Diabeł Boruta w dawnej kulturze polskiej

Autorzy

Maria Wichowa (ed)
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Dawnej Edytorstwa i Nauk Pomocniczych
https://orcid.org/0000-0001-7493-1615

Słowa kluczowe:

diabły szlacheckie, Kazimierz Władysław Wójcicki, Kazimierz Gliński, Artur Oppman, Lucjan Rydel, diabeł Boruta, ziemia łęczycka

Streszczenie

Tom oddawany do rąk czytelników powstał w wyniku współpracy Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, Uniwersytetu Łódzkiego, Muzeum w Łęczycy, Towarzystwa Naukowego Płockiego i Towarzystwa Miłośników Ziemi Łęczyckiej. Należy żywić nadzieję, że wzbogaci on w sposób znaczący wiedzę o diable Borucie w dawnej kulturze polskiej, rozpatrywanej w różnych aspektach, przede wszystkim zaś w twórczości literackiej autorów XIX stulecia i początku wieku XX. Analizowane tutaj teksty długo czekały na swych badaczy, skupiających uwagę na postaci i sposobie kreacji ich głównego bohatera – Boruty (Maria Wichowa, UŁ).

Rozdziały

  • Słowo wstępne
    Stanisław Pawlak
  • Od redakcji
    Maria Wichowa
  • Historia diabła Boruty w zbiorze Kazimierza Władysława Wójcickiego „Klechdy, starożytne podania i powieści ludu polskiego i Rusi”
    Anita Filipczak-Białkowska
  • Koncepcja diabła w „Przeraźliwym echu trąby ostatecznej” Klemensa Bolesławiusza (1625–1689) w porównaniu z „Rajem utraconym” Johna Miltona (1608–1674), „Doktorem Faustusem” Krzysztofa Marlowe’a (1564–1593) i „Lucyferem” Joosta van den Vondela (1587–1679)
    Andrzej Wicher
  • Kreacja postaci diabła Boruty w dramacie Lucjana Rydla "Zaczarowane koło"
    Maria Wichowa
  • Postać diabła Boruty w „Baśni o diable Borucie” Artura Oppmana
    Anna Warda
  • „Idę na mękę. Idę na ból. Idę na piekło kuszenia…”. Boruta w powieści Kazimierza Glińskiego
    Małgorzata Domagalska
  • Potomkowie Boruty – Boruccy z Borucic w ziemi łęczyckiej
    Tadeusz Nowak
  • Polskie diabły szlacheckie. Aspekt historyczny
    Tomasz Stolarczyk

Biogramy autorów

Maria Wichowa - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Dawnej Edytorstwa i Nauk Pomocniczych

Maria Wichowa – prof. zw. dr hab., pracownik naukowy Zakładu Literatury Dawnej, Edytorstwa i Nauk Pomocniczych w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii na Wydziale Filologicznym Uniwersy­tetu Łódzkiego; ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź; e-mail: wichowa@hotmail.com. Przewodnicząca Wydziału I ŁTN. Ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Łódzkim, na seminarium prof. Je­rzego Starnawskiego. Stopień naukowy doktora otrzymała w roku 1986. W roku 1999 otrzymała stopień naukowy doktora habilitowanego. Tytuł profesora uzyskała w roku 2012. Prowadzi badania w zakresie historii literatury epok dawnych, neolatynistyki i edytorstwa naukowego. Jest redaktorem i współautorką publikacji: Jerzy Starnawski (1922–2012). In memoriam, t. 1: Uczony. Mistrz. Przyjaciel, red. M. Wichowa, Łódź 2014; t. 2: Bibliografia osobowa, oprac. M. Wichowa, Łódź 2014. Łącznie opublikowała sześć ksią­żek i około dwustu artykułów naukowych. W 2016 roku została honorową obywatelką Wolborza, w tym samym roku otrzymała Nagrodę Naukową Łódzkiego Towarzystwa Naukowego.

