Edukacja włączająca w perspektywie i zadaniach samorządu terytorialnego

Autorzy

Beata Jachimczak
Dorota Podgórska-Jachnik

Słowa kluczowe:

edukacja włączająca, polski system oświaty, polityka oświatowa, zarządzanie edukacją, samorząd lokalny, narzędzia zarządcze

Streszczenie

W naszym opracowaniu chcemy z jednej strony dostarczyć i uporządkować wiedzę z omawianego zakresu, z drugiej – zaprezentować praktyczne rozwiązania wdrożeniowe, które mogą zainspirować samorządowców do podejmowania działań w kierunku pożądanych zmian. Publikacja może zostać wykorzystana podczas szkoleń i w procesie doradztwa adresowanego do przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, realizujących w nich zadania oświatowe, jednak nie kierujemy jej wyłącznie do pracowników samorządowych. Edukacja włączająca widziana jako część szerszego ruchu włączającego w społeczeństwie jest bowiem zadaniem i wyzwaniem wieloresortowym oraz wielosektorowym. Wymaga tworzenia partnerstw, ale osią porozumienia są przede wszystkim wspólne modele myślowe, pomagające w rozwiązywaniu wyłaniających się problemów. Tych z pewnością nie zabraknie, jednak spojrzenie na nie z wielu perspektyw – w tym ze szczególnej perspektywy samorządowej – na pewno jest istotne dla wspólnych poszukiwań partnerskich instytucji.

Bibliografia

Babczuk A., Talik A. (red.), (2015), Dotacje oświatowe Problemy i wyzwania. Poradnik dla jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Zobacz w Google Scholar

Banach Cz., (2005), Polityka edukacyjna, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Zobacz w Google Scholar

Bełza M., Gajdzica Z. (red.), (2016), Inkluzja edukacyjna. Idee, teorie, koncepcje, modele edukacji włączającej a wybrane aspekty praktyki edukacyjnej, „Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych”, t. 22, nr 1.
Zobacz w Google Scholar

Bronfenbrenner U., (1979), The Ecology of Human Development, b.m.w.: Harvard University Press.
Zobacz w Google Scholar

Brzezińska A., Jabłoński S., Ziółkowska B., (2014), Specyficzne i specjalne potrzeby edukacyjne, „Edukacja” nr 2(127).
Zobacz w Google Scholar

Chirkowska-Smolak T., Hauziński A., (2017), Zarządzanie oparte na dowodach. Teoria i praktyka, Kraków: Wyd. LIBRON – Filip Lohner.
Zobacz w Google Scholar

Chrzanowska I., (2015), Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności, Kraków: Impuls.
Zobacz w Google Scholar

Chrzanowska I., Szumski G. (red.), (2019), Edukacja włączająca w przedszkolu i szkole, Warszawa: Wydawnictwo Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji.
Zobacz w Google Scholar

DESA, (2009), Creating and Inclusive Society: Practical Strategies to Promote Social Integration [online, dostęp dn. 20.03.2023].
Zobacz w Google Scholar

Gajdzica Z., Bełza-Gajdzica M., (2021), Współpraca miejskich i wiejskich szkół ogólnodostępnych z placówkami specjalnymi, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, vol. 40, nr 4.
Zobacz w Google Scholar

Gajdzica Z., Skotnicka B., Pawlik S., Bełza-Gajdzica M., Trojanowska M., Prysak D., Mrózek S., (2021), Analiza praktyki szkolnej i charakterystyka szkoły efektywnie realizującej edukację włączającą w praktyce – raport z badań, Warszawa: Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Zobacz w Google Scholar

Georgalakis J., Stanley A., (2020), Best Practices in Strengthening Evidence Use by Government in Education Policy and Beyond: A Rapid Research Scoping Review for the Queen, Rania Foundation and the Jordanian Ministry of Education, Brighton: IDS [online, dostęp dn. 20.11.2023].
Zobacz w Google Scholar

Głodkowska J. (red.), (2010), Dydaktyka specjalna w przygotowaniu do kształceniu uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Warszawa: Akademia Pedagogiki Specjalnej.
Zobacz w Google Scholar

Gołaszewski M., Buczek K., (b.r.w), Optymalizacja kosztów oświaty w JST. Gdzie szukać oszczędności? [online, dostęp dn. 30.09.2022].
Zobacz w Google Scholar

Gołębiowska A., (2015), Istota samorządu terytorialnego w świetle postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., [w:] A. Gołębiowska (red.), Administracja publiczna – uwarunkowania prawne, organizacyjne i społeczne, Warszawa: Powszechne Wydawnictwo Prawnicze.
Zobacz w Google Scholar

