Zdarzenia artystyczne jako impuls transformujący miasto na przykładzie Łodzi po 1989 r.

Autorzy

Błażej Filanowski
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej
https://orcid.org/0000-0001-9605-6073

Streszczenie

W pracy problematyzowana jest rola wiedzy ukrytej w działaniach artystycznych jako impulsu transformującego miasto. Problem ten rozpatrywany jest w odniesieniu do czterech przypadków zdarzeń artystycznych, które stanowią wyzwanie dla miejskiej codzienności i norm regulujących życie zbiorowości. Stanowią próby upodmiotowienia się jednostek i grup w obliczu globalnej władzy performansu, opisanej przez performatyka Jona McKenziego. Praca składa się z dwóch części; rozdziały części I omawiają ramy metodologiczne użyte do opisu przypadków. Artystyczne próby wpływu na zbiorowość miejską podzielone zostały na dwa modele: antycypująco-wdrożeniowy, gdzie artysta planuje zorganizowaną na nowo miejską codzienność, i diagnozująco-interwencyjny, gdzie identyfikowanie i problematyzowanie sytuacji miejskiej zbiorowości ma prowadzić do zmiany norm. Przedstawione przypadki są reprezentatywne dla drugiego modelu. Kluczowe pytania dotyczą wiedzy o procesach miejskich, jaką możemy zdobyć poprzez uczestnictwo w działaniach artystycznych, oraz tego, jak tego rodzaju wiedza może wpływać na miasto i stawać się impulsem do jego zmiany. Część II pracy to opis i analiza czterech przypadków zdarzeń artystycznych realizowanych na terenie Łodzi zmagającej się z nową społeczno-ekonomiczną sytuacją po upadku przemysłu w 1989 roku: Pomnik Kamienicy 2011, Focus Łódź Biennale 2010 / Tautologie Śródmiejskie, akcja Spüren zespołu Jude (2003) i performans 18 rzek duetu Przepraszam. Ostatnim rozdziałem jest podsumowanie, które ukazuje działania artystyczne jako formy dystrybucji wiedzy, a rolę artystów w miejskiej zbiorowości opisuje w kontekście figury challengera rzucającego wyzwanie performatywnej władzy i działającego w cieniu katastrofy.

Bibliografia

Adamiak W. (2006), Urzędnicy w Galerii Wielkich Krasnali, http://www.piotrkowska.pl/mynewson.php?myNews=60 (dostęp: 11.01.2018).
Zobacz w Google Scholar

Adamiak W. (2013), Dziedzictwo. Detale przestrzeni publicznych Łodzi na tle innych miast, Juczyk Design, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Adamiak W. (2018a), Parafrazowanie łódzkiej kamienicy, [w:] G. Habrajska (red.), Parafrazowanie w dyskursie artystycznym, Primum Verbum, Łódź, s. 179–197.
Zobacz w Google Scholar

Adamiak W. (2018b), Obywatel Szram – Pierwszy Anioł Łodzi, [w:] M. Laurentowicz-Granas, M. Kuźmicki (red.), Antoni Szram, Wizje i konkrety. Szkic do portretu na tle historycznym, Urząd Miasta Łodzi, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, Łódź, s. 318–326.
Zobacz w Google Scholar

Adorno Th. W. (1986), Dialektyka negatywna, przeł. K. Krzemieniowa, współ. S. Krzemień-Ojak, PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Arystoteles (1983), Poetyka, przeł. H. Podbielski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Augé M. (2010), Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, przeł. R. Chymkowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Auslander Ph. (1999), Liveness: Performance in a Mediatized Culture, Routledge, London–New York.
Zobacz w Google Scholar

Austin J. L. (1993), Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, przeł. B. Chwedeńczuk, PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Bachtin M. (1975), Twórczość Franciszka Rabelais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, przeł. A. i A. Goleniowie, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Badiou A. (2010), Byt i zdarzenie, przeł. P. Pieniążek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Badiou A. (2015), Małypodręcznik inestetyki, przeł. A. Wasilewski, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Zobacz w Google Scholar

Bal M. (2012), Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych: krótki przewodnik, przeł. M. Bucholc, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Baług K. (2016), „Produkcja cyfrowa, sztuka i miasto”, uzupełniony tekst wystąpienia „Produkcja cyfrowa: konsekwencje dla sztuki i urbanistyki” wygłoszony w trakcie Łódź Design Festival 2013, nieopublikowany.
Zobacz w Google Scholar

Bartosiak M. (2013), Za pośrednictwem osób działających. Preliminaria kognitywnej antropologii teatru, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Bartosiak M. (2020), Milczący sens horyzontu poznawczo-performatywnego, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica”, nr 58 (3), s. 249–259.
Zobacz w Google Scholar

Belfiore E., Bennett O. (2008), The Social Impact of the Arts: An Intellectual History, Palgrave Macmillan, Basingstoke.
Zobacz w Google Scholar

Berger P. L., Luckmann Th. (2010), Społeczne tworzenie rzeczywistości. Traktat z socjologii wiedzy, przeł. J. Niżnik, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Berleant A. (2007), Prze-myśleć estetykę. Niepokorne eseje o estetyce i sztuce, przeł. M. Korusiewicz, T. Markiewka, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Berleant A. (2011), Wrażliwość i zmysły. Estetyczna przemiana świata człowieka, przeł. S. Stankiewicz, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Białecka E. (2010), Piotrkowska – Ulica Zgnuśniałej Inteligencji, „Łódź Nasze Miasto”, https://lodz.naszemiasto.pl/piotrkowska-ulica-zgnusnialej-inteligencji-zdjecia/ar/c13-3208167 (dostęp: 11.06.2020).
Zobacz w Google Scholar

Białecka E. (2011), Urzędnicy kazali usunąć z Pietryny tabliczki z kąśliwymi nazwami, „Łódź Nasze Miasto”, https://lodz.naszemiasto.pl/urzednicy-kazali-usunac-z-pietryny-tabliczki-z-kasliwymi/ar/c13-740898 (dostęp: 11.06.2020).
Zobacz w Google Scholar

Białkowski Ł. (2014), Stłuc niewidzialną szybę, [w:] T. Załuski (red.), Skuteczność sztuki, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, s. 78–95.
Zobacz w Google Scholar

