Książka jest monografią Studia Małych Form Filmowych „Se-Ma-For”, będącego środkowoeuropejską wytwórnią filmów animowanych, która działała w Łodzi w latach 1946–1999. Publikacja prezentująca analizy społecznych światów produkcji filmów animowanych w Se-Ma-Forze wpisuje się w tradycje empirycznych badań historii polskiej kinematografii jako instytucji życia społecznego. Przyjęta w monografii perspektywa, zorientowana na pozaestetyczne determinanty, odchodzi od imperatywu interpretowania kanonicznych utworów. Publikacja jest efektem spotkania kolektywnie tworzonego metaarchiwum z wypracowanymi w trakcie badań praktykami poznawczymi. Pytania stawiane w poszczególnych rozdziałach niosą piętno osobistych temperamentów badawczych, różnią się także stopniem użycia poszczególnych elementów metaarchiwum – w rozdziale pierwszym wiele jest archiwaliów, w drugim – danych ilościowych, zaś trzeci i czwarty ekstensywnie opierają się na przeprowadzonych w trakcie projektu wywiadach. Transdyscyplinarny charakter badania widoczny jest w łączeniu metodologii charakterystycznych dla filmoznawczych badań produkcji, socjologii sztuki i socjologii relacyjnej oraz prozopografii. Używanie „wędrujących pojęć” (pole, świat sztuki, osoba, przestrzeń, innowacja), ale także testowanie „wędrujących praktyk”, takich jak mikrohistoria, pozyskiwanie historii ustnej (czy relacji świadka), studium przypadku i badanie w archiwum, pozwalają na zrozumienie unikatowości aktora społecznego, który nie jest ani fabryką, ani grupą artystyczną, ale jednocześnie zawiera w sobie elementy składowe obu tych form organizacji życia społecznego.
Publikacja powstała w ramach projektu CEUS-UNISONO Narodowego Centrum Nauki oraz Czeskiej Agencji Grantowej pt. „Studia animacji filmowej w Gottwaldovie i Łodzi (1945/47-1990) – porównawcza biografia zbiorowa”, realizowanego na Uniwersytecie Łódzkim, nr rejestracyjny 2020/02/Y/HS2/00015 oraz na Uniwersytecie Masaryka w Brnie, nr rejestracyjny GF21-04081K
Patronat nad książką:
Animator. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych w Poznaniu Animocje. Międzynarodowy Festiwal Filmów Animowanych w Bydgoszczy Etiuda & Anima. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Krakowie Muzeum Kinematografii w Łodzi
Matronat:
Grupa Badawcza Polska Animacja
Ewa Ciszewska - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Kultury Współczesnej
– adiunktka w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych Uniwersytetu Łódzkiego. Jej ostatnie publikacje dotyczą zarządzania dziedzictwem kulturowym w obszarze animacji w Polsce, polsko-czeskiej współpracy filmowej w czasach PRL-u oraz edukacji filmowej w Polsce. Autorka książki Sojusznicy z rozsądku. Polska i Czechosłowacja w projekcie socjalistycznego internacjonalizmu filmowego w okresie 1945–1970 (WUŁ 2025). Kierowniczka realizowanego wspólnie z Pavlem Skopalem projektu „Studia animacji filmowej w Gottwaldovie i Łodzi (1945/47–1990)”, w którym bada środkowoeuropejskie wytwórnie filmów animowanych. Członkini Polskiego Towarzystwa Badań nad Filmem i Mediami oraz Grupy Badawczej Polska Animacja.
Agata Hofelmajer-Roś - Uniwersytet Śląski, Szkoła Doktorska, Wydział Humanistyczny, Instytut Nauk o Kulturze
– doktorantka w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu Śląskiego. Jej badania dotyczą edukacji filmowej w Polsce i Europie, działalności instytucji kultury w zakresie tworzenia kultury filmowej oraz obecności analizy filmowej w działaniach edukacyjnych. Jest stypendystką projektu CEUS-UNISONO NCN „Studia animacji filmowej w Gottwaldovie i Łodzi (1945/47–1990)” nr 2020/02/Y/HS2/00015. Realizowała staż w Brytyjskim Instytucie Filmowym (2022) oraz była dwukrotną stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2016 i 2019). Prowadzi blog o filmach dla młodego widza: kinodzieci.info.