Gołębiowska A., Zientarski P.B., Stępień E., (2016), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej a samorząd terytorialny, [w:] A. Gołębiowska, B.P. Ziętarski (red.), Funkcjonowanie samorządu terytorialnego – uwarunkowania prawne i społeczne, Warszawa: Kancelaria Senatu Rzeczpospolitej Polskiej.
Zobacz w Google Scholar

Gołębniak B.G., Pachowicz M., (2018), Ku inkluzji społeczno-kulturowej w szkole. Od pedagogiki klasy do pedagogiki włączającej, Poznań: Collegium Da Vinci, DSW.
Zobacz w Google Scholar

Haug P., (2016), Understanding inclusive education: ideals and reality, „Scandinavian Journal of Disability Research” nr 19(3), DOI: http://doi.org/10.1080/15017419.2016.1224778
Zobacz w Google Scholar

Herczyński J. (red.), (2011), Przygotowanie informacji o stanie realizacji zadań oświatowych. Propozycje dla jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Zobacz w Google Scholar

Herczyński J., (2012), Wskaźniki oświatowe. Biblioteczka Oświaty Samorządowej, t. 6, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji [online, dostęp dn. 1.10.2022].
Zobacz w Google Scholar

Instytut Badań Edukacyjnych, (b.r.), Wprowadzenie do badania BECKER [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Jachimczak B., (2018), Kształcenie nauczycieli dla edukacji włączającej, „Studia Edukacyjne” nr 48.
Zobacz w Google Scholar

Jachimczak B., (2021a), Edukacja włączająca w kontekstach szkolnych i społecznych w czasach niepewności, „Pedagogika Społeczna Nova” t. 1, nr 2, DOI: 10.14746/psn.2021.2.02
Zobacz w Google Scholar

Jachimczak B. (red.), (2021b), Grupy zróżnicowane w edukacji, z perspektywy pedagogiki i pedagogiki specjalnej, Poznań: Wydawnictwo UAM.
Zobacz w Google Scholar

Jachimczak B., Neroj E., (2021), Engaging stakeholders in the work on the implementation of the educational policy on special educational needs in Poland, „Niepełnosprawność i Rehabilitacja”, nr 4.
Zobacz w Google Scholar

Jachimczak B., Podgórska-Jachnik D., (2022), Specjalistyczne Centra Wspierające Edukację Włączającą – model teoretyczny i pierwsze doświadczenia w zakresie ich wdrażania do praktyki oświatowej, „Studia z Teorii Wychowania” nr 3.
Zobacz w Google Scholar

Kantar, Inclusion Index 2022. Discover what progress have we made on Diversity, Equality and Inclusion [online, dostęp dn. 3.11.2022].
Zobacz w Google Scholar

Knopik T. i in., (2021) Raport z badania: Monitorowanie uwzględniania zróżnicowanych potrzeb edukacyjnych uczniów w procesie kształcenia, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Zobacz w Google Scholar

Kosiorek M., (2018), Terenowe Rady Oświatowe w procesie uspołeczniania edukacji szkolnej, „Rocznik Pedagogiczny” nr 41.
Zobacz w Google Scholar

Krause A., (2004), Człowiek niepełnoprawny wobec przeobrażeń społecznych, Kraków: Impuls.
Zobacz w Google Scholar

Kuratorium Oświaty w Kielcach, (2022), Arkusz samooceny dyrektora szkoły [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Kurowski K., (2010), Ewolucja regulacji prawnych Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie problematyki praw osób niepełnosprawnych, [w:] D. Podgórska-Jachnik (red.), Problemy rzecznictwa i reprezentacji osób niepełnosprawnych, t. 2: Ruch na rzecz lepszej przyszłości osób niepełnosprawnych, Łódź: Wyd. Naukowe WSP w Łodzi.
Zobacz w Google Scholar

Kvernbekk T., (2019), Evidence-based Practice in Education. Functions of evidence and causal presuppositions, Nowy Jork: Routledg.
Zobacz w Google Scholar

Kwiatkowska H., (2010), Nauczyciel – zawód „niemożliwy”, ale nieunikniony, [w:] J. Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela, Łódź: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego.
Zobacz w Google Scholar

Lewkowicz I., (2019), Idea edukacji włączającej a budowanie systemu wsparcia i pomocy w przedszkolu, praca doktorska, Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Pedagogiki i Psychologii [online, dostęp dn. 26.09.2022].
Zobacz w Google Scholar