Stanisław Pawlak - Towarzystwo Naukowe Płockie – Oddział w Łęczycy

Stanisław Stefan Pawlak – mgr inż. elektryk, przewodniczący Oddziału Towarzystwa Naukowego Płockiego w Łęczycy, członek TNP od 1986 roku; ul. Bitwy nad Bzurą 31A, 99-100 Łęczyca; e-mail: s.pawlak1@wp.pl.Pracował jako technolog w Zakładach Aparatury Elektrycznej EMA-Elester, w Zakładzie Wykonawstwa Sieci Elektrycznych w Łodzi jako specjalista techniczny i nauczyciel przedmiotów zawodowych oraz był wicedyrektorem w Zespole Szkół Zawodowych w Łęczycy. Pełnił funkcję radnego Rady Miasta Łęczycy i przewodniczącego Komisji Rewizyjnej Rady Miasta, przewodniczącego Rady Nadzorczej Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej. Autor publikacji w „Biuletynie informacyjnym Rady i Zarządu Miasta Łęczycy” (O realizacji budżetu Łęczycy i Samorządy po 10 latach). Współautor publikacji Suplement do monografii miasta Łęczycy, wydanej przez Oddział Towarzystwa Naukowego Płockiego w Łęczycy pod redakcją J. Szymczaka. Członek zespołu redakcyjnego i autor rozdziału Dzieje miasta w latach 1991–2000. Życie polityczno-społeczne w latach 1991–2000. Ponadto brał udział w przygotowaniu sześciu publikacji książkowych o dziejach Łęczycy i jej okolic, a także biogramu Lucyny Sztompki w pracy zbiorowej Ludzie TNP. Słownik biograficzny (1820–2020). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju” oraz odznaką honorową „Zasłużony dla kultury polskiej”.

Anita Filipczak-Białkowska - Uniwersytet Łódzki

Anita Filipczak-Białkowska – dr, adiunkt w Katedrze Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego; ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź; e-mail: anita.filipczak@uni.lodz.pl. Napisała rozprawę doktorską pt. Manifestowanie orientacji ideologicznej w dyskursie politycznym. Jej zainteresowania badawcze skoncentrowane są wokół nauki o komunikowaniu, ze szczególnym uwzględnieniem perspektywy językoznawczej i psychologicznej. Specjalizuje się w problematyce wywierania wpływu na ludzi w różnych typach dyskursu.

Andrzej Wicher - Uniwersytet Łódzki

Andrzej Wicher – prof. dr. hab., kierownik Pracowni Badań nad Średniowieczną i Renesansową Lite¬raturą Angielską w Zakładzie Angielskiego Dramatu, Teatru i Filmu, działającym przy Instytucie Angli¬styki Uniwersytetu Łódzkiego; ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź; e-mail: andrzej.wicher@uni.lodz.pl. Jego zainteresowania obejmują również twórczość Szekspira oraz współczesną literaturę fantasy. Jest autorem trzech książek oraz tomu przekładów angielskiej poezji średniowiecznej.

Anna Warda - Uniwersytet Łódzki

Anna Warda – prof. nauk humanistycznych, kierownik Zakładu Literatury i Kultury Rosyjskiej w Instytucie Rusycystyki Uniwersytetu Łódzkiego; ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź; e-mail: anna.warda@uni.lodz.pl. Ekspert Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Zainteresowania naukowe: historia li­teratury rosyjskiej XVIII–1. poł. XIX wieku, kultura literacka epoki oświecenia, intertekstualność, genologia, twórczość Gabriela Dierżawina. Autorka siedmiu monografii i ponad stu artykułów na­ukowych. Ważniejsze publikacje ostatnich lat: monografie Z teorii i praktyki zapożyczeń literackich w Rosji w XVIII wieku, Łódź 2020; Литературная жизнь России XVIII–начала XIX века, Łódź 2016; artykuły: O semantyce „Bajki o carewiczu Chlorze Katarzyny II”, [w:] Retoryka tekstu artystycznego. Gry semantyczne, red. A. Majmieskułow, Bydgoszcz 2016, s. 213–223; Cпецифика описательной поэ­мы Степана Джунковского „Александрова дача”, [w:] Литературная культура России XVIII века, вып. 7, под ред. П. Е. Бухаркина, Санкт-Петербург 2017, s. 152–167; Liryka intymna Gabriela Dierżawina, [w:] Mikołaj Karamzin i jego czasy, „Studia Rossica”, t. 24, red. M. Dąbrowska, P. Głusz­kowski, Warszawa 2017, s. 343–352; Драматическая кантата „Фелица матерь народов” Петра Челищева и классическая традици, [w:] „Blessed Heritage”. The Classical Tradition and Russian Litera­ture, Wiesbaden 2018, s. 51–60.