Bieżanowski W. (2003), Łódka i inne rzeki łódzkie, Widzewska Oficyna Wydawnicza Zora, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Bińczyk E. (2018), Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Bińczyk Z. (rozm. przepr. B. Filanowski) (2012), Problem: Wielkomiejska Piotrkowska: miasto przyjacielskie – miasto poprawne, „Kronika Miasta Łodzi”, nr 4 (60), s. 37–45.
Zobacz w Google Scholar

Bischop C. (2015), Sztuczne Piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, przeł. J. Staniszewski, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Bolanowski T. (2013), Architektura okupowanej Łodzi. Niemieckie plany przebudowy miasta, Dom Wydawniczy Michał Koliński, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Borowski M. (2017), Metaforyzacja, [w:] E. Bal, D. Kosiński (red.), Performatyka terytoria, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Bourdieu P. F. (2001), Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, przeł. A. Zawadzki, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Bourdieu P. F. (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Bourriaud N. (2012), Estetyka relacyjna, przeł. Ł. Białkowski, Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Bożek J. (2015), Wypełnianie Fabryk dźwiękiem, „Dwutygodnik”, nr 7, https://www.dwutygodnik.com/artykul/6034-wypelnianie-fabry-k-dzwiekiem.html (dostęp: 11.12.2020).
Zobacz w Google Scholar

Bożek J. (2016), Rewolucja łódzka, „Dwutygodnik”, nr 6, https://www.dwutygodnik.com/artykul/6626-rejwolucja-lodzka.html (dostęp: 20.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Brears C. R. (2018), Blue and Green Cities. The Role of Blue-Green Infrastructure in Managing Urban Water Resources, Palgrave Macmillan, London.
Zobacz w Google Scholar

Brzozowska B. (2015), „Creative city” as a brand – The case of Łódź, „Creativity Studies”, no. 9 (01), s. 3–14.
Zobacz w Google Scholar

Buczyńska-Garewicz H. (2006), Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Bullough E. (1912), Psychical distance as a factor in art and an aesthetic principle, „British Journal of Psychology”, vol. 5, no. 2, s. 87–118.
Zobacz w Google Scholar

Burawoy M. (1998), The extended case method, „Sociological Theory”, no. 16, s. 4–33.
Zobacz w Google Scholar

Butler J. (2008), Uwikłani w płeć, przeł. K. Krasuska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Butterwick M. (2013), Pustka w plisowanej sukience, „Atlas Sztuki”, nr 65, s. 2–3.
Zobacz w Google Scholar

Campbell J. (2013), Bohater o tysiącu twarzy, przeł. A. Jankowski, Nomos, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Carlson A. (2002), Aesthetics and the Environment: The Appreciation of Nature, Art and Architecture, Routledge, New York.
Zobacz w Google Scholar

Carlson M. (2015), Performans, przeł. E. Kubikowska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Castells M. (1982), Kwestia miejska, przeł. B. Jałowiecki, J. Piątkowski, PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Chaberski M. (2015), Doświadczenie (syn)estetyczne, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Chaney D. (2002), Cultural Change and Everyday Life, Palgrave, Basingstoke.
Zobacz w Google Scholar

Ciarkowski B. (2016a), Bolesław Kardaszewski. Architektura i polityka, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Ciarkowski B. (2016b), Łódź, która nie powstała, Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Ciarkowski B. (2016c), Trudne dziedzictwo Łodzi – historyczna narracja w przestrzeni dawnego Litzmannstadt Ghetto, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 1 (27), s. 49–59.
Zobacz w Google Scholar

Cichoń K. (2014), W poprzek. Uwag kilka o bramie, której nie będzie, „Techne”, nr 4, s. 35–43.
Zobacz w Google Scholar

Ciesielska J. (2010), Focus Łódź Biennale, czyli częściowy recykling zapomnianych idei, „Format”, nr 59, s. 47–49.
Zobacz w Google Scholar

Constant (2016), Urbanistyka jednościowa pod koniec lat pięćdziesiątych, [w:] Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, wybór i przekład M. Kwaterko, P. Krzaczkowski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa, s. 234–240.
Zobacz w Google Scholar

Crary J. (2009), Zawieszenia percepcji. Uwaga, spektakl i kultura nowoczesna, przeł. Ł. Zaremba, I. Kurz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Creative Industries Mapping Document 1998, https://www.gov.uk/government/publications/creative-industries-mapping-documents-1998 (dostęp: 20.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Cullen G. (2011), Obraz miasta, wydanie skrócone, przeł. E. Klipta, J. T. Lipski, Ośrodek „Brama Grodzka”– Teatr NN, Lublin.
Zobacz w Google Scholar

Czaja D. (2013), Nie-miejsca, Przybliżenia, rewizje, [w:] D. Czaja (red.), Inne przestrzenie, inne miejsca. Mapy i terytoria, Czarne, Wołowiec.
Zobacz w Google Scholar

Czyżewski A. (2020), Pamięć marginalizowana, niechciana, cicha… – łódzkie getto w polityce pamięci historycznej PRL, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, nr 16, s. 118–159.
Zobacz w Google Scholar

Dalkir K. (2005), Knowledge Management in Theory and Practice, Elsevier Butterworth-Heinemann, Oxford. Damięcki J. (1997), Warszawa – Łódź miasto binarne, „Arché”, nr 16, s. 2–13.
Zobacz w Google Scholar

de Certeau M. (2008), Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, przeł. K. Thiel-Jańczuk, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Debord G. (2006), Społeczeństwo spektaklu, [w:] Społeczeństwo spektaklu oraz Rozważania o społeczeństwie spektaklu, przeł. M. Kwaterko, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Debord G. (2016a), Ekologia, psychogeografia i przekształcanie miejskiego środowiska, [w:] Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, wybór i przekład M. Kwaterko, P. Krzaczkowski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa, s. 221–228.
Zobacz w Google Scholar

Debord G. (2016b), Teoria dryfu, [w:] Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, wybór i przekład M. Kwaterko, P. Krzaczkowski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa, s. 122–129.
Zobacz w Google Scholar

Debord G. (2016c), Wstęp do Krytyki Geografii Miejskiej, [w:] Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, wybór i przekład M. Kwaterko, P. Krzaczkowski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa, s. 75–81.
Zobacz w Google Scholar

Derrida J. (1999), O gramatologii, przeł. B. Banasiak, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Derrida J. (2002), Sygnatura, zdarzenie, kontekst, [w:] Marginesy filozofii, przeł. A. Dziadek, J. Margański, P. Pieniążek, Wydawnictwo KR, Warszawa, s. 377–404.
Zobacz w Google Scholar

