Poetry and translations: Oświecenie

Authors

Antoni Korwin Kossakowski
Małgorzata Pawlata
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Dawnej, Edytorstwa i Nauk Pomocniczych, 90-236 Łódź, ul. Pomorska 171/173
https://orcid.org/0000-0002-1494-4200

Keywords:

occasional and laudatory poetry, Stanislavian enlightenment, translation, ancient literature

Synopsis

Literary pieces written by Antoni Korwin Kossakowski has not been known to the wider public. Literary legacy of the poet who was also the secretary of the office of king Stanisław August Poniatowski, consists of numerous laudatory poems praising the reign of the last Polish king. It also contains poems written for different occasions, quite often panegyric, dedicated to aristocratic families affiliated with the poet.
Kossakowski’s literary creations, who was also called Moliwda, have been preserved mainly as flyers and pieces published in the magazine “Pleasant and useful games” (Polish: “Zabawy przyjemne i pożyteczne”). They published his original poems and translations of ancient writers. A few of his literary pieces are known from handwritten messages.
This book contains rhymings originated from the baroque tradition as well as pieces written according to other aesthetics: original, translated and paraphrased, amongst which a special place has been assigned to the comedy written by Catherine II The |Great, the empress of Russia, called Obmanszczik (Eng. The Cheater, Pol. Oszukaniec). Hereby presented critical edition of Kossakowski’s literary pieces enriches the knowledge of the literary culture of the era, especially Stanislavian times.

References

Kossakowski A. K., Do Jaśnie Wielmożnego Jegomości Księdza Andrzeja Młodziejowskiego gnieźnieńskiego kanclerza, krakowskiego kanonika, pszczewskiego archidiakona, opactwa hebdowskiego koadiutora, czerwińskiego administratora w dzień Ś[więtego] Andrzeja, b. m. 1764.
View in Google Scholar

Kossakowski A. K., J[aśnie] W[ielmożnym] I[ch] M[oś]Ci P[anom] Kazimierzowi Karasiowi kasztelanowi wiskiemu, staroście rykskiemu, marszałkowi dworu J[ego] K[rólewskiej] M[ości] etc. Jackowi Ogrodzkiemu piszarzowi w[ielkiemu] koronnemu, regentowi kancelarii gabinetu J[ego] K[rólewskiej] M[ości] staroście lubczańskiemu etc. kawalerowi Orderu Ś[więtego] Stanisława. Na początku stycznia 1771 roku 1 stycznia prośba pasterska oddana, b. m. [Warszawa] c. a. 1 I 1771.
View in Google Scholar

Kossakowski A. K., Jaśnie Wielmożnemu Jegomości Panu Hiacyntowi Ogrodzkiemu pisarzowi [wielkiemu] koronnemu, regentowi kancelarii zadwornej J[ego] K[rólewskiej] M[oś]ci staroście lubczańskiemiu kawalerowi Orderu Ś[więtego] Stanisława. Wiersz pasterski przez Antoniego Korwina Kossakowskiego majora wojsk i sekretarza J[ego] K[rólewskiej] M[oś]ci dnia 16 Augusta roku 1767 ofiarowany, b. m. [Warszawa] c. a. 16 VIII 1767.
View in Google Scholar

Kossakowski A. K., Na śmierć Im[ć] Pana Szwykowskiego z rany w pojedynku 21 Janu[ari] 1783 r. odniesionej.
View in Google Scholar

Kossakowski A. K., Sen J[aśnie] P[ana] Ledochowskiego, kasztelanica wołyńskiego wierszem przez niego opisany 24 Juni 1761 roku.
View in Google Scholar

Kossakowski A. K., Wiersz na sprawiedliwą pochwałę Heroiny W[ielkiego] K[sięstwa] L[itewskiego] Jaśnie Wielmożnej Jejm[oś]ci Pani Anny z Pociejów Tyszkiewiczowej mścisławskiej kasztelanowej, raduńskiej, dubickiej etc. etc. starościny 1765, b. m. 1765.
View in Google Scholar

Kossakowski A. K., Wiersz w dzień dorocznej elekcji Najjaśniejszego Pana przeczytany w garderobie przed J[ego] K[rólewską] Mością przez J[ego] M[oś]ci Pana Antoniego Korwwina Kossakowskiego sekretarza gabinetu J[ego] K[rólewskiej] M[oś]ci dnia 7 września roku 1779, b. m. [Warszawa] 1779.
View in Google Scholar

