„Kłopotliwe” ciała: Strategie przedstawiania fizycznej „anormalności” we współczesnym filmie fikcji

Autorzy

Adam Cybulski
Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Kultury Współczesnej Katedra Filmu i Mediów Audiowizualnych
https://orcid.org/0000-0003-0263-953X

Słowa kluczowe:

ciało, film współczesny, piętno, „anormalność”, strategie przedstawiania, atrakcja wizualna

Streszczenie

W ramach prężnie rozwijających się od około trzydziestu lat badań nad niepełnosprawnością (ang. disability studies) szczególnie chętnie omawiane zjawisko stanowią reprezentacje „anormalności” fizycznej obecne w mediach audiowizualnych. Jednakże w literaturze naukowej najwięcej uwagi poświęca się porządkowi fabularnemu i ogólnie pojętej zdarzeniowości przedstawionym w tekście: cechom osobowym bohatera z niepełnosprawnością, jego statusowi społecznemu, działaniom, introspekcji czy relacjom ze społeczeństwem. Problemy środków wyrazowych, rozwiązań narracyjnych oraz estetycznych aspektów ekranowej konstrukcji „anormalnego” ciała z reguły nie mieszczą się w obszarze zainteresowań badaczy. Celem publikacji jest rozwinięcie refleksji nad oferowanymi przez współczesny film fikcji obrazami fizycznej „nieprawidłowości” o analizę filmoznawczą. Autor rozprawy sięga do wybranych zagadnień z neoformalno-kognitywnej teorii filmu. Koncepcje strategii narracyjnej, dominanty diegetycznej oraz zaangażowania widza w postać pozwoliły autorowi na wskazanie przykładów wykorzystania ciała stanowiącego atrybut piętna w charakterze atrakcji wizualnej, wyodrębnienie czterech trybów opowiadania we współczesnym filmie fikcji, omówienie ich związków z długą historią portretowania „oczywistej odmienności” oraz przybliżenie sposobów zarządzania „kłopotliwymi” ciałami przez instancje narracyjne.

Bibliografia

Adams R., Sideshow U.S.A. Freaks and the American Cultural Imagination, Chicago: University of Chicago Press 2001.
Zobacz w Google Scholar

Armstrong D., Political Anatomy of the Body. Medical Knowledge in Britain in the Twentieth Century, Cambridge: Cambridge University Press 1983.
Zobacz w Google Scholar

Aubert G., Normal and Pathological Gait as Inspiration for the Artist, [w:] Neurology of the Arts. Painting, Music, Literature, ed. F.C. Rose, London: Imperial College Press 2004.
Zobacz w Google Scholar

Augustyn, Wyznania św. Augustyna, tłum. M. Bohusz-Szyszko, Wilno: Nakł. księgarni Józefa Zawadzkiego 1912.
Zobacz w Google Scholar

Barker C., Studia Kulturowe. Teoria i praktyka, tłum. A. Sadza, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2005.
Zobacz w Google Scholar

Barker M.J., The Lord of the Rings and ‘Identification’. A Critical Encounter, „European Journal of Communication” 2005, vol. 20, no 3.
Zobacz w Google Scholar

Barnes C., Disabling Imagery and the Media. An Exploration of the Principles for Media Representations of Disabled People, Halifax: Rayburn Publishing 1992.
Zobacz w Google Scholar

Barnes C., Mercer G., Niepełnosprawność, tłum. P. Morawski, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 2008.
Zobacz w Google Scholar

Bassler S., „But You Don’t Look Sick”. Dismodernism, Disability Studies and Music Therapy on Invisible Illness and the Unstable Body, „Voices. A World Forum for Music Therapy” 2014, vol. 14, no 3, https://voices.no/index.php/voices/article/view/2216/1970 [dostęp: 1.05.2018].
Zobacz w Google Scholar

Becker H.S., Outsiders. Studies in the Sociology of Deviance, New York: Free Press 1963.
Zobacz w Google Scholar

Bergson H., Śmiech. Esej o komizmie, tłum. S. Cichowicz, Warszawa: Wydawnictwo KR 2000.
Zobacz w Google Scholar

Bernasiewicz M., Teoria kognitywno-behawioralna i interakcjonizm symboliczny w teorii resocjalizacyjnej, „Resocjalizacja Polska” 2011, nr 2.
Zobacz w Google Scholar