Dewey J. (1975), Sztuka jako doświadczenie, przeł. A. Potocki, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Dickie G. (1984), Czym jest sztuka? Analiza instytucjonalna, [w:] M. Gołaszewska (red.), Estetyka w świecie. Wybór tekstów, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 9–28.
Zobacz w Google Scholar

Didi-Huberman G. (2008), Obraz mimo wszystko, przeł. M. Kubiak Ho-Chi, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Didi-Huberman G. (2011), Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki, przeł. B. Brzezicka, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Domińczak M., Zaguła A. (2016), Typologia Łódzkiej Kamienicy, Urząd Miasta Łodzi, Biuro Architekta Miasta Łodzi, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Dziamski G. (2018), Performatywny charakter estetyki, „Dyskurs”, nr 26, s. 32–50.
Zobacz w Google Scholar

Dziemidok B. (2009), Główne kontrowersje estetyki współczesnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Dzięcioł W., Grzeszczakowski M., Sztaba M. (2011), Konstrukcja w Procesie 1981 – wspólnota, która nadeszła?, https://www.youtube.com/watch?v=cBatwuh1SpE (dostęp: 19.11.2016).
Zobacz w Google Scholar

Eisenhardt K. M. (1989), Building theories from case study research, „Academy of Management Review”, no. 14, s. 532–550.
Zobacz w Google Scholar

Elias N. (2016), Esej o czasie, przeł. A. Łobożewski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Filanowski B. (2017), Typologia Łódzkiej Kamienicy, „Kronika Miasta Łodzi”, nr 2, s. 185–188.
Zobacz w Google Scholar

Fischer-Lichte E. (2008), Estetyka performatywności, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Florida R. (2010), Narodziny klasy kreatywnej: oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego, przeł. T. Krzyżanowski, M. Penkala, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M. (1977), Archeologia wiedzy, przeł. A. Siemek, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M. (1998), Podmiot i władza, przeł. J. Zychowicz, „Lewą Nogą”, nr 10, s. 174–192.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M. (2005), Inne przestrzenie, przeł. A. Rejniak-Majewska, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 117–125.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M. (2006), Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, przeł. T. Komendant, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M. (2009), Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Aletheia, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Franczak J. (2017), Błądzące słowa. Jacques Rancière i filozofia literatury, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Gardiner M. (2000), Critiques of Everyday Life, ePUB, Routledge, London–New York.
Zobacz w Google Scholar

Geertz C. J. (2003), Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, przeł. Z. Pucek, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Geertz C. J. (2005), Interpretacja kultur. Wybrane eseje, przeł. M. Piechaczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Geertz C. J. (2011), Zdobywając doświadczenia, autoryzując siebie, [w:] V. Turner, E. M. Bruner (red.), Antropologia doświadczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Ghel J. (2013), Życie między budynkami, przeł. A. Urbańska, Wydawnictwo RAM, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Goffman E. (2000), Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak, Aletheia, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Goffman E. (2008), Zachowanie w miejscach publicznych, przeł. O. Siara, Znak, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Gołaszewska M. (2000), Święto wiosny: ekoestetyka – nauka o pięknie natury, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Groblińska J. (2020), Nieoficjalne nazewnictwo miejskie Łodzi. Słownik, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Groys B. (1999), The artist as exemplary art consumer, „Filozofski Vestnik”, nr 2, s. 87–100.
Zobacz w Google Scholar

Grunig J. E. (2001), Two-way symmetrical public relations. Past, present and future, [w:] R. L. Heath (eds.), Handbook of Public Relations, Sage, London.
Zobacz w Google Scholar

Hac A. (2011), 30-lecie pomnika kamienicy. Przeciw wyburzaniu centrum, „Gazeta Wyborcza Łódź”, 26.05.2011, https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/0,0.html (dostęp: 11.10.2021).
Zobacz w Google Scholar

Hac A. (2013), Co oznacza rekonstrukcja?, „Gazeta Wyborcza Łódź”, 21.06.2013, https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/0,0.html (dostęp: 22.08.2021).
Zobacz w Google Scholar

Hall E. T. (1978), Ukryty wymiar, przeł. T. Hołówka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Hannerz U. (2006), Odkrywanie miasta. Antropologia obszarów miejskich, przeł. E. Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Hanzl M. (2010), Grupa Pewnych Osób, czyli o rozwoju postaw obywatelskich i ich wpływie na ewolucję procesu planowania przestrzeni, https://www.researchgate.net/publication/326773710_Grupa_Pewnych_Osob_czyli_o_rozwoju_postaw_obywatelskich_i_ich_wplywie_na_ewolucje_procesu_planowania_przestrzeni (dostęp: 11.12.2019).
Zobacz w Google Scholar

Haraway D. (1998), Manifest Cyborga, przeł. E. Franus, http://magazynsztuki.eu/old/archiwum/post_modern/postmodern_9.htm (dostęp: 25.04.2016).
Zobacz w Google Scholar

Harvey D. (1996), Kwestia urbanizacji, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 15–42.
Zobacz w Google Scholar

Heidegger M. (1992), O źródle dzieła sztuki, przeł. L. Falkiewicz, „Sztuka i Filozofia”, nr 5, s. 9–67.
Zobacz w Google Scholar

Heidegger M. (1995), O istocie prawdy, przeł. J. Filek, [w:] Znaki drogi, Aletheia, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Helman M. (2013), Polen-Jugendverwahrlager Litzmannstadt: Obóz dla dzieci i młodzieży przy ul. Przemysłowej w Łodzi, Zbiory Muzeum Tradycji Niepodległościowych, Muzeum Tradycji Niepodległościowych, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Highmore B. (2002), Everyday Life and Cultural Theory. An Introduction, Routledge, London–New York.
Zobacz w Google Scholar

Highmore B. (2006), Michel De Certeau: Analysing Culture, Continuum, London–New York.
Zobacz w Google Scholar

Hospers G.-J. (2009), Lynch, Urry and city marketing: Taking advantage of the city as a built and graphic image, „Place Branding and Public Diplomacy”, no. 5, s. 226–233.
Zobacz w Google Scholar

Ivain G. (2016), Zarys nowej urbanistyki, [w:] Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, wybór i przekład M. Kwaterko, P. Krzaczkowski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa, s. 33–40.
Zobacz w Google Scholar