Kossakowski A. K., Wiersz w dzień dożywotniego złączenia się Wielmożnego J[ego]M[oś]ci Pana Michała Koszyca starosty zarzyckiego z Wielmożną Jejmość Panną Marianną Piotrowiczówną ciwunówną pojurską Księstwa Żmudzkiego ofiarowany wielkich imion parze od Antoniego Korwina Kossakowskiego majora wojsk koronnych J[ego] K[rólewskiej] M[oś]ci Rzeczypospolitej roku 1765 30 czerwca, b. m. i r. [1765].
View in Google Scholar

Kolumella L. J. M., O rolnictwie, t. 2 O rolnictwie, przeł., wstępem i komentarzem opatrzył I. Mikołajczyk, t. 2, Toruń 1991.
View in Google Scholar

Aleksandrowska E., Antoni Korwin Kossakowski, [w:] Pisarze polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński, t. 1, Warszawa 1992.
View in Google Scholar

Aleksandrowska E., Antoni Korwin Kossakowski, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 14, Wrocław 1968–1969.
View in Google Scholar

Aleksandrowska E., Z nieznanej spuścizny literackiej Antoniego Korwin Kossakowskiego, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Prace Historycznoliterackie” 1993, nr 16.
View in Google Scholar

Anonim, Sejm myszy. Apolog, „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” t. 9, cz. 2, s. 267–279.
View in Google Scholar

Antologia Palatyńska. Nowy przekład, wybrał, przeł. i oprac. Z. Kubiak, Warszawa 1992.
View in Google Scholar

Biblia w przekładzie księdza Jakuba Wujka z 1599 r., wyd. J. Frankowski, Warszawa 1999.
View in Google Scholar

Censorynus, Księgi o dniu narodzin dla Kwintusa Caerelliusza, przekł. wstęp i komentarz B. J. Kołoczek, Poznań 2014.
View in Google Scholar

Dembińska-Siury D., Z problematyki pitagoreizmu, „Collectanea Philologica” 3, 1999, s. 13 –26.
View in Google Scholar

Filipczak W., Anna z Pociejów Tyszkiewiczowa wojewodzina smoleńska. Rola polityczna w czasach Rady Nieustającej, [w:] Kobiety i władza w czasach dawnych, red. B. Czwojdrak, A. A. Kluczek, Katowice 2015.
View in Google Scholar

Grzybowska L., Król jak pan na niebiesiech, czyli koncepcja władzy i władcy w wybranych polskich kazaniach średniowiecznych, [w:] Władca, władza. Władca, władza. Literackie doświadczenia Europejczyków od antyku po wiek XIX, red. M. Szymor‑Rólczak, M. Poradecki, Łódź 2011.
View in Google Scholar

Hass L., Sekta farmazonii warszawskiej. Pierwsze stulecie wolnomularstwa w Warszawie (1721–1821), Warszawa 1980.
View in Google Scholar

Horacy, Dzieła wszystkie. Pieśni. Pieśń wieku. Jamby. Gawędy. Listy. Sztuka poetycka, przeł., wstępem i komentarzem opatrzył A. Lam, Warszawa 1996.
View in Google Scholar

Jusupowić M., Prowincjonalna elita litewska w XVIII w. Działalność polityczna rodziny Zabiełłów w latach 1733–1795, Warszawa 2014.
View in Google Scholar

Kaczyński P., Mizogin mniemany albo wygody celibatu. „Bezżeństwo. Do Antoniego Korwina Kossakowskiego, sekretarza J. K. Mci, [w:] Czytanie Naruszewicza, red. B. Wolska, T. Kostkiewiczowa i B. Mazurkowa, t. 2, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Kaleta R., Bójka literacka A. Naruszewicza z A. K. Kossakowskim, [w:] tenże, Oświeceni i sentymentalni. Studia nad literaturą i życiem w Polsce w okresie trzech rozbiorów, Wrocław 1971.
View in Google Scholar

Kaleta R., „Nagrobek jenerała Jasińskiego” kompilacją, „Pamiętnik Literacki” 1981, z. 2.
View in Google Scholar

Kaleta R., Obiady czwartkowe na dworze Stanisława Augusta Poniatowskiego: próba monografii, [w:] „Warszawa XVIII wieku” 1973, z. 2.
View in Google Scholar

Kaleta R., Przypisy, [w:] T. Ostrowski, Poufne wieści z oświeconej Warszawy. Gazetki pisane z roku 1782, oprac. i wstęp R. Kaleta, Wrocław 1972.
View in Google Scholar

Kaleta R., Sensacje z dawnych lat, wyszukał i skomentował R. Kaleta, wyd. 3, Wrocław 1986.
View in Google Scholar

