений Кобелев, Григорий Локшин, Николай Малетин, Форум, Москва 2010.
Zobacz w Google Scholar

АТР глазами экспертов (международная экспертиза 2005–2019 гг.), ред. Лариса Рубан и др., Academia, Москва 2019.
Zobacz w Google Scholar

Братерский Максим, Дмитрий Суслов, Возвращение США на Тихий Океан, [w:] Политика США в АТР: Сб. научных трудов, РАН, ИНИОН, Москва 2014.
Zobacz w Google Scholar

Караганов Сергей, Международные тенденции и российская внешняя политика, [w:] Новые международные отношения, Издательство Международные отношения, Москва 2018.
Zobacz w Google Scholar

Ларин Виктор, Тихоокеанская Россия в контексте внешней политики и международных отношений в АТР в начале ХХI века, Институт истории, археологии и этнографии народов Дальнего Востока Дальневосточного отделения РАН, Владивосток 2011.
Zobacz w Google Scholar

Локшин Григорий, Диалоговое партнерство Россия-АСЕАН сотрудничество в сфере политики и безопасности, [w:] АСЕАН в начале XXI века, ред. Евгений Кобелев, Григорий Локшин, Николай Малетин, Форум, Москва 2010.
Zobacz w Google Scholar

Локшин Григорий, Кобелев Евгений, Мазырин Владимир, Сообщество АСЕАН в современном мире, Форум, Москва 2019.
Zobacz w Google Scholar

Новые вызовы и механизмы безопасности в Восточной Азии, pед. Владимир Мазырин, Форум, Москва 2016.
Zobacz w Google Scholar

Новый Шелковый путь и его значение для России, Институт Даьнего Востока РАН, Издательство ДеЛи плюс, Москва 2016.
Zobacz w Google Scholar

Пути и пояса Евразии. Национальные и международные проекты развития на Евразийском пространстве и перспективы их сопряжения, ред. Александр Лукин, Владимир Якунин, Издательство Весь Мир, Москва 2019.
Zobacz w Google Scholar

Россия – АТР: горизонты энергетического сотрудничества (в экспертных оценках), pед. Лариса Рубан, Academia, Москва 2013.
Zobacz w Google Scholar

Aggestam Lisbeth, Role Conceptions and the Politics of Identity in Foreign Policy, "ARENA Working Papers" 1999, No. 8.
Zobacz w Google Scholar

Baru Sanjaya, The Asian Mirror for the Far East: An Indian Perspective, http://valdaiclub.com/files/26287 (dostęp: 1.10.2019).
Zobacz w Google Scholar

Blank Stephen, Russia’s Growing Ties with Vietnam, http://thediplomat.com/2013/09/russias-growing-ties-with-vietnam/2/ (dostęp: 16.02.2018).
Zobacz w Google Scholar

Brock Tessman, Wolfe Wojtek, Great Powers and Strategic Hedging. The Case of Chinese Energy Security Strategy, "International Studies Review" 2011, Vol. 13, No. 2.
Zobacz w Google Scholar

Buszyński Leszek, Russia and Southeast Asia: A New Relationship, Contemporary Southeast Asia: "A Journal of International and Strategic Affairs" Vol. 28, No. 2, August 2006 (ISEAS Publishing).
Zobacz w Google Scholar

Czulda Robert, ASEAN on the Rise – ASEAN Rising Powers, "Naval Forces" 2019, No. 2.
Zobacz w Google Scholar

Deputy Foreign Minister Igor Morgulov’s interview with Interfax News Agency, December 14, 2018, https://www.mid.ru/en/asean/-/asset_publisher/0vP3hQoCPRg5/content/id/3443135 (dostęp: 10.05.2020).
Zobacz w Google Scholar

Fediushko Dmitry, First T-90S MBTs arrive in Vietnam, https://www.janes.com/article/85463/first-t-90s-mbts-arrive-in-vietnam (dostęp: 20.10.2019).
Zobacz w Google Scholar

Ferdinand Peter, Sunset, sunrise: China and Russia construct a new relationship, "International Affairs" 2007, No. 5.
Zobacz w Google Scholar

Gabuev Alexander, A ‘Soft Alliance’? Russia-China Relations after the Ukraine Crisis, European Council on Foreign Relations, February 2015, https://ecfr.eu/archive/page/-/ECFR126_-_A_Soft_Alliance_Russia-China_Relations_After_the_Ukraine_Crisis.pdf (dostęp: 20.07.2018).
Zobacz w Google Scholar

Goh Evelyn, Institutions and the great power bargain in East Asia: ASEAN’s limited ‘brokerage’ role, "International Relations of the Asia-Pacific" 2011, Vol. 11, Issue 3.
Zobacz w Google Scholar

Goh Evelyn, Meeting the China Challenge, Policy Studies 16, Washington, D.C., East-West Center Washington, 2005, https://www.eastwestcenter.org/publications/meeting-china-challenge-us-southeast-asian-regional-security-strategies (dostęp: 5.10.2020).
Zobacz w Google Scholar