Michał Pabiś-Orzeszyna - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Kultury Współczesnej
– adiunkt w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych Uniwersytetu Łódzkiego. Badacz kultury produkcji mediów immersyjnych, efektów specjalnych, filmu animowanego oraz wpływu kina na środowisko naturalne. Współlider NECS Sustainable Media Workgroup i NECS Extended Media Workgroup. Współautor „Krajowej strategii rozwoju szkolnictwa branżowego dla przemysłów animacji filmowej i efektów specjalnych na lata 2023–2030” (Mechanizm Finansowy EOG; 2023) oraz kierownik badań Bezdroża AI. Poradniki przetrwania (Centrum Rozwoju Przemysłów Kreatywnych; 2023).
Szymon Szul - Uniwersytet Łódzki, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych, Wydział Filologiczny, Instytut Kultury Współczesnej
– doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Łódzkiego. Członek Grupy Badawczej Polska Animacja i stypendysta w projekcie naukowym „Studia animacji filmowej w Gottwaldovie i Łodzi (1945/47–1990) – porównawcza biografia zbiorowa”, realizowanego w ramach programu CEUS-UNISONO (2021–2024). Laureat VI edycji konkursu im. Profesor Eweliny Nurczyńskiej-Fidelskiej na najlepszą pracę magisterską z zakresu kina polskiego lub edukacji audiowizualnej. Publikował w „Panoptikum” oraz „Pleografie. Historyczno-filmowym kwartalniku Filmoteki Narodowej”. Obszar jego zainteresowań naukowych obejmuje analizę współpracy zagranicznej Studia Małych Form Filmowych „Se-Ma-For”, prowadzenie badań terenowych oraz twórczość Stefana Schabenbecka, Stanisława Lenartowicza i Tadeusza Wilkosza. Jako praktyk tworzy narracje lokacyjne.
(it), Pierwszy polski film marionetkowy „Wspólnymi siłami”, „Rejsy” 19–20 grudnia 1954, s. 4.
(p), Stabilizacja życia filmowego w Polsce, „Film” 1947, nr 17, s.12.
b.a., Co ujżymy (sic!) na ekranach, „Film” 1947, nr 9–10, s. 28.
b.a., Konkurs na hasło. Do wygrania piękna lalka, „Film” 12.02.1961, nr 7, s. 7.
b.a., Oddział Filmów Kukiełkowych w nowej siedzibie, „Film” 1953, nr 20 (233), s. 2.
b.a., Premiera nowego filmu kukiełkowego „Za króla Krakusa” (fotoopowieść), „Film” 1947, nr 24, s. 10.
b.a., Ryszard Potocki (nekrolog), „Film” 1975, nr 41, s. 2.
b.a., Semafor. Nowa nazwa Studia Filmów Lalkowych, „Film” 16.07.1961, nr 29, s. 3.
b.a., Wyniki konkursu na scenariusz, „Film” 1953, nr 3 (216), s. 2.
Bukowiecki Leon, Polskie krótkometrażówki, „Film” 1948, nr 1, s. 6.
Chybowska Maria, Kukiełkowe kłopoty. Jak powstają najmniejsze gwiazdy ekranu, „Gazeta Filmowców” 1947, nr 2 (3), s. 2.
Czarny Jan, Kukiełki chodzą własnymi drogami, „Film” 1948, nr 3, s. 8–9.
Giżycki Jerzy, 10 lat filmu animowanego w Polsce Ludowej, „Iluzjon” Centralnego Archiwum Filmowego, Warszawa 1957.
Jak H., Film rysunkowy robiony po amatorsku, „Film” 1955, nr 26 (343), s. 11.
Maron Marcin, Rozwój sztuki operatorskiej w latach 60. i w pierwszej połowie lat 70. Europa, USA, Polska, „Kwartalnik Filmowy” 2019, nr 105–106 (2019), DOI: https://doi.org/10.36744/kf.62 (data dostępu: 4.11.2024).
Stempel Wiesław, Przemysł filmowy w Polsce Ludowej, „Kino” 1970, nr 7, s. 29–35.
Wasilewski Zenon, Kulisy studia kukiełkowego, „Film” 1947, nr 16, s. 4–5.
Wasilewski Zenon, Moja droga do filmu lalkowego, oprac. Paweł Sitkiewicz, „Pleograf. Historyczno-filmowy kwartalnik Filmoteki Narodowej” 2023, nr 4, s. 105–115.
Wil J., W czarodziejskiej pracowni, „Dziennik Łódzki” 1946, nr 324 (511), s. 3.
Wołowski Aleksander, Warszawska Wytwórnia Filmów Fabularnych przedstawia…, „Film” 1955, nr 7 (324), s. 6–7.