Bieganowska-Skóra A., „And the winner is…”. Model niepełnosprawności w oscarowych produkcjach, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2017.
Zobacz w Google Scholar

Black R.S., Hayes M.T., Troubling Signs. Disability, Hollywood Movies and the Construction of a Discourse of Pity, „Disability Studies Quarterly”, Spring 2003, vol. 23, no 2, https://dsq-sds.org/article/view/419/585 [dostęp: 10.08.2018].
Zobacz w Google Scholar

Bogdan R., Elks M., Knoll J.A., Picturing Disability. Beggar, Freak, Citizen, and Other Photographic Rhetoric, New York: Syracuse University Press 2012.
Zobacz w Google Scholar

Boon T., Films of Fact. A History of Science in Documentary Films and Television, London: Wallflower Press 2008.
Zobacz w Google Scholar

Bordwell D., Filmguide to „La Passion de Jeanne D’Arc”, Bloomington: Indiana University Press 1973.
Zobacz w Google Scholar

Bordwell D., Narration in the Fiction Film, Madison: University of Wisconsin Press 1985.
Zobacz w Google Scholar

Bordwell D., Thompson K., Film Art. An Introduction. Second Edition, New York: Alfred Knopf 1986.
Zobacz w Google Scholar

Bordwell D., Thompson K., Sztuka filmowa. Wprowadzenie, tłum. B. Rosińska, Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec 2010.
Zobacz w Google Scholar

Buksiński T., Historia – władza – metoda, [w:] Nie pytajcie mnie kim jestem…: Michel Foucault dzisiaj, red. M. Kwiek, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM 1998.
Zobacz w Google Scholar

Butler J., Imitacja i nieposłuszeństwo płciowe, tłum. E. Majewska, [w:] Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, red. M. Szpakowska, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2008.
Zobacz w Google Scholar

Carroll N., Filozofia horroru albo paradoksy uczuć, tłum. i posłowie M. Przylipiak, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2004.
Zobacz w Google Scholar

Chandler C., Hello, I Must Be Going – Groucho and His Friends, New York–London–Toronto–Sydney: Simon & Schuster 2007.
Zobacz w Google Scholar

Church D., Fantastic Films, Fantastic Bodies. Speculations on the Fantastic and Disability Representation, „Offscreen.Com” vol. 10, issue 10, https://offscreen.com/view/fantastic_%EF%AC%81lms_fantastic_bodies [dostęp: 28.12.2018].
Zobacz w Google Scholar

Clodfelter M., Warfare and Armed Conflicts. A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015, Jefferson: McFarland & Co 2017.
Zobacz w Google Scholar

Cohen J., Defining Identification. A Theoretical Look at the Identification of Audiences With Media Characters, „Mass Communication and Society” 2001, vol. 4, no 3.
Zobacz w Google Scholar

Courtine J.-J., Ciało anormalne. Historia i antropologia kulturowa ułomności, tłum. K. Belaid, T. Stróżyński, [w:] Historia ciała. Tom III. Różne spojrzenia. Wiek XX, red. A. Corbin, J.-J. Courtine, G. Vigarello, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2014.
Zobacz w Google Scholar

Creswell T., On the Move. Mobility in the Modern Western World, New York–London: Routledge 2006.
Zobacz w Google Scholar

Cresswell T., Mobilities I. Catching up, „Progress in Human Geography” 2011, t. 35 (4).
Zobacz w Google Scholar

Crowther B., Superior Film. ‘The Best Years of Our Lives’ Rings the Bell, „New York Times” 24.11.1946.
Zobacz w Google Scholar

Cybulski A., „Kłopotliwe” ciała w filmach Harmony’ego Korine’a. „Skrawki” i „Julien Donkey-Boy” wobec przedstawień ułomności fizycznej w kinie amerykańskim, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2017, nr 4.
Zobacz w Google Scholar

Cybulski A., Krystaliczne obrazy Leosa Caraxa. Uwagi o „Chłopak spotyka dziewczynę” i „Złej krwi” w optyce koncepcji obrazu czasu Gilles’a Deleuze’a, „Panoptikum” 2014, nr 13.
Zobacz w Google Scholar

Cybulski A., O nowych sposobach zarządzania fizyczną różnicą na ekranie: autotematyzm i intencja zwrotna wobec reprezentacji „anormalnego” ciała w filmie, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2020, t. 63, nr 2.
Zobacz w Google Scholar