Małgorzata Domagalska - Uniwersytet Łódzki

Małgorzata Domagalska – dr hab. nauk humanistycznych o specjalności literaturoznawczej. Pra¬cownik naukowy Zakładu Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski w Instytucie Filologii Polskiej i Logopedii na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego; ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź; e-mail: malgorzata.domagalska@uni.lodz.pl. Autorka dwóch monografii: Antysemityzm dla inteligencji? Kwestia żydowska w publicystyce Adolfa Nowaczyńskiego na łamach „Myśli Narodowej” 1921–1934 i „Prosto z mostu” 1935–1939, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa 2004 oraz Zatrute ziarno. Proza antysemicka na łamach „Roli” (1883–1912), Neriton, Warszawa 2015. W roku 2016 nominowana do Nagrody im. Pierwszego Rektora Uniwersytetu Łódzkiego prof. Tadeusza Kotarbińskiego za wybitne dzieło w dziedzinie humanistyki. Główne zainteresowania naukowe: historia i kultura Żydów polskich ze szczególnym uwzględnieniem stosunków polsko-żydowskich w końcu XIX i pierwszej połowie XX wieku; przejawy antysemityzmu i nacjonalizmu w prasie i literaturze tego okresu; zagłada w badaniach historyków i jej obraz w literaturze oraz w formach biograficznych.

Tadeusz Nowak - Uniwersytet Łódzki

Tadeusz Nowak – dr hab., prof. UŁ, historyk mediewista, kierownik Katedry Historii Średniowiecz­nej Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego; ul. A. Kamińskiego 27a, 90-219 Łódź; e-mail: tade­usznow55@interia.pl. Zainteresowania: dzieje wojskowości w Polsce średniowiecznej, średniowieczne osadnictwo, struktura własności ziemskiej w Polsce centralnej, dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce środkowej do końca XVI wieku, społeczeństwo szlacheckie w późnym średniowieczu.

Tomasz Stolarczyk - Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego

Tomasz Stolarczyk – dr historii, mediewista, regionalista, pracownik Biblioteki Uniwersytetu Łódzkie­go; ul. Jana Matejki 32, 90-001 Łódź; e-mail: lenczycani@poczta.onet.pl. Zainteresowania: biblioteki klasztorne XVI–XIX wiek, historia regionalna. Autor monografii Analecta dominiciana. Szkice z dziejów braci kaznodziejów w Polsce środkowej (XIII–XVIII wiek), Wieluń 2016 oraz książki Kopiariusz łęczyckiego konwentu zakonu kaznodziejów 1387–1616, Łęczyca 2009 (bilingwiczna, łacińsko-polska edycja tekstu źródłowego), autor licznych artykułów naukowych.

okladka

Opublikowane

30 grudnia 2021

Licencja

Licencja

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN-13 (15)

978-83-8220-240-3

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book) Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN (e-book) Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN-13 (15)

978-83-8220-241-0

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN Towarzystwo Naukowe Płockie

ISBN Towarzystwo Naukowe Płockie

ISBN-13 (15)

978-83-958112-1-0

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book) Towarzystwo Naukowe Płockie

ISBN (e-book) Towarzystwo Naukowe Płockie

ISBN-13 (15)