Z.P. (Zbigniew Pitera), W królestwie dwóch Guliwerów. Jak pracuje studio kukiełkowe „Filmu Polskiego”, „Film” 1946, nr 1, s. 6–7.
Szul Szymon, Inaczej rozdane karty. Ze Stefanem Schabenbeckiem rozmawia Szymon Szul, „Pleograf. Historyczno-filmowy kwartalnik Filmoteki Narodowej” 2023, nr 4, https://pleograf.pl/index.php/inaczej-rozdane-karty/ (data dostępu: 18.01.2024).
Wywiad z Andrzejem Piliczewskim przeprowadzony w 2021 roku, ASAFGŁ, sygnatura SMFF_0012, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/ handle/11089/52081
Wywiad z Andrzejem Strąkiem przeprowadzony w 2021 roku, archiwum prywatne Szymona Szula, sygn. SMFF_SS_0006.
Wywiad z Grażyną Totwen-Kilarską przeprowadzony w 2021 roku, archiwum prywatne Ewy Ciszewskiej, sygn. SMFF_EC_0005.
Wywiad z Hieronimem Neumannem przeprowadzony w 2021 roku, ASAFGŁ, sygnatura SMFF_0015, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad z Jadwigą Fidelus przeprowadzony w 2023 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0033, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad z J. M. przeprowadzony w 2022 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0022, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad z Jerzym Podgórskim przeprowadzony w 2021 roku, archiwum prywatne Szymona Szula, sygn. SMFF_SS_0002.
Wywiad z Jerzym Podgórskim przeprowadzony w 2021 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0009, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animationworkersfrom“Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad z Krystyną Kulczycką przeprowadzony w 2022 roku, ASAFGŁ, sygn.SMFF_0020, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad z Krzysztofem Brzozowskim przeprowadzony w 2022 roku, archiwum prywatne Szymona Szula, sygn. SMFF_SS_0012.
Wywiad z Moniką Chybowicz-Brożyńską przeprowadzony w 2021 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0006, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad z Ryszardem Szymczakiem przeprowadzony w 2023 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0004, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad z Tadeuszem Wilkoszem przeprowadzony w 2022 roku, archiwum prywatne Szymona Szula, sygn. SMFF_SS_0010.
Wywiad z Tadeuszem Wilkoszem przeprowadzony w 2023 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0036, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad z Tomaszem Szatkowskim przeprowadzony w 2023 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0032.
Wywiad ze Sławomirem Grabowskim przeprowadzony w 2021 roku, archiwum prywatne Szymona Szula, sygn. SMFF_SS_0003.
Wywiad ze Sławomirem Grabowskim przeprowadzony w 2021 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0003, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad ze Stanisławem Lenartowiczem przeprowadzony w 2020 roku, archiwum prywatne Szymona Szula, sygn. SMFF_SS_0001.
Wywiad ze Stefanem Schabenbeckiem przeprowadzony w 2022 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0029, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad ze Zbigniewem Godlewskim przeprowadzony w 2022 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0023, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animation workers from “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Wywiad ze Zbigniewem Koteckim przeprowadzony w 2021 roku, ASAFGŁ, sygn. SMFF_0010, w: Ewa Ciszewska, Szymon Szul, Animationworkersfrom“Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (dataset), https://repozytorium.uni.lodz.pl/handle/11089/52081
Abramowicz Małgorzata, Od figurek do marionetek. Historia Wileńskiego Teatru Łątek, Wilno 1936 – Gdańsk 1959, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 2015.
Adamczak Marcin, Obok ekranu. Perspektywa badań produkcyjnych a społeczne istnienie filmu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2014.
Archiwa we współczesnych badaniach filmoznawczych, red. Barbara Giza, Piotr Zwierzchowski, Katarzyna Mąka-Malatyńska, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, Warszawa 2020.
Bal Mieke, Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, przeł. Marta Bucholc, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2012.
Becker Howard S., Art Worlds (2nd ed.), University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London 2008.
Bendazzi Giannalberto, Cartoons: One Hundred Years of Cinema Animation, Indiana University Press, Bloomington–Indianapolis 1994.
Brzeziński Kazimierz, Gramsz Andrzej, Tuszyn. Od królewszczyzny do hiperbazaru, Grako, Łódź 2003.
Certeau Michael de, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. Katarzyna Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
Ciarkowski Błażej, Łódź, która nie powstała, Księży Młyn, Łódź 2016.
Ciarkowski Błażej, Miastoprojektanci: łódzcy architekci w czasach PRL-u, Księży Młyn, Łódź 2018.