Iwański M., Jakubowicz R. (2010), Zima bez KontenerArt. Ale nie koniec gentryfikacji…, http://www.rozbrat.org/kultura/przestrzen/ 1502-zima-bez-kontenerart-ale-nie-koniec-gentryfikacji (dostęp: 11.01.2018).
Zobacz w Google Scholar

Jach A., Saciuk-Gąsowska A. (2012), Trzydzieści lat później, [w:] A. Jach, A. Saciuk-Gąsowska (red.), Konstrukcja w procesie 1981 – wspólnota, która nadeszła?, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, s. 69–77.
Zobacz w Google Scholar

Jacobs J. (2014), Śmierć i życie wielkich miast Ameryki, przeł. Ł. Mojsak, Centrum Architektury, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Jacobs J. (2016), Brylant świeci i w popiele, [w:] S. Zipp, N. Storring (red.), Wielkie małe plany. Zbiór krótkich tekstów, przeł. M. Trykozko, Fundacja Centrum Architektury, Warszawa, s. 48–53.
Zobacz w Google Scholar

Janiak M. (1985), I Manifest Kultury Zrzuty, http://www.kulturazrzuty.pl/manifesty.php (dostęp: 8.07.2020).
Zobacz w Google Scholar

Janiak M. (2018), Pamiętam, pamiętam, [w:] M. Laurentowicz-Granas, M. Kuźmicki (red.), Antoni Szram. Wizje i konkrety. Szkic do portretu na tle historycznym, Urząd Miasta Łodzi, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków, Łódź, s. 315–317.
Zobacz w Google Scholar

Jóźwiak J. (2012), Kultura Zrzuty – o pamięci i realizacji idei, „Sztuka i Dokumentacja”, nr 7, s. 76–77.
Zobacz w Google Scholar

Jóźwiak K. (2017), Dadaistyczna mimika, Strych i kres sztuki, [w:] P. Kurc-Maj, P. Polit (red.), Impuls dadaistyczny w polskiej sztuce i literaturze dwudziestowiecznej, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, s. 388–401.
Zobacz w Google Scholar

Jurecki K. (2011), L-und/The L-Und, „Exit”, no. 3 (87), s. 5872–5875. Kaliś N. (2010), Niespełniona wróżba, „Art & Business”, nr 10, s. 62–65.
Zobacz w Google Scholar

Kant I. (1964), Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Gałecki, PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Kavaratzis M., Ashworth G. J. (2015), Hijacking culture: The disconnection between place culture and place brands, „The Town Planning Review”, vol. 86, no. 2, s. 155−176.
Zobacz w Google Scholar

Kierunek Łódź (2005), Purpose – przedsiębiorczość wkulturze, nr 10 (13), https://purpose.com.pl/archiwum/mag-nr_13/wstep/mag-kierunek_lodz.html (dostęp: 13.06.2020).
Zobacz w Google Scholar

Klimczak A. (rozm. przepr. K. Jabłońska, A. Leśniak) (2010), W Łodzi znów będzie biennale. Rozmowa z Adamem Klimczakiem – dyrektorem wykonawczym Fokus Łódź Biennale, http://www.lodz-art.eu/wydarzenia/biennale_wywiad (dostęp: 6.07.2020).
Zobacz w Google Scholar

Kluszczyński R. (2010), Sztuka interaktywna. Od dzieła-instrumentu do interaktywnego spektaklu, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Kochanowski K. J. (1903), W sprawie herbu miasta Łodzi, „Tygodnik Ilustrowany”, nr 16, s. 316.
Zobacz w Google Scholar

Koolhaas R. (2013), Deliryczny Nowy Jork. Retroaktywny manifest dla Manhattanu, przeł. D. Żukowski, Karakter, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Kosiński D. (2017), Przedstawienie, [w:] E. Bal, D. Kosiński (red.), Performatyka terytoria, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Koter M. (1969), Geneza układu przestrzennego Łodzi Przemysłowej, PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Krastowicz S. (2011), Artysto! Nie gentryfikuj!, https://archiwalna.rozbrat.org/kultura/przestrzen/2075-artysto-nie-gentryfikuj (dostęp: 20.02.2021).
Zobacz w Google Scholar

Krier L. (2001), Architektura, wybór czy przeznaczenie, Arkady, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Kubikowski T. (2003), Jednak performans, „Dialog: miesięcznik Związku Literatów Polskich”, t. 48, nr 5, s. 183–184.
Zobacz w Google Scholar

Kunce A. (2013), Dom– na szczytach lokalności, [w:] T. Sławek, A. Kunce, Z. Kadłubek (red.), Oikologia. Nauka o domu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 58–72.
Zobacz w Google Scholar

Kunce A. (2018), Miejsce, w którym zamieszkanie i rekoncylacja znów są możliwe. O antropologii miejsca postindustrialnego, [w:] A. Kunce (red.), Miejsca postindustrialne jako przedmioty badań terenowych od dizajnu do zakorzenienia, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk, s. 17–68.
Zobacz w Google Scholar

Kunce A. (2021), Podpowiedzi dla uniwersytetu płynące z doświadczenia terenu, [w:] A. Kunce (red.), Bycie w terenie / Being out in the land/ Estar en el terreno, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 25–62.
Zobacz w Google Scholar

Kuzyszyn K. (rozm. przepr. M. Pietrasik) (2010), Fokus Łódź Biennale: artyści zmieniają miasto i ulice, „Gazeta Wyborcza Łódź”, 7.10.2010, http://lodz.wyborcza.pl/lodz/1,35135,8347729,Fokus_Lodz_Biennale__artysci_zmieniaja_miasto_i_ulice.html (dostęp: 22.09.2020).
Zobacz w Google Scholar

Kwaterko M. (2016), Bojownicy Szwambranii, [w:] Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, wybór i przekład M. Kwaterko, P. Krzaczkowski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa, s. 13–28.
Zobacz w Google Scholar

Kwietniewski A. (1995), Le Mąt. Historia wg dumasa (ojca), „Verte”, s. 8, dodatek do„Gazety Wyborczej”(wyd. Łódź), nr 41 (1392).
Zobacz w Google Scholar

Lakoff G., Johnson M. (2010), Metafory w naszym życiu, przeł. T. Krzeszowski, Aletheia, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Latour B. (2000), Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. K. Arbiszewski, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Latour B. (2009), Dajcie mi laboratorium a poruszę świat, przeł. K. Arbiszewski, „Teksty Drugie”, nr 1–2, s. 163–192.
Zobacz w Google Scholar