Klimowicz M., Oświecenie, Warszawa 1998.
View in Google Scholar

Kochanowski J., Psałterz Dawidów, tenże, Dzieła polskie, wyd. kompletne, oprac. J. Lorentowicz, Warszawa 1919.
View in Google Scholar

Korespondencja Ignacego Potockiego w sprawach edukacyjnych (1774–1809), oprac. B. Michalik, Wrocław 1978.
View in Google Scholar

Kostkiewiczowa T., Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1779.
View in Google Scholar

Kostkiewiczowa T., Przekłady pisarzy dzieł antycznych w czasach polskiego oświecenia, [w:] Antyk oświeconych. Studia i rozprawy o miejscu starożytności w kulturze polskiej XVIII wieku, red. T. Chachulski, Warszawa 2012
View in Google Scholar

Kotarski E., Gdańska poezja okolicznościowa XVII wieku, [w:] Barok w polskiej kulturze, literaturze i języku. Materiały z konferencji naukowej 25–29 sierpnia 1987 r. w Krakowie, red. M. Stępień, S. Urbańczyk, Warszawa–Kraków 1992.
View in Google Scholar

Kotarski E., Gdańska poezja okolicznościowa XVIII wieku, Gdańsk 1997.
View in Google Scholar

Kowalewska D., Poeta, kobieta i gwiazdy: „Do astronoma”, [w:] Czytanie Naruszewicza, red. B. Wolska, T. Kostkiewiczowa i B. Mazurkowa, t. 2, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Krasicki I., Pisma poetyckie, oprac. Z. Goliński, t. 1, Warszawa 1976.
View in Google Scholar

Kraushar A., Frank i frankiści polscy 1726‒1816. Monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych i rękopiśmiennych, t. 1, Kraków 1895.
View in Google Scholar

Kwiatkowska A., Piórowe wojny. Polemiki literackie polskiego oświecenia, Poznań 2001.
View in Google Scholar

Loyola I., Ćwiczenia duchowne, przekł. M. Bednarz, Warszawa 2002.
View in Google Scholar

Maksimowicz K., Seweryna Rzewuskiego droga do Targowicy, Gdańsk 2002.
View in Google Scholar

Mazurek-Wita H., Dramat rosyjski okresu Oświecenia. Ze studiów nad komedią i gatunkami pokrewnymi, Katowice 1987.
View in Google Scholar

Mazurkowa B., Na ziemskich i niebieskich szlakach. Studia o poezji Franciszka Zabłockiego i Franciszka Dionizego Kniaźnina, Katowice 2008.
View in Google Scholar

Mazurkowa B., Okoliczności oraz wydarzenia życia prywatnego i publicznego w poetyckiej dokumentacji „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”, [w:] Poezja okolicznościowa w Polsce w latach 1730–1830, red. M. Nalepa, G. Trościński, R. Magryś, Rzeszów 2014.
View in Google Scholar

Mazurkowa B., Poetycki tryptyk moralny z osobistą zadrą w tle. „Do Zazdrości”, [w:] Czytanie Naruszewicza, red. B. Wolska, T. Kostkiewiczowa i B. Mazurkowa, t. 2, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Michalski J., Ogrodzki Jacek, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 23, Wrocław 1978.
View in Google Scholar

„Monitor” (1765–1785). Wybór., oprac. i wstępem poprzedziła E. Aleksandrowska, Wrocław 1976.
View in Google Scholar

Müller W., Szczygielski W., Młodziejowski Andrzej, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 21, Wrocław 1976.
View in Google Scholar

Naruszewicz A., Poezje zebrane, wyd. B. Wolska, t. 1–3, Warszawa 2005–2012.
View in Google Scholar

Naruszewicz A., Sielanki, wstęp B. Wolska, oprac. tekstów studenci filologii polskiej Wydz. Filolog. UŁ, uczestnicy specjalizacji edytorskiej, pod kierunkiem B. Wolskiej i A. Petlak, Łódź 2007, t. II z serii: Prace Katedry Edytorstwa Wydz. Filolog. UŁ, Łódź 2007.
View in Google Scholar

Nepotis C., Vitae excellentium Imperatorum observationibus ac notis commentatorum, quotquot hatenus innotuere illustratae, Lugdunum Batavorum 1675.
View in Google Scholar

Norkowska A., O „… uprawianiu przyszłych Ziomków” w prokrólewskiej poezji szkolnej czasów stanisławowskich, [w:] Wychowanie a polityka. Tradycje i współczesność, red. W. Wojdyła, M. Strzelecki, Toruń 1997.
View in Google Scholar

Norkowska A., Wizerunki władcy. Stanisław August Poniatowski w poezji okolicznościowej (1764–1795), Kraków–Warszawa 2006.
View in Google Scholar