Ciarkowski Błażej, Stefański Krzysztof, Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, Księży Młyn, Łódź 2018.
Ciszewska Ewa, Głową w dół. Studio Filmowe Semafor w latach 1990-1999, [w:] Kultura filmowa współczesnej Łodzi, Ewa Ciszewska, Konrad Klejsa (red.), Wydawnictwo Szkoły Filmowej w Łodzi, Łódź 2015, s. 63-82.
Ciszewska Ewa, Sojusznicy z rozsądku. Polska i Czechosłowacja w projekcie socjalistycznego internacjonalizmu filmowego w okresie 1945-1970, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2025.
Crossley Nick, Towards Relational Sociology, Routledge, New York 2011.
Crossley Nick, Bellotti Elisa, Edwards Gemma, Everett Martin G., Koskinen Johan, and Tranmer Mark, Social Network Analysis for Ego-Nets, SAGE Publications Ltd 2015, https://doi.org/10.4135/9781473911871
Filip Magdalena, Szkic do portretu życia kulturalnego Łodzi 1945 r., [w:] Rok 1945 w Łodzi, red. Joanna Żelazko, Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – Oddział w Łodzi, Łódź 2008, s. 217–235.
Giżycki Marcin, 1946–1960: Socrealizm i odwilż, [w:] Polski film animowany, red. Marcin Giżycki, Bogusław Zmudziński, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, Warszawa 2008.
Giżycki Marcin, Wasilewski Zenon (1903–1966). Karykaturzysta, filmowiec, malarz, praca magisterska napisana w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem doc. dra hab. Andrzeja Jakimowicza, Warszawa 1976.
Grzechowiak Jarosław, Rozpowszechnianie na tle ustroju kinematografii pierwszego dziesięciolecia Polski Ludowej: wprowadzenie, [w:] Krzysztof Jajko, Konrad Klejsa, Jarosław Grzechowiak, Ewa Gębicka, Rozpowszechnianie filmów w Polsce Ludowej 1944–1956, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2022.
Hobby animacja. Kino Daniela Szczechury, red. Jerzy Armata, Studio „Emka”, Warszawa 2009.
Holloway Ronald, Z is for Zagreb. A guide to the films of one of the wold’s major cartoon studios, The Tantivity Press, London 1972.
In the Studio. Visual Creation and its Material Environment, ed. Brian R. Jacobson, University of California Press, Oakland (California) 2020.
Jacobson Brian R., Introduction. Studio Perspectives, [w:] In the Studio. Visual Creation and its Material Environment, ed. Brian R. Jacobson, University of California Press, Oakland (California) 2020.
Jacobson Brian R., Studio before the System. Architecture, Technology, and the Emergence of Cinematic Space, Columbia University Press, New York 2015.
Jajko Krzysztof, Klejsa Konrad, Grzechowiak Jarosław, Gębicka Ewa, Rozpowszechnianie filmów w Polsce Ludowej 1944–1956, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2022.
Latour Bruno, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. Krzysztof Arbiszewski, Aleksandra Derra, Universitas, Kraków 2010.
Lewicki Bolesław W., Kinematografia, [w:] Łódź w latach 1945–1960, red. Edward Rosset, Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, Łódź 1962, s. 369–376.
Lidé — práce — animace. Světy animovaného filmu na Kudlově, ed. Pavel Skopal, Host, Brno 2024.
Keats-Rohan Katharine S. B., Introduction. Chameleon or Chimera? Understanding Prosopography, [w:] Prosopography Approaches and Applications. A Handbook, ed. Katharine S. B. Keats-Rohan, University of Oxford, Oxford 2007, s. 1–34.
Klejsa Konrad, Wytwórnia Filmów Fabularnych na Łąkowej – miejsce pracy, przestrzeń sztuki, [w:] Łódź Filmowa. Katalog do wystawy stałej Muzeum Kinematografii w Łodzi, red. Marzena Bomanowska, Muzeum Kinematografii w Łodzi, Łódź 2021, s. 36–46.
Klejsa Konrad, Ludwisiak Waldemar, Marian Wimmer i niedopowiedziane początki Szkoły Filmowej w Łodzi, [w:] Archiwa we współczesnych badaniach filmoznawczych, red. Barbara Giza, Piotr Zwierzchowski, Katarzyna Mąka-Malatyńska, Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, Warszawa 2020, s. 177–234.
Kossakowski Andrzej, Film animowany, [w:] Historia filmu polskiego, t. III, red. Jerzy Toeplitz, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974.