Hurrell Andrew, Explaining the Resurgence of Regionalism in World Politics, "Review of International Studies" 1995, Vol. 21, No. 4.
Zobacz w Google Scholar

Ivanov Alexander, ASEAN-Russia: Sharing Strategic Future, https://www.mid.ru/en/asean/-/asset_publisher/0vP3hQoCPRg5/content/id/3469937 (dostęp: 5.05.2020).
Zobacz w Google Scholar

Joint Statement of the 3rd ASEAN-Russian Federation Summit on Strategic Partnership, https://asean.org/storage/2018/11/ASEAN-Russia-Joint-Statement.pdf (dostęp: 1.11.2019).
Zobacz w Google Scholar

Ka-Ho Wong, A Comparative Study of the Greater Eurasian Partnership: The Chinese and Russian Perspectives, https://russiancouncil.ru/en/blogs/frankywongk/a-comparativestudy-of-the-greater-eurasian-partnership-the-chinese-an/ (dostęp: 15.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Keck Zachary, Russia Says It’s Building Naval Bases in Asia, Latin America, http://thediplomat.com/2014/02/russia-says-its-building-naval-bases-in-asia-latin-america/ (dostęp: 16.02.2018).
Zobacz w Google Scholar

Koldunova Ekaterina, Next Time, at ASEM! Theory and Practice of Interregional Relations: Russia, Take Note, http://asean.mgimo.ru/images/regforums/Koldunova_ASEM_en.pdf (dostęp: 20.02.2016).
Zobacz w Google Scholar

Korolev Alexander, Russia in the South China Sea: Balancing and Hedging, https://doi.org/10.1093/fpa/orx015 (dostęp: 15.04.2019).
Zobacz w Google Scholar

Kupich Andrzej, Stachura Jadwiga, Przyszłość rosyjskiej gospodarki i polityki. Zachodnie scenariusze a rzeczywistość, „Studia i Materiały/Polska Fundacja Spraw Międzynarodowych” 1997, nr 3.
Zobacz w Google Scholar

Kuzmina Elena, Free Trade Zones with the EAEU, https://russiancouncil.ru/en/analytics-and-comments/analytics/free-trade-zones-with-the-eaeu/ (dostęp: 10.01.2020).
Zobacz w Google Scholar

Levis David, Geopolitical Imaginaries in Russian Foreign Policy: The Evolution of ‘Greater Eurasia’, „Europe-Asia Studies” 70/2018, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09668136.2018.1515348?src=recsys (dostęp: 10.03.2019).
Zobacz w Google Scholar

Lutz-Auras Ludmila, Russia and Myanmar – Friends in Need?, „Journal of Current Southeast Asian Affairs” 2015, Vol. 34, No. 2.
Zobacz w Google Scholar

Mazur Grzegorz, EU-ASEAN Free Trade Agreement(S) – Prospects and Challenges for Inter-Regional FTA, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2017, nr 486.
Zobacz w Google Scholar

Muntschick Johannes, Theorising Regionalism and External Influence: A Situation-structural Approach, „Mainz Papers on International and European Politics” 2012, No. 2.
Zobacz w Google Scholar

Oziewicz Ewa, Nowy regionalizm azjatycki z perspektywy ASEAN, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2008, nr 13.
Zobacz w Google Scholar

Putin uses arms sales to ASEAN to increase Russian standing in Southeast Asia, https://www.aseantoday.com/2018/03/putin-uses-arms-sales-to-asean-to-increase-russian-standing-in-southeast-asia/ (dostęp: 10.01.2019).
Zobacz w Google Scholar

Rogozhina Natalia, Main ASEAN Extremist Organizations and Leaders Brief Overview, https://russiancouncil.ru/en/extremism-asean (dostęp: 10.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Rose Gideon, Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy, „World Politics” 1998, Vol. 51, No. 1.
Zobacz w Google Scholar

Savin Leonid, Russian cooperation with Southeast Asian countries in the fight against terrorism, https://mesbar.org/russian-cooperation-with-southeast-asian-countries-in-the-fight-against-terrorism/ (dostęp: 10.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Simes Dimitri, Russia quietly expands military ties with Laos, https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/Russia-quietly-expands-military-ties-with-Laos2 (dostęp: 5.05.2020).
Zobacz w Google Scholar

Sinienko Ilia, Prospects of “Eastern Pivot” in frames of current geopolitical position of Russia in the Northeast Asia, „Ojkumena” 2016, No. 2.
Zobacz w Google Scholar

Storey Ian, 2021/33 “Russia’s Defence Diplomacy in Southeast Asia: A Tenuous Lead in Arms Sales but Lagging in Other Areas”, https://www.iseas.edu.sg/articles-commentaries/iseas-perspective/2021-33-russias-defence-diplomacy-in-southeast-asia-a-tenuous-lead-in-arms-sales-but-lagging-in-other-areas-by-ian-storey/ (dostęp: 7.04.2021).
Zobacz w Google Scholar