Otorowski M., „Cagliostro demasque a Varsovie” Augusta Moszyńskiego, „Ars Regia” 6/1–2 (11–12).
View in Google Scholar

Otorowski M., Cagliostro i „Obmanszczik” Katarzyny II, „Ars Regia” 6/1–2 (11–12).
View in Google Scholar

Owidiusz, Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska, oprac. S. Stabryła, Wrocław 2004.
View in Google Scholar

Paprocki F., Wiadomość każdemu obywatelowi Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego potrzebna. Albo specyfikacja starostw i królewszczyzn […] udysponowanych przez Sejm roku 1775 i 1776 skończony, Łowicz 1777.
View in Google Scholar

Patro-Kucab M., Rokokowy komplement, „Na portret Izabeli Czartoryskiej, generałowej ziem podolskich”, [w:] Czytanie Naruszewicza, red. B. Wolska, T. Kostkiewiczowa i B. Mazurkowa, t. 2, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Pawlata M., Czartoryscy. Wiersze poświęcone rodowi Czartoryskich na łamach „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”. Edycja krytyczna ze wtępem, wstęp i oprac. M. Pawlata, red. naukowy B. Wolska, Łódź 2011.
View in Google Scholar

Pawlata M., Inspiracje twórcze Antoniego Korwina Kossakowskiego, [w:] Inspiracja, red. M. Urbańska, Łódź, 2019.
View in Google Scholar

Pawlata M., Rodzaje poetyckich komunikatów wobec izolacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego a sielance „Smutek nad Dafnisem, pól północnych pasterzem chorującym, „Napis” seria 27, 2021.
View in Google Scholar

Platt J., „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” 1770 –1777. Zarys monografii pierwszego polskiego czasopisma literackiego, „Zeszyty Naukowe”: Rozprawy i monografie, z. 63, Gdańsk 1986.
View in Google Scholar

Platt J., Gessneryzm, [w:] Słownik literatury polskiego Oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977.
View in Google Scholar

Platt J., Pani kasztelanowa owrucka, „Przegląd Humanistyczny”, 1960, nr 1.
View in Google Scholar

Platt J., Zabawy Przyjemne i Pożyteczne (1771–1777), wybór, oprac. i wstęp J. Platt, Wrocław 1968.
View in Google Scholar

Pliniusz Starszy, Historia naturalna, ks. 7, przekł. J. Łukaszewicz, Poznań 1845.
View in Google Scholar

Pokrzywniak T. J., Treści religijne w twórczości Ignacego Krasickiego, [w:] Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Lublin 1995.
View in Google Scholar

Puchowski K., Antyk w edukacji elit Rzeczypospolitej epoki oświecenia, [w:] Antyk oświeconych Studia i rozprawy o miejscu starożytności w kulturze polskiej XVIII wieku, red. T. Chachulski, Warszawa 2012.
View in Google Scholar

Pusz W., Między poetą a wieszczem, czyli o powodach bycia literatem w dobie przedromantycznej, [w:] tenże, Oświeceni i nie tylko, Łódź 2003.
View in Google Scholar

Rabowicz E., Przewodniki warszawskie 1779. Tekst ustalił i opracował Edmund Rabowicz, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego”. Dodatek do prac historycznoliterackich nr 8–9, Gdańsk 1987.
View in Google Scholar

Raszewski Z., Kto przetłumaczył „Oszusta”?, „Pamiętnik Literacki” 55, 1964, z. 2.
View in Google Scholar

Raszewski Z., Oszust, [w:] tenże, Staroświecczyzna i postęp czasu. O teatrze polskim (1765–1865), Warszawa 1963.
View in Google Scholar

Reychman J., Z dziejów orientalizmu polskiego w dobie oświecenia, [w:] Szkice z dziejów polskiej orientalistyki, red. J. Reychman, Warszawa 1966.
View in Google Scholar

Rostworowski E., Łubieński Władysław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 18, Wrocław 1973.
View in Google Scholar

Rymszyna M., Karaś Kazimierz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 12, Wrocław 1966–1967.
View in Google Scholar

Ślusarska M., Felicjan Wykowski (1728–1784) – zapomniany poeta z wileńskiego środowiska pijarów litewskich, „Napis” seria 5, 1999.
View in Google Scholar

Tomkowicz S., Wiersze nieznane tudzież warianty Naruszewicza, Krasickiego, Trembeckiego, [w:] tenże, Z wieku Stanisława Augusta, t. 2, Kraków 1882.
View in Google Scholar

Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, oprac. R. Turasiewicz, Wrocław 1991.
View in Google Scholar