Margolis Hanna, Animacja autorska w PRL w latach 1957–1968. Ukryty projekt Kazimierza Urbańskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019.
Mask Deirdre, Adresy. Co mówią nam o tożsamości, statusie i władzy, przeł. Agnieszka Wilga, Znak Litera Nova, Kraków 2022.
Matejko Aleksander, Socjologia zakładu pracy, Wiedza Powszechna, Warszawa 1969.
Nadarzycka Oliwia, Przemiany produkcji filmowej w Studiu Małych Form Filmowych Se-Ma-For w Łodzi w latach 1960–1968, praca magisterska napisana w Katedrze Filmu i Mediów Audiowizualnych Uniwersytetu Łódzkiego pod opieką prof. Piotra Sitarskiego, Łódź 2021.
Nadarzycka Oliwia, Szul Szymon, Przekroczenie w zgodzie z planem. Transformacja produkcji filmowej w Studiu Małych Form Filmowych „Se-Ma-For” w latach 1961-1981, [w:] Film w Łodzi. Łódź w filmie. Blaski i cienie HollyŁódź, red. Ernest Kuczyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2025.
Pabiś-Orzeszyna Michał, „Fordyfikacje X Muzy”. Modernizowanie polskiego kina (1945– 1955), [w:] Socrealizmy i modernizacje, red. Aleksandra Sumorok, Tomasz Załuski, Akademia Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi, Łódź 2017, s. 382–412.
Piskała Kamil, Zysiak Agata, Sprawiedliwość dla robotniczego miasta? (1945–1949), [w:] Z bawełny i dymu. Łódź – miasto przemysłowe i dyskursy asynchronicznej nowoczesności 1897–1994, Agata Zysiak, Kamil Śmiechowski, Kamil Piskała, Wiktor Marzec, Kaja Kaźmierska, Jacek Burski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2021, s. 157–214.
Polski film animowany, red. Marcin Giżycki, Bogusław Zmudziński, Polskie Wydawnictwo Audiowizualne, Warszawa 2008.
Redlińska Kinga, Od Fantastycznego sklepu z kwiatami do Ucieczki. Charakterystyka filmów animowanych wyprodukowanych przez wytwórnię Se-ma-for Produkcja Filmowa, praca magisterska napisana pod opieką prof. dr hab. Piotra Sitarskiego w Instytucie Kultury Współczesnej na Uniwersytecie Łódzkim, Łódź 2019.
Szczepanik Petr, The State-Socialist Mode of Production and the Political History of Production Culture, [w:] Behind the Screen: Inside European Production Cultures, ed. Petr Szczepanik, Patrick Vonderau, Palgrave Macmillan, New York 2013, s. 113–134.
Szczutkowska Joanna, Zagraniczna polityka kinematograficzna PRL w latach 70. XX w., Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2021.
Szeflińska-Szymanek Edwarda Mirosława, Monografia Tuszyna od 1416 do 1966, Stowarzyszenie „Kocham Tuszyn”, Tuszyn 2022.
Tadeusz Wilkosz. Scenografia filmu lalkowego. 40 lat twórczości (1958–1998), red. Monika Chybowicz-Brożyńska, Anna Godlewska, Muzeum Kinematografii, Łódź 1998.
Urry John, Socjologia mobilności, przeł. Janusz Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Waingertner Przemysław, Czwarta stolica. Kiedy Łódź rządziła Polską (1945–1949), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019.
Wróblewska Anna, Produkcja filmów lalkowych we współczesnej polskiej kinematografii, [w:] Polska animacja w XXI wieku, red. Małgorzata Kozubek, Tadeusz Szczepański, Wydawnictwo Biblioteki Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej, Łódź 2017, s. 302–321.
Wolaniuk Anita, Funkcje metropolitalne Łodzi i ich rola w organizacji przestrzennej, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź 1997.
Zaruba Jerzy, Z pamiętników bywalca, Iskry, Warszawa 1960.
Zbigniew Rybczyński – podróżnik do krainy niemożliwości: wokół twórczości Zbigniewa Rybczyńskiego, red. Zbigniew Benedyktowicz, współpr. red. Teresa Rutkowska, Ryszard Ciarka, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1993.
Bor Magdalena, Skowron-Mielnik Beata, Generacyjne uwarunkowania retencji pracowników w kontekście elastyczności organizacji, „Management Forum” 2015, nr 3, s. 44–55.