Marciniak L., (2022), Nowe zasady zatrudniania specjalistów w szkołach i przedszkolach [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Marcinkowska B., (2015), Kształcenie uczniów z niepełnosprawnością w Polsce – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, „Psychologia Wychowawcza” nr 7.
Zobacz w Google Scholar

Ministerstwo Edukacji i Nauki, (2020), Wstępne rekomendacje dotyczące poprawy jakości edukacji włączającej (artykuł na stronie www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka) [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Ministerstwo Edukacji i Nauki, (2021), Wiceminister Marzena Machałek gościem konferencji „Projektowanie zmiany oparte na modelu edukacji dla wszystkich” (artykuł na stronie www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka) [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Ministerstwo Edukacji Narodowej, (2010), Edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna. Jak organizować edukację uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi?, Warszawa: Fundacja Fundusz Współpracy [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Mitchell D. (red.), (2005), Contextualizing Inclusive Education. Evaluation Old and New International Perspectives, Londyn – Nowy Jork: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Mroczek M., (2021), Edukacja włączająca w Polsce. Raport statystyczny, Warszawa: Pracownia Doradczo-Badawcza EDBAD na zlecenie Ośrodka Rozwoju Edukacji i Ministerstwa Edukacji i Nauki, Ministerstwo Edukacji i Nauki, Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Zobacz w Google Scholar

Nakajima N., (2021), Evidence-Based Decisions and Education Policymakers [online, dostęp dn. 20.11.2023].
Zobacz w Google Scholar

Olechowska A., (2022), Nauczyciele, którzy spróbują edukacji włączającej, nie chcą już uczyć jak dawniej, „Rzeczpospolita” – podcasty, odc. 56 [online, dostęp dn. 2.10.2022].
Zobacz w Google Scholar

Ośrodek Rozwoju Edukacji, (2021), Model Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Zobacz w Google Scholar

Ośrodek Rozwoju Edukacji, (2022), Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW) [online, dostęp dn. 6.09.2022].
Zobacz w Google Scholar

Pańczyk J., (2000), Pedagogika specjalna jako dyscyplina akademicka, jako część polityki edukacyjnej, rehabilitacyjnej i resocjalizacyjnej oraz pojawiające si e wokół niej kontrowersje, [w:] J. Pańczyk (red.), Pedagogika specjalna lat dwutysięcznych, Łódź: „Dajas”.
Zobacz w Google Scholar

Podgórska-Jachnik D., (2018), Specjalne i nie-specjalne. Dylematy współczesnego podejścia do potrzeb osób z niepełnosprawnością, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, t. 21.
Zobacz w Google Scholar

Podgórska-Jachnik D., (2021), Edukacja włączająca w Polsce – bilans otwarcia 2020. Raport merytoryczny, na zlecenie Ośrodka Rozwoju Edukacji i Ministerstwa Edukacji i Nauki, Warszawa: Ministerstwo Edukacji i Nauki, Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Zobacz w Google Scholar

Podgórska-Jachnik D., (2022), Uniwersytet źródłem zmiany jakości życia człowieka – perspektywa wewnętrzna i zewnętrzna, [w:] A. Murawska, P. Wiażewicz-Wójtowicz (red.), UNIWERSYTET – raport z rubieży / A UNIVERSITY – a report from the frontier, seria: „Pedagogika Szkoły Wyższej”, t. 3. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Zobacz w Google Scholar

Raporty Najwyższej Izby Kontroli: (2016) Realizacja zadań narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego [online], (2017) Kształcenie uczniów z niepełnosprawnościami [online, (2017) Przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela. Informacja o wynikach kontroli [online], (2017) Wspieranie kształcenia specjalnego uczniów z niepełnosprawnościami w ogólnodostępnych szkołach i przedszkolach [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Refinitiv, Diversity and Inclusion Indices [online, dostęp dn. 3.11.2022].
Zobacz w Google Scholar

de Saint-Exupery A., (2009), Twierdza, Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie.
Zobacz w Google Scholar

Skotnicka B., (2020), Rozumienie pojęcia edukacja włączająca przez nauczycieli szkół ogólnodostępnych, „Kultura i Edukacja” nr 1 (123), DOI: 10.15804/kie.2019.01.14
Zobacz w Google Scholar

Sochańska-Kawiecka M., Makowska-Belta E., Milczarek D., Morysińska A., Zielińska D.A., (2015), Włączający system edukacji i rynku pracy – rekomendacje dla polityki publicznej, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Soriano V., Staff A. (red.), (2014), Five Key Messages For Inclusive Education Putting Theory into Practice, b.m.w.: European Agency for Special Needs and Inclusive Education.
Zobacz w Google Scholar