Latour B. (2011), Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. M. Gdula, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Latour B., Yeneva A. (2018), „Dajcie mi rewolwer, a poruszę wszystkie budynki”. Architektura z punktu widzenia Teorii Aktora-Sieci (ANT), „Avant”, t. 9, nr 3, s. 15–24.
Zobacz w Google Scholar

Leavy P. (2015), Method Meets Art: Arts-based Research Practice, Second edition, The Guilford Press.
Zobacz w Google Scholar

Le Corbusier (2012), Architektura albo rewolucja, [w:] A. Leśniak (red. nauk.), W stronę architektury/Le Corbusier, przeł. T. Swoboda, Fundacja Centrum Architektury, Warszawa, s. 289–309.
Zobacz w Google Scholar

Le Corbusier (2013), Kiedy katedry były białe. Podróż do kraju ludzi nieśmiałych, przeł. T. Swoboda, Centrum Architektury, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Lefebvre H. (1994), The Production of Space, Blackwell, Oxford–Cambridge.
Zobacz w Google Scholar

Lefebvre H. (2012), Prawo do miasta, „Praktyka Teoretyczna”, nr 5, s. 183–197.
Zobacz w Google Scholar

Lehmann H.-Th. (2004), Teatr postdramatyczny, przeł. D. Sajewska, M. Sugiera, Księgarnia Akademicka, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Leśniakowska M. (2012), Oczy Le Corbusiera, [w:] A. Leśniak (red. nauk.), W stronę architektury/Le Corbusier, przeł. T. Swoboda, Fundacja Centrum Architektury, Warszawa, s. 7–39.
Zobacz w Google Scholar

Lewy S. (rozm. przepr. P. Strzemieczny) (2017), Muzyka wyodnaleziona. Rozmowa ze Suavasem Lewym, „Dwutygodnik”, nr 7, https://www.dwutygodnik.com/artykul/7263-muzyka-wyodnaleziona.html (dostęp: 17.06.2020).
Zobacz w Google Scholar

Lubiak J. (2010), Fokus Łódź Biennale. Dokąd od Placu Wolności?, „Arteon”, nr 10, s. 16–19.
Zobacz w Google Scholar

Lynch K. A. (1981), Good City Form, MIT Press, Cambridge, Mass.–London.
Zobacz w Google Scholar

Lynch K. A. (2011), Obraz miasta, przeł. T. Jeleński, Wydawnictwo Archivolta, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

„ŁFB – tekst prasowy”(2010), e-mail służb prasowych „Łódź Focus Biennale 2010”.
Zobacz w Google Scholar

„Łódź. Rewolucja wyobraźni. Europejska Stolica Kultury 2016. Wniosek Aplikacyjny”, Łódź 2010.
Zobacz w Google Scholar

MacAloon J. (2009), Wstęp: widowiska kulturowe, teoria kultury, przeł. K. Przyłuska-Urbanowicz, [w:] J. MacAloon (red.), Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 11–37.
Zobacz w Google Scholar

Maffesoli M. (2008), Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, przeł. M. Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Majewski T. (2011), Ulice bez pamięci, [w:] T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska (red.), M. Wójcik (współ.), Pamięć Shoah: kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Wydawnictwo Officyna, Łódź, s. 209–212.
Zobacz w Google Scholar

Manifest przeciw staroświeckiej Wenecji (1910), [w:] P. Strożek, Futurismo 100! Wenecja, https://archiwum-obieg.u-jazdowski.pl/tek- sty/13742 (dostęp: 10.08.2019).
Zobacz w Google Scholar

Margolis H. (2015), Kamuflaż, błazenada, eksperyment. Strategie dada ukryte na marginesach dyskursu instytucji kinematografii PRL lat 70., [w:] P. Kurc-Maj, P. Polit (red.), Impuls dadaistyczny w polskiej sztuce i literaturze dwudziestowiecznej, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, s. 276–287.
Zobacz w Google Scholar

Markussen A. (2006), Urban development and the politics of a creative class: Evidence from the study of artists, „Environment and Planning”, vol. 38 (10), s. 1921–1940.
Zobacz w Google Scholar

McKenzie J. (2011), Performuj albo... Od dyscypliny do performansu, przeł. T. Kubikowski, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Merkle J. A. (1980), Management and Ideology: The Legacy of the International Scientific Management Movement, University of California Press, Berkeley.
Zobacz w Google Scholar

Międzynarodówka Letrystyczna (2016), Drapacze chmur od korzeni, [w:] Przewodnik dla dryfujących. Antologia sytuacjonistycznych tekstów o mieście, wybór i przekład M. Kwaterko, P. Krzaczkowski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa, s. 49–51.
Zobacz w Google Scholar

Mirzoeff N. (2016), Jak zobaczyć świat?, przeł. Ł. Zaremba, Karakter, Warszawa. Mitchell W. J. T. (2009), Zwrot piktorialny, „Kultura Popularna”, nr 1, s. 5–8.
Zobacz w Google Scholar

Moniewski P. (2014), Najpracowitsza z łódzkich rzek, http://hydro.geo.uni.lodz.pl/index.php?page=najpracowitsza-z-lodzkich-rzek (dostęp: 20.04.2020).
Zobacz w Google Scholar

Morton T. (2012), Art in the age of assymmetry: Hegel, Objects, Aesthetics, „Evental Aesthetics”, vol. 1, s. 121–142.
Zobacz w Google Scholar

Morton T. (2013), Hyperobjects: Philosophy and Ecology after the End of the World, University of Minnesota Press, Minneapolis–London.
Zobacz w Google Scholar

Morton T. (2016), Dark Ecology. For a Logic of Future Coexistence, Columbia University Press, New York.
Zobacz w Google Scholar

Morton T. (2017), Humankind. Solidarity with Nonhuman People, Verso, London.
Zobacz w Google Scholar

Mouffe Ch. (2015), Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie, przeł. B. Szelewa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Muzeum Sztuki w Łodzi. Monografia. Tom I (2015), red. A. Jach, K. Słoboda, J. Sokołowska, M. Ziółkowska, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Nacher A. (2021), Antropocen nad Missisipi, „Kultura Współczesna”, nr 1 (113), s. 43–59.
Zobacz w Google Scholar