978-83-958112-2-7

Inne prace tego samego autora

  • Tadeusz Grabarczyk, Hanna Zdanowska, Elżbieta Żądzińska, Artur Ginter, Radosław Janiak, Marek Olędzki, Janusz Pietrzak, Paweł Zawilski, Jan Szymczak, Tadeusz Nowak, Alicja Szymczakowa, Łukasz Ćwikła, Tadeusz Nowak, Michał Kobierecki, Hanka Żerek-Kleszcz, Zdzisław Włodarczyk, Jarosław Kita, Anna Kowalska-Pietrzak, Piotr Gryglewski, Elżbieta Umińska-Tytoń, Marek Cybulski, Marek Adamczewski, Adam Bartnik, Krzysztof Fortuniak, Marcin Jaskulski, Piotr Kittel, Aleksander Szmidt, Wojciech Tołoczko, Łódź poprzez wieki. Historia miasta, tom 1: do 1820 roku
  • Anna Barańska-Szmitko, Anita Filipczak-Białkowska, Krzysztof Grzegorzewski, Włodzimierz Adamiak , Jolanta Antas , Jakub Pstrąg, Dobrosław Bagiński , Agnieszka Barczyk-Sitkowska , Mariusz Bartosiak , Anna Bednarczyk , Barbara Bogołębska , Sandra Camm, Iwona Nowakowska-Kempna, Wiesław Czechowski , Anna Dąbrowska , Karolina Dobrosz, Zofia Władyka-Łuczak, Michael Fleischer, Michał Grech, Kamil Olender , Krzysztof Grzegorzewski , Eliza Grzelak, Iwona Hofman, Aleksander Kiklewicz , Rafał Leśniczak , Piotr Lewiński , Zdzisław Jakub Lichański , Piotr Mastalerz , Joanna Mikosz , Elżbieta Tabakowska, Zbigniew Nęcki , Marek Ostrowski , Krzysztof Ozga , Marek Palczewski , Jacek Perlin , Jan Pleszczyński , Jarosław Płuciennik, Annette Siemes , Ryszard Tokarski, Alfred Marek Wierzbicki, Mariusz Wszołek , Teorie i praktyki komunikacji
  • Krystyna Ratajczyk, Agata Piasecka, Anna Bednarczyk, Piotr Czerwiński, Эмине Инанир, Irena Jaros, Aleksander Kiklewicz, Zoja Kuca, Aleksy Kucy, Małgorzata Leyko, Renata Marciniak-Firadza, Bogdan Mazan, Julia Mazurkiewicz-Sułkowska, Елена Невзорова-Кмеч, Beata Rycielska, Dorota Samborska-Kukuć, Piotr Stalmaszczyk, Ewa Straś, Anna Warda, Maria Wichowa, W kręgu zagadnień języka, literatury i kultury
  • Maria Wichowa, "Nowe Ateny" ks. Benedykta Chmielowskiego – kompendium wiedzy barokowej
  • Anna Barańska-Szmitko, Monika Worsowicz, Bogumiła Fiołek-Lubczyńska, Krzysztof Grzegorzewski, Rafał Siekiera, Natalia Kowalska-Elkader, Joanna Bachura-Wojtasik, Kinga Sygizman, Anita Filipczak-Białkowska, Błażej Filanowski, Metody badania komunikacji i mediów. Perspektywa teoretyczna i analityczna
  • Anna Warda, Łódzki remake poematu Aleksandra Puszkina "Eugeniusz Oniegin"
  • Katarzyna Badowska, Dorota Samborska-Kukuć, Dorota Samborska-Kukuć, Karolina Kołodziej, Grażyna Legutko, Krzysztof Biliński, Aleksandra Mikinka, Grzegorz Igliński, Katarzyna Badowska, Bartosz Ejzak, Małgorzata Domagalska, Poeta ze średniowiecznej ekstazy
  • Maria Wichowa, Stanisław Pawlak, Anita Filipczak-Białkowska, Andrzej Wicher, Anna Warda, Małgorzata Domagalska, Tadeusz Nowak, Tomasz Stolarczyk, Diabeł Boruta w dawnej kulturze polskiej
  • Kamil Śmiechowski, Tadeusz Markowski, Przemysław Żurawski vel Grajewski, Jarosław Kita, Krzysztof Lesiakowski, Marta Sikorska, Monika Kucner, Anna Warda, Dariusz Dekiert, Krystyna Radziszewska, Elżbieta Umińska-Tytoń, Julia Sowińska-Heim, Paulina Bunio-Mroczek, Jolanta Wojciechowska, Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Łodzi. Tom 1
  • Michał Kuran, Maria Wichowa, Mariusz Czesław Guzicki, Andrzej Wicher, Anna Ryś, Ewa Grin-Piszczek, Tomasz z Stolarczyk, Jakub Przyłuski (1512–1554)
1 2 > >>