Turowska-Barowa I. Z., „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne”(1770–1777). Ze studiów nad literaturą stanisławowską, Kraków 1933.
View in Google Scholar

Ugniewski P., „Szkaradny występek królobójstwa” w międzynarodowej propagandzie Stanisława Augusta, „Przegląd Historyczny” 2004.
View in Google Scholar

Wiersze imieninowe poetów z drugiej połowy XVIII wieku, wstęp, wyb. i oprac. B. Wolska, B. Mazurkowa, T. Chachulski, Warszawa 2011.
View in Google Scholar

Wolska B., Bóg w poezji Adama Naruszewicza, [w:] Motywy religijne w twórczości pisarzy polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Lublin 1995.
View in Google Scholar

Wolska B., Pan i pies – król i poeta. O „wierszach w materiach politycznych” Stanisława Trembeckiego z lat 1773–1798, „Napis”, seria 6, 2000.
View in Google Scholar

Wolska B., Skarga porzuconej kobiety. „Pasterka” („Siedząc Halina nad brzegiem Wisły”), [w:] Czytanie Kniaźnina, red. B. Mazurkowa, T. Chachulski, Warszawa 2010.
View in Google Scholar

Woźnowski W., Pamflet obyczajowy w czasach Stanisława Augusta, Wrocław 1973.
View in Google Scholar

Wójcicki J., Solo na słoniową fletnię: Wiersz radosny, czyli Dytyramb z okazji zupełnego ozdrowienia Jego Królewskiej Mości, [w:] Czytanie Naruszewicza, red. B. Wolska, T. Kostkiewiczowa i B. Mazurkowa, t. 2, Warszawa 2015.
View in Google Scholar

Wójcicki J., Adam Kazimierz Czartoryski recenzentem przekładu Wergiliusza, „Meander” 1990.
View in Google Scholar

Wójcicki J., Opisanie zasadzek na króla Jego Mości dnia 3 listopada 1771 uczynionych, [w:] Literatura konfederacji barskiej, t. 4 Silva rerum, red. J. Maciejewski, A. Bąbel, A. Grabowska-Kuniczuk, J. Wójcicki, Warszawa 2008.
View in Google Scholar

Wójcicki J., Poetyckie reakcje na porwanie Stanisława Augusta Poniatowskiego, „Napis” seria 1, 1994.
View in Google Scholar

Wykowski F., Zebranie rymów z różnych okoliczności pisanych (i pozostałe wiersze), wyd. M. Ślusarska, Warszawa 2019.
View in Google Scholar

Zabłocki S., Od prerenesansu do oświecenia. Z dziejów inspiracji klasycznych w literaturze polskiej, Warszawa 1976.
View in Google Scholar

Zahorski A., Spór o Stanisława Augusta, Warszawa 1988.
View in Google Scholar

Zając G., (Nie)przyjemne zabawy wierszem pod okiem redaktora Naruszewicza, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 4(34), 2016.
View in Google Scholar

Żuławski A., Moliwda, Warszawa 1994.
View in Google Scholar

Żychliński T., Złota księga szlachty polskiej, R. 5, Poznań 1883.
View in Google Scholar

Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, t. 5, 6/2: Oświecenie, oprac. E. Aleksandrowska ,z zesp., Warszawa 1966–1972.
View in Google Scholar

Dawni Pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, Warszawa 2000, red. działu oświecenia: E. Aleksandrowska, koord. Całości R. Loth.
View in Google Scholar

Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, przeł. M. Bonarska i in., Wrocław 1987.
View in Google Scholar

Kopaliński W., Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.
View in Google Scholar

Linde B. S., Słownik języka polskiego, t. 1–7, Warszawa 1939.
View in Google Scholar

Mała encyklopedia kultury antycznej, red. Z. Piszczek, Warszawa 1966.
View in Google Scholar

Pisarze polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Z. Goliński, Warszawa 1969.
View in Google Scholar

Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11, Warszawa 1958–1969.
View in Google Scholar

Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977.
View in Google Scholar

Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska przy udziale B. Otwinowskiej i E. Sarnowskiej-Teremiusz, Wrocław 1990.
View in Google Scholar

Okladka

Published

30 December 2022

License

License

Details about the available publication format: ISBN

ISBN

ISBN-13 (15)

978-83-8331-120-3

Details about the available publication format: ISBN (e-book)

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15)

978-83-8331-121-0

Recommend monographs by the same author(s)

  • Monika Urbańska, Magdalena Kuran, Małgorzata Pawlata, Joanna Raźny, Jowita Podwysocka-Modrzejewska, Mateusz Poradecki, Agnieszka Wypiorczyk, Lustro