Nieupamiętnione miejsca ludobójstwa i ich wpływ na pamięć zbiorową, tożsamość kulturową, postawy etyczne i relacje międzykulturowe we współczesnej Polsce, https://kulturypamieci.polonistyka.uj.edu.pl/grant-nprh (dostęp: 20.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Nora P. (1989), Between memory and history. Les lieux de mémoire, „Representation”, no. 26, Special Issue: Memory and Counter-Memory, University of California Press, s. 7–24.
Zobacz w Google Scholar

Olenderek J. (2012), Łódzki modernizm i inne nurty przedwojennego budownictwa, t. 2, Dom Wydawniczy Michał Koliński, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Ostatni wywiad z Łodzią Kaliską. Z grupą Łódź Kaliska rozmawia Krzysztof Cichoń i Andrzej Walczak (2013), „Atlas Sztuki”, nr 65, s. 6–8.
Zobacz w Google Scholar

Paetzold H. (1999), Miasto jako labirynt. Walter Benjamin i nie tylko, [w:] E. Rewers (red.), Przestrzeń, filozofia i architektura. Osiem rozmów o poznawaniu, produkowaniu i konsumowaniu przestrzeni, Humaniora, Poznań, s. 109–119.
Zobacz w Google Scholar

Partum E. (rozm. przepr. A. Sosnowska) (2018), Z komunistami trzeba było grać w ping-ponga, [w:] A. Sosnowska, Performans oporu, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 19–52.
Zobacz w Google Scholar

Peck J. (2005), Struggling with the creative class, „International Journal of Urban and Regional Research”, vol. 29 (4), s. 740–770.
Zobacz w Google Scholar

PGE, https://pgegiek.pl/CSR2 (dostęp: 20.11.2021).
Zobacz w Google Scholar

PGE – Robimy prąd i nie dotrzymujemy obietnic – Piotrkowska 58, https://www.youtube.com/watch?v=UIUEPTx_hdw (dostęp: 20.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Piotrkowska 58, http://piotrkowska58.pl/ (dostęp: 20.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Piskała K. (2015), Fabryki w rewolucji, „Kronika Miasta Łodzi”, nr 3, s. 30–39.
Zobacz w Google Scholar

Plevoets B., Sowińska-Heim J. (2018), Community initiatives as a catalyst for regeneration of heritage sites: Vernacular transformation and its influence on the formal adaptive reuse practice, „Cities”, vol. 78, s. 128–139.
Zobacz w Google Scholar

Polanyi M. (2009), The Tacit Dimension, The University of Chicago Press, Chicago–London.
Zobacz w Google Scholar

Polit M. (2011), Elementy języka propagandy w Kronice getta łódzkiego, [w:] T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska (red.), M. Wójcik (współ.), Pamięć Shoah: kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Wydawnictwo Officyna, Łódź, s. 147–162.
Zobacz w Google Scholar

Przepraszam, http://www.przepraszam.com.pl (dostęp: 17.10.2020).
Zobacz w Google Scholar

Przepraszam: „18 rzek” – jesień, 2018, https://www.youtube.com/watch?v=qjM9xhP-R7I (dostęp: 20.11.2021).
Zobacz w Google Scholar

Rancière J. (2007a), Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka, przeł. M. Kropiwnicki, J. Sowa, Korporacja Ha!art, Kraków. Rancière J. (2007b), Estetyka jako polityka, przeł. J. Kutyła, P. Mościcki, Wydawnictwo Krytyka Polityczna, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Rasmussen S. E. (2015), Odczuwanie architektury, Karakter, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Rembieliński R. (1828), Raport prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego Rajmunda Rembielińskiego do ministra stanu Walentego Sobolewskiego o postępie zakładów fabrycznych w województwie mazowieckim i czynnościach Sekcji Fabrycznej w 1828, [w:] K. P. Woźniak (2016), Rajmund Rembieliński. Wizjoner i menedżer Łodzi przemysłowej. Raporty z lat 1824–1830, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Rewers E. (2005), Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Richter H. (1986), Dadaizm. Sztuka i antysztuka, przeł. J. S. Buras, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Ridder H.-G. (2017), The theory contribution of case study research designs, „Business Research”, October 10, Issue 2, s. 281–305.
Zobacz w Google Scholar

Rose J. F. P. (2019), Dobrze nastrojone miasto, przeł. D. Żukowski, Karakter, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Rybarkiewicz D. (2017), Metafora w działaniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Rykała A. (2012), Żydowskie domy modlitwy w Łodzi – Uwarunkowania rozwoju przestrzennego, rozmieszczenie, współczesne relikty i ich wykorzystanie, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, nr 12, s. 221–244.
Zobacz w Google Scholar

Rzepkowski A. (2008), Skład narodowościowy i wyznaniowy i językowy ludności Łodzi w Drugiej Rzeczpospolitej, „Przegląd Nauk Historycznych”, t. VII, nr 1, s. 87–104.
Zobacz w Google Scholar

Saito Y. (2007), Everyday Aesthetics, Oxford University Press, Oxford.
Zobacz w Google Scholar

Saito Y. (2017), Aesthetics of the Familiar: Everyday Life and World-Making, Oxford University Press, Oxford.
Zobacz w Google Scholar

Sant’Elia A. (1914), Manifest architektury futurystycznej, http://rewolta.wordpress.com/2007/09/11/antonio-santelia-manifest-futurystyczny-architektura-futurystyczna-11-lipca-1914 (dostęp: 12.10.2020).
Zobacz w Google Scholar

Schechner R. (2006), Performatyka. Wstęp, przeł. T. Kubikowski, Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Schechner R. (2011), Wymiary performansu, [w:] V. Turner, E. M. Bruner (red.), Antropologia doświadczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Scoville J. G. (2001), The Taylorization of Vladimir Ilich Lenin, „Industrial Relations”, vol. 40, no. 4, s. 620–626.
Zobacz w Google Scholar

Sendyka R. (2017), Pamięć/niepamięć, [w:] Nie-miejsca pamięci. Elementarz, Ośrodek Badań nad Kulturami Pamięci, Kraków, s. 15–16.
Zobacz w Google Scholar

Sennett R. (1996), Ciało i kamień. Człowiek i miasto w cywilizacji zachodu, przeł. M. Konikowska, Wydawnictwo Marabut, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Sennett R. (2010), Etyka dobrej roboty, Wydawnictwo Muza, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Shepherd S. (2016), The Cambridge Introduction to Performance Theory, Cambridge University Press, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar

Shusterman R. (1998), Estetyka pragmatyczna. Żywe piękno i refleksja nad sztuką, przeł. A. Chmielewski, E. Ignaczak, L. Koczanowicz, Ł. Nysler, A. Orzechowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar

Shusterman R. (2016), Myślenie ciałem. Eseje z zakresu somaestetyki, przeł. P. Poniatowska, Atlas Sztuki, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Shusterman R. (rozm. przepr. W. Małecki) (2009), Od literatury do somaestetyki, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 6 (120), s. 198–221.
Zobacz w Google Scholar

Simmel G. (2006), Wenecja, [w:] Most i drzwi. Wybór esejów, przeł. M. Łukasiewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 172–177.
Zobacz w Google Scholar

Singer M. (1972), When a Great Tradition Modernizes: An Anthropological Approach To Indian Civilization, Praeger Publishers, New York.
Zobacz w Google Scholar

Siwak A. (2011), Egzorcyzmowanie miasta. Public Movement w Łodzi, [w:] T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska (red.), M. Wójcik (współ.), Pamięć Shoah: kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Wydawnictwo Officyna, Łódź, s. 221–231.
Zobacz w Google Scholar

Skłodowska M. (2011), Hear Something. See Something. Say Something. Łódzki underground lat 80. i 90., https://archiwum-obieg.u-jazdowski.pl/ksi%C4%85%C5%BCki/22062 (dostęp: 20.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Skok W. (2011), Teren, [w:] Pamięć Shoah: kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska (red.), M. Wójcik (współ.), Wydawnictwo Officyna, Łódź, s. 205–208.
Zobacz w Google Scholar

Skok W. (rozm. przepr. B. Filanowski) (2011), Nie chcemy tolerować żadnego tabu. Zespół Jude, „Kronika Miasta Łodzi”, nr 3, s. 157–166.
Zobacz w Google Scholar

Skok W. (rozm. przepr. E. Gaust) (2017), Jude. Czata 1993–2017, Eliza Gaust, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Skok W. (rozm. przepr. M. S. Bochniarz) (2021), Atavistic. Wywiad z Wiktorem Skokiem z zespołu Jude, http://www.miasteczkopoznan.pl/node/1038 (dostęp: 29.05.2021).
Zobacz w Google Scholar

Sławek T. (2001), U-bywać. Człowiek, świat, przyjaźń w twórczości Williama Blake’a, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Zobacz w Google Scholar

Sławek T. (2010), Miasto. Próba zrozumienia, [w:] E. Rewers (red.), Miasto w sztuce – sztuka miasta, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków, s. 17–69.
Zobacz w Google Scholar

Sławek T. (2013), Mapa domu, [w:] T. Sławek, A. Kunce, Z. Kadłubek (red.), Oikologia. Nauka o domu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, s. 74–141.
Zobacz w Google Scholar

Sokołowicz M. E., Boryczka E. (2011), Tożsamość i wizerunek dużego miasta wobec międzynarodowej mobilności osób dobrze wykształconych. Przykład Łodzi w oczach studentów łódzkich uczelni, „Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka”, nr 24, s. 1–12.
Zobacz w Google Scholar

Sowińska-Heim J. (2015), The urban space in Łódź as an archive. Material traces of Construction in Process, „Art and Documentation/Sztuka i Dokumentacja”, nr 12, s. 53–65.
Zobacz w Google Scholar

Spodenkiewicz P. (2012), Lata 1980–1981 w Łodzi: sytuacja rewolucyjna, [w:] A. Jach, A. Saciuk-Gąsowska (red.), Konstrukcja w Procesie 1981 – wspólnota, która nadeszła?, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, s. 89–97.
Zobacz w Google Scholar

Springer F. (2013), Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni, Czarne, Wołowiec.
Zobacz w Google Scholar

Stake R. E. (1995), The Art of Case Study Research, SAGE Publications, Thousand Oaks, Ca.
Zobacz w Google Scholar

Stefański K. (2005), Niech się mury pną do góry… Zbudujemy naszej Łodzi nowy dom – architektura realizmu socjalistycznego w Łodzi, [w:] Sztuka w Łodzi (3). Sztuka obok awangardy, Materiały sesji naukowej„Sztuka łódzka obok awangardy”, Oddział Łódzki Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, s. 207–222.
Zobacz w Google Scholar

Stefański K. (2016), Narodziny Miasta. Rozwój przestrzenny i architektoniczny Łodzi do 1914 roku, Kusiński, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Strzemiński W. (1947), Łódź sfunkcjonalizowana, „Myśl Współczesna”, nr 11 (18), s. 444–467.
Zobacz w Google Scholar

Swyngedouw E. (2006), Metabolic urbanization: The making of cyborg cities, [w:] N. Heynen, M. Kaika, E. Swyngedouw (eds.), In the Nature of Cities. Urban Political Ecology and the Politics of Urban Metabolism, Routledge, London, s. 21–40.
Zobacz w Google Scholar

Szajnert D. (2014), Przestrzeń doświadczona, przestrzeń wytworzona – literackie topografie Litzmannstadt Getto (rekonesans). Część pierwsza, „Białostockie Studia Literaturoznawcze”, nr 5, s. 7–28.
Zobacz w Google Scholar

Szczerski A. (2012), Władysław Strzemiński Modernizator, [w:] J. Lubiak (red.), Powidoki życia. Strzemiński i prawa dla sztuki, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, s. 202–223.
Zobacz w Google Scholar

Szram A. (1975), W Paryżu gromią głównego architekta aż dudni…, [w:] I. Pomarkiewicz (red.), Chodzenie po linie w wersji francuskiej (2005), Wydawnictwo ADI, Łódź, s. 52–53.
Zobacz w Google Scholar

Sztabiński G. (2006), Od „obiektywnej rzeczy” do wyrazu świadomości wzrokowej. Koncepcja sztuki Władysława Strzemińskiego, [w:] G. Sztabiński (red.), Władysław Strzemiński. Wybór pism estetycznych, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Szupińska-Myers J. (2012), Od sali wystaw do fabryki, [w:] A. Jach, A. Saciuk-Gąsowska (red.), Konstrukcja w Procesie 1981 – wspólnota, która nadeszła?, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź, s. 125–133.
Zobacz w Google Scholar

Throsby D. (2010), Ekonomia i kultura, przeł. O. Siara, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Tuan Y.-F. (1979), Landscapes of Fear, University of Minnesota, Minneapolis.
Zobacz w Google Scholar