Sumsky Victor, Modernization of Russia, East Asia Geopolitics, and the ASEAN Factor, http://asean.mgimo.ru/images/regforums/Sumsky_East-Asia-Geopolitics_en.pdf (dostęp: 15.02.2019).
Zobacz w Google Scholar

Tham Jansen, What’s in Indonesia’s Indo-Pacific Cooperation Concept?, https://thediplomat.com/2018/05/whats-in-indonesias-indo-pacific-cooperation-concept/ (dostęp: 15.02.2019).
Zobacz w Google Scholar

Timofeev Ivan, Lissovolik Yaroslav, Filippova Ludmila, Russia’s Vision of the Belt and Road Initiative: From the Rivalry of the Great Powers to Forging a New Cooperation Model in Eurasia, „China & World Economy” 2017, Vol. 25, No. 5.
Zobacz w Google Scholar

Tsvetov Anton, Russia and Multilateral Diplomacy in East Asia, https://russiancouncil.ru/en/analytics-and-comments/analytics/russia-and-multilateral-diplomacy-in-east-asia/ (dostęp: 25.03.2020).
Zobacz w Google Scholar

Tsvetov Anton, Russia’s Asian Trade game, https://thediplomat.com/2017/02/russias-asian-trade-game (dostęp: 1.02.2019).
Zobacz w Google Scholar

Wezeman Siemon T., Arms Flows to South East Asia, https://www.sipri.org/sites/default/files/201912/1912_arms_flows_to_south_east_asia_wezeman.pdf (dostęp: 5.05.2020).
Zobacz w Google Scholar

Żołądkiewicz Krystyna, Wszechstronne Regionalne Partnerstwo Ekonomiczne (RCEP) jako przykład nowego trendu w regionalizmie, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2016, nr 3 (81).
Zobacz w Google Scholar

Воронин Анатолий, Российско-вьетнамское стратегическое партнерство. Новый этап – новая повестка дня, „Вьетнамские исследования”, Выпуск 3, Москва 2013.
Zobacz w Google Scholar

Колдунова Екатерина, АСЕАН, ВАС и АТЭС: что удалось сделать России в 2018 году, https://russiancouncil.ru/analytics-and-comments/analytics/asean-vas-i-ates-chtoudalos-sdelat-rossii-v-2018-godu/ (dostęp: 1.02.2019).
Zobacz w Google Scholar

Королев Александр, Россия-АТР, поиск новых точек роста, http://russiancouncil.ru/analytics-and-comments/analytics/rossiya-asean-poisk-novykh-tochek-rosta (dostęp: 15.04.2019).
Zobacz w Google Scholar

Рубан Лариса, Cотрудничество России со странами Юго-Восточной Азии в энергетической сфере, https://sea.ivran.ru/f/SEA2017n37p62-69.pdf (dostęp: 5.03.2019).
Zobacz w Google Scholar

Тренин Дмитрий, Контурная карта российской геополитики: возможная стратегия Москвы в Большой Евразии, https://carnegie.ru/2019/02/11/ru-pub-78328 (dostęp: 20.07.2019).
Zobacz w Google Scholar

Цветов Антон, Кашин Василий, Королев Александр, Пятачкова Анастасия, Россия и Вьетнам в новой Азии, http://ru.valdaiclub.com/a/reports/rossiya-i-vetnam-vnovoy-azii/ (dostęp: 15.04.2019).
Zobacz w Google Scholar

„Eastern Asia: contemporary problems of the development” (ASEAN Centre at MGIMO University, Moscow, 2012- in the Russian language).
Zobacz w Google Scholar

„Ojkumena”, Regional Researches (Scientific-Theoretical Journal 2006- in the Russian and English languages).
Zobacz w Google Scholar

„Vietnamese Studies” (Institute of Far Eastern Studies of the Russian Academy of Sciences, Centre for Vietnam and ASEAN Studies, 2011- in the Russian and English languages).
Zobacz w Google Scholar

„Юго Восточная Азия: актуальные проблемы развития”, https://sea.ivran.ru/
Zobacz w Google Scholar

Carnegie Moscow Center, Russia in the Asia-Pacific, https://carnegie.ru/publications?lang=en
Zobacz w Google Scholar

Russian International Affairs Council, Region: Southeast Asia, https://russiancouncil.ru/en/regions/southeastasia/
Zobacz w Google Scholar

Valdai Discussion Club, Programmes Asia and Eurasia (2019), https://valdaiclub.com/
Zobacz w Google Scholar

http://docs.cntd.ru/
Zobacz w Google Scholar

http://en.kremlin.ru/
Zobacz w Google Scholar

https://russian-trade.com/reports-and-reviews
Zobacz w Google Scholar

https://tass.com/
Zobacz w Google Scholar

https://www.mid.ru/en/press_service/dip/press-centre
Zobacz w Google Scholar

www.kremlin.ru/news
Zobacz w Google Scholar