Certeau Michael de, Pisanie historii. Ustanawianie źródeł i redystrybucja przestrzeni, przeł. Paweł Mościcki, „Tytuł Roboczy: Archiwum” 2009, nr 3, s. 4–6.
Ciszewska Ewa, Who Benefits from the Past? The Process of Cultural Heritage Management in the Field of Animation in Poland (The Case of the Se-Ma-For Film Studio in Łódź), “Animation. An Interdisciplinary Journal” 2019, Volume 14, Issue 2, pp. 117–131.
Ciszewska Ewa, Szul Szymon, Animation Workers From “Se-Ma-For” Studio of Small Film Forms in Lodz (Dataset), “Journal of Open Humanities Data” 2024 10(50), pp. 1–7, DOI: https://doi.org/10.5334/johd.238
Giżycki Marcin, Kalendarium życia i twórczości Zenona Wasilewskiego, „Kwartalnik Filmowy” 2020, nr 112, s. 181–194.
Grzechowiak Jarosław, Zespół Filmowy „Iluzjon”. Studium upadku (artystycznego i politycznego), „Kwartalnik Filmowy” 2019, nr 108.
Lowenhaupt Tsing Anna, On Nonscalability: The Living World Is Not Amenable to Precision-Nested Scales, „Common Knowledge” 2012, 18(3), s. 505–524.
Nurczyńska-Fidelska Ewelina, Łódź filmowa. Szkic do portretu, „Kronika Miasta Łodzi” 2000, nr 1, s. 9–30.
Sitkiewicz Paweł, Jak datować początek polskiej animacji? Śledztwo filmoznawcze, „Kwartalnik Filmowy” 2020, nr 112, s. 6–22.
Sunil Ramlall, A Review of Employee Motivation Theories and their Implications for Employee Retention within Organizations, “Journal of American Academy of Business” 2004, vol. 5, s. 52–63, https://issuu.com/sunilramlall/docs/review_of_employee_motivation_theor (data dostępu: 18 stycznia 2024).
Szczęsna Ewa, Transdziedzinowość – retoryczność – cyfryzacja. W stronę tekstów transdziedzinowych i eksplozji strukturalnej, „Przestrzenie Teorii” 2020, nr 34, s. 223–244, DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2020.34.10
Szul Szymon, Kierunek Wschód. Kulisy realizacji filmu „Mamo, czy kury potrafią mówić?”, „Panoptikum” 2022, nr 27, s. 104–121.
Szymańska Marta, Wykorzystanie źródeł archiwalnych w prozopografii na przykładzie badania nad korpusem dyplomatów króla Władysława IV Wazy, „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2020, nr 17, s. 241– 246.
Zwierzchowski Piotr, Kornacki Krzysztof, Metodologiczne problemy badania kina PRL-u, „Kwartalnik Filmowy” 2014, nr 85, s. 28–39.
Mosfilm Cinema Concern, History of the cinema concern Mosfilm, https://artsandculture. google.com/story/jAWBwi308BQA8A?hl=en-GB (data dostępu: 26.08.2023).
Ewa Ciszewska,
Ewelina Nurczyńska-Fidelska,
Mariusz Guzek,
Magdalena Kamińska,
Michał Tabaczyński,
Rafał Koschany,
Joanna Wojnicka,
Maciej Robert,
Monika Marlicka-Robert,
Eva Zamojska,
Jan Zamojski,
Grażyna Stachówna,
Joanna Aleksandrowicz,
Urszula Wolak,
Dobromiła Gołębiak,
Hrabal i inni
Ewa Ciszewska,
Mikołaj Góralik,
Iwona Łyko,
Joanna Szczutkowska,
Jakub Jiřiště,
Mariusz Guzek,
Joanna Wojnicka,
Tomáš Hučko,
Jarosław Grzechowiak,
Jadwiga Hučková,
Mateusz Żebrowski,
Jacek Nowakowski,
Katarzyna Figat,
Polsko-czeskie i polsko-słowackie kontakty filmowe
Ewa Ciszewska,
Konrad Klejsa,
Bogusław Skowronek,
Witold Jakubowski,
Witold Bobiński,
Justyna Hanna Budzik,
Małgorzata Jakubowska,
Anna Równy,
Jadwiga Mostowska,
Ewelina Konieczna,
Joanna Zabłocka-Skorek,
Katarzyna Figat,
Emil Sowiński,
Małgorzata Lisowska-Magdziarz,
Kamil Jędrasiak,
Dagmara Rode,
Małgorzata Latoch-Zielińska,
Od edukacji filmowej do edukacji audiowizualnej