Tuan Y.-F. (1990), Topophilia: A Study of Environmental Perception, Attitudes, and Values, Columbia University Press, New York.
Zobacz w Google Scholar

Turner V. (2005a), Gry społeczne pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, przeł. W. Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Turner V. (2005b), Od rytuału do teatru. Powaga zabawy, przeł. M. Dziekan, J. Dziekan, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

UNDERLØDZ, http://underlodz.blogspot.com/ (dostęp: 18.07.2020).
Zobacz w Google Scholar

Urry J. (2007), Spojrzenie turysty, przeł. A. Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Urządzanie Miasta, maszynopis z 1981 r. udostępniony dzięki uprzejmości Włodzimierza Adamiaka.
Zobacz w Google Scholar

Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, Dz.U. z 2015 r., poz. 1777 ze zm.
Zobacz w Google Scholar

Vaneigem R. (2004), Rewolucja życia codziennego, przeł. M. Kwaterko, Słowo obraz/terytoria, Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar

Virilio P. (2006), Bomba informacyjna, przeł. S. Królak, Sic!, Warszawa. Virilio P. (2008), Prędkość i polityka, przeł. S. Królak, Sic!, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Wachowski J. (2011a), Performans, Słowo obraz/terytoria, Gdańsk. Wachowski J. (2011b), O pisaniu historii, „Porównania”, nr 8, s. 7–16.
Zobacz w Google Scholar

Wachowski J. (2020), Transakty. Między sztuką, nauką i technologią. Nowe strategie performowania wiedzy, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Weber M.(1998), Politykajakozawódipowołanie, przeł. A. Kopacki, P. Dybel, SIWZnak, Fundacjaim. Stefana Batorego, Kraków–Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Welsch W. (2005), Estetyka poza estetyką. O nową postać estetyki, przeł. K. Guczalska, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

West G. (2017), Scale: The Universal Laws of Life, Growth, and Death in Organisms, Cities, and Companies, Weidenfeld & Nicolson, London.
Zobacz w Google Scholar

Wielki przemysł, wielka cisza. Łódzkie zakłady przemysłowe 1945–2000 (2020), red. M. Szymański, J. Kocemba-Żebrowska, W. Różycka-Stasiak i in., Wydawnictwo Uniwersytetu Łódźkiego, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Wierzbicki P., Waack-Zając A., Kośka T. (2010), Układ hydrograficzny Miasta Łodzi, „Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej”, nr 1066, s. 145–156.
Zobacz w Google Scholar

Wilkoszewska K. (1993), Paula Virilio filozofia prędkości i estetyka znikania, „Kultura Współczesna”, nr 1, s. 108–135.
Zobacz w Google Scholar

Wilkoszewska K. (2011), Obrazy z getta [Jude], [w:] T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska (red.), M. Wójcik (współ.), Pamięć Shoah: kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Wydawnictwo Officyna, Łódź, s. 217.
Zobacz w Google Scholar

Winskowski P. (2011), Raport, [w:] T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska (red.), M. Wójcik (współ.), Pamięć Shoah: kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Wydawnictwo Officyna, Łódź, s. 220.
Zobacz w Google Scholar

Witkowska M. (2010), Piotrkowska ulica Dudniących Kebabów i nie tylko…, „Dziennik Łódzki”, 7.10.2010, https://dzienniklodzki.pl/piotrkowska-ulica-dudniacych-kebabow-i-nie-tylko/ar/304553 (dostęp: 11.04.2020).
Zobacz w Google Scholar

Wojcik K. (2015), Public Relations. Wiarygodny dialog z otoczeniem, Placet, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar

Wojnowski K. (2016), Pożyteczne katastrofy, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Wolska D. (2012), Odzyskać doświadczenie. Sporny temat humanistyki współczesnej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Woźniak K. P. (2018), Stanisław Staszic o Łodzi i okolicznych miastach. Rekonstrukcja zaginionego raportu z 1825 r., „Rocznik Łódzki”, nr 68, s. 197–211.
Zobacz w Google Scholar

Yin R. K. (1981), The case study crisis: Some answers, „Administrative Science Quarterly”, no. 26, s. 58–66.
Zobacz w Google Scholar

Yin R. K. (2015), Studium przypadku w badaniach naukowych. Projektowanie i metody, przeł. J. Gilewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Zobacz w Google Scholar

Zagrodzki J. (2019), Galeria ŚLAD – sztuka jako wyraz świadomości artysty [wykład], https://zasoby.msl.org.pl/mobjects/view/3148 (dostęp: 10.11.2020).
Zobacz w Google Scholar

Zagrodzki J. (2021), Artyści niepokorni: sztuka nowoczesna XX wieku w przemysłowej Łodzi, t. II, Wydawnictwo Szkoły Filmowej w Łodzi, Łódź.
Zobacz w Google Scholar

Zajdel M. (2009), Bezrobocie w Łodzi w okresie transformacji (wybrane aspekty), „Studia Prawno-Ekonomiczne”, t. LXXIX, s. 241–252.
Zobacz w Google Scholar

Załuski T. (2013), Futerał na ciało. Tayloryzm i biopolityka w koncepcji architektury funkcjonalistycznej Katarzyny Kobro i Władysława Strzemińskiego, [w:] J. Kusiak, B. Świątkowska (red.), Miasto-Zdrój. Architektura i programowanie zmysłów, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa, s. 175–206.
Zobacz w Google Scholar

Zeidler-Janiszewska A. (2010), O praktykach artystycznych wprzestrzeniach pozainstytucjonalnych, [w:] D. Koczanowicz, M. Skrzeczkowski (red.), Między estetyzacją a emancypacją. Praktyki artystyczne w przestrzeni publicznej, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław, s. 259–264.
Zobacz w Google Scholar

Ziomek W. (2013), Wojna na fanpage’u, „Gazeta Wyborcza Łódź”, 13.09.2013, https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/0,0.htm (dostęp: 11.09.2021).
Zobacz w Google Scholar

Znaniecki F. (1938), Socjologiczne podstawy ekologii ludzkiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 18, z. 1, s. 89–119.
Zobacz w Google Scholar

okladka

Opublikowane

6 października 2023

Licencja

Licencja

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN

ISBN

ISBN-13 (15)

978-83-8331-255-2

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book)

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15)

978-83-8331-256-9

Inne prace tego samego autora