System Informacji Oświatowej, (2019), Składanie i rozpatrywanie wniosku o dostęp – wnioskujący – komentarz merytoryczny [online, dostęp dn. 5.09.2022].
Zobacz w Google Scholar

Szczepanek M., (2018), Przemiany polskiego systemu edukacji podstawowej od lat 80. XX wieku, „Edukacja – Technika – Informatyka” nr 4/26.
Zobacz w Google Scholar

Sześciło D., (2021), Samorządowa oświata – miniporadnik, Warszawa: Fundacja im Stefana Batorego [online, dostęp dn. 15.01.2023].
Zobacz w Google Scholar

Śliwerski B., (2013), Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP w gorsecie centralizmu, Kraków: Impuls.
Zobacz w Google Scholar

Śliwerski B., (2015), Edukacja (w) polityce. Polityka (w) edukacji, Kraków: Impuls.
Zobacz w Google Scholar

Trutkowski C., (2015), Kształtowanie polityki oświatowej samorządów lokalnych, „Samorząd Terytorialny” nr 1–2.
Zobacz w Google Scholar

UNESCO, (1990), World Declaration on Education for All: Framework for Action to Meet Basic Learninc Needs, Nowy Jork: UNESCO.
Zobacz w Google Scholar

UNESCO, (1994), The Salamanca Statement and framework for action on special needs education, Paryż: UNESCO.
Zobacz w Google Scholar

UNESCO, (2020), Światowy raport nt. edukacji – streszczenie, 2020: Włączanie i edukacja: dla wszystkich, bez wyjątku, b.m.w.: Global Education Monitoring Report Team, s. 6 [online, dostęp dn. 25.09.2022].
Zobacz w Google Scholar

UNESCO, (2021), Global education monitoring report, 2021, Central and Eastern Europe, Caucasus and Central Asia: inclusion and education: all means all: summary (Polish) [online, dostęp dn. 23.09.2022].
Zobacz w Google Scholar

Unia Metropolii Polskich, (2021), Edukacja włączająca to edukacja dla każdego (artykuł na stronie www.metropolie.pl) [online, dostęp dn. 2.1.2022].
Zobacz w Google Scholar

Wdówik P., (2008), Dostęp do oświaty, [w:] Polska droga do Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych ONZ, Kraków: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego i Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych.
Zobacz w Google Scholar

Zawadzki B., Mazur W., Talik A., (2015), Kontrola wykorzystania dotacji udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego na zadania oświatowe, [w:] A. Babczuk, A. Talik (red.), Dotacje oświatowe. Problemy i wyzwania. Poradnik dla jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Zobacz w Google Scholar

Zientecka L., Utracka M., Magdoń W., (b.r.w.), Rola samorządu w polskim systemie oświaty. „Jakość oświaty jako efekt zarządzania strategicznego” – szkolenie dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego [prezentacja], Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Zobacz w Google Scholar

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. nr 78 poz. 483 ze zm.)
Zobacz w Google Scholar

Ustawa Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 59 ze zm.)
Zobacz w Google Scholar

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. nr 16, poz. 95 ze zm.) – art. 7 pkt 8; Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. nr 91, poz. 587 ze zm.) – art. 4 ust 1 pkt 1; Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. nr 91, poz. 567) – art. 11 ust. 2 pkt 4
Zobacz w Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. (Dz.U. z 2010 r. nr 228, poz. 1487)
Zobacz w Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. poz. 649 ze zm.)
Zobacz w Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dzieci i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. poz. 1616)
Zobacz w Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2020 r. poz. 1280 oraz z 2022 r. poz. 1594)
Zobacz w Google Scholar

Zarządzenie nr 39 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 października 2017 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw opracowania modelu kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (Dz.Urz.MEN.2017.43)
Zobacz w Google Scholar

Uchwała nr 160 Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2016 r. w sprawie programu kompleksowego wsparcia dla rodzin „Za życiem” (M.P poz. 1250)
Zobacz w Google Scholar

okladka

Pobrania

Opublikowane

7 lipca 2023

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN-13 (15)

978-83-8331-246-0

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book) Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN (e-book) Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN-13 (15)

978-83-8331-247-7

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN Ośrodek Rozwoju Edukacji

ISBN Ośrodek Rozwoju Edukacji

ISBN-13 (15)

978-83-67366-19-9

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book) Ośrodek Rozwoju Edukacji

ISBN (e-book) Ośrodek Rozwoju Edukacji

ISBN-13 (15)

978-83-67366-20-5

Inne prace tego samego autora