Davis F., Deviance Disavowal. The Management of Strained Interaction by the Visibly Handicapped, „Social Problems” 1961, no 9.
Zobacz w Google Scholar

Davis L.J., Bending over Backwards. Disability, Dismodernism and Other Difficult Positions, New York: NY University Press 2002.
Zobacz w Google Scholar

Davis L.J., Enforcing Normalcy. Disability, Deafness, and the Body, London–New York: Verso 1995.
Zobacz w Google Scholar

Davis L.J., The Need for Disability Studies, [w:] Disability Studies Reader, ed. L.J. Davis, London: Routledge 1997.
Zobacz w Google Scholar

Davis L.J., Odkrywanie niepełnosprawności, rozm. przepr. Klaudia Muca, „Fragile. Pismo kulturalne” 2017, nr 1 (35).
Zobacz w Google Scholar

Demby Ł., Poza rzeczywistością. Spór o wrażenie realności w historii francuskiej myśli filmowej, Kraków: Wydawnictwo Rabid 2002.
Zobacz w Google Scholar

Dowse L., Meekosha H., Distorting Images, Invisible Images. Gender, Disability and the Media, „Media International Australia” 1997, no 84.
Zobacz w Google Scholar

Dunn K., Jarmark odmieńców, tłum. J.J. Malinowski, Warszawa: Gruner+Jahr Polska 2007.
Zobacz w Google Scholar

Dwojnych A., Zespół Downa i popkultura. Wizerunki osób z niepełnosprawnością intelektualną w serialach, „Fragile. Pismo kulturalne” 2017, nr 1.
Zobacz w Google Scholar

Dziuban Agata, Społeczny obraz starości i postrzeganie własnego ciała w procesie starzenia się. Przegląd piśmiennictwa, „Gerontologia Polska” 2010, t. 18, nr 3.
Zobacz w Google Scholar

Elliott D., Disability and the Media. The Ethics of the Matter, [w:] The Disabled, The media, and the Information Age, ed. J.A. Nelson, Westport–London: Greenwood Press 1994.
Zobacz w Google Scholar

Ellis K., Disabling Diversity. The Social Construction of Disability in 1990s Australian National Cinema, Saarbrucken: VDM Verlag 2008.
Zobacz w Google Scholar

Elsaesser T., Nowa Historia Filmu jako archeologia mediów, tłum. G. Nadgrodkiewicz, „Kwartalnik Filmowy” 2009, nr 67–68.
Zobacz w Google Scholar

Encyclopedia of Disability, vol. 1, ed. G.L. Albrecht, Sh.L. Snyder, J. Bickenbach, D.T. Mitchell, W.O. Schalick, Thousand Oaks–London–New Delhi: SAGE Publications 2006.
Zobacz w Google Scholar

Engell L., Sinn und Industrie: Einfuhrung in die Filmgeschichte, Frankfurt/M–New York–Paris: Campus 1992.
Zobacz w Google Scholar

Finkelstein V., Attitudes and Disabled People. Issues for Discussion, New York: World Rehabilitation Fund 1980.
Zobacz w Google Scholar

Finkelstein V., Disability and the helper/helped relationship. An Historical View, [w:] Handicap in a Social World, ed. A. Brechin, P. Liddiard, J. Swain, Milton Keynes: Hodder and Stoughton 1983.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M., Archeologia wiedzy, tłum. A. Siemek, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1977.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. T. Komendant, Warszawa: Aletheia 1998.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M., Podmiot i władza, tłum. J. Zychowicz, „Lewą Nogą” 1998, nr 10.
Zobacz w Google Scholar

Foucault M., Porządek dyskursu, tłum. M. Kozłowski, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2002. Foucault M., Power/Knowledge. Selected Interviews and Other Writings 1972–1977, ed. C. Gordon, New York: Pantheon Books 1980.
Zobacz w Google Scholar

Fowler C., Introduction to Part Two (Moments from European Film History), [w:] The European Cinema Reader, ed. C. Fowler, London–New York: Routledge 2002.
Zobacz w Google Scholar

Gerber D.A., Heroes and Misfits. The Troubled Social Reintegration of Disabled Veterans in The Best Years of Our Lives, [w:] Disabled Veterans in History, ed. D.A. Gerber, Ann Arbor: University of Michigan Press 2000.
Zobacz w Google Scholar

Gerber D.A., Introduction. Finding Disabled Veterans in History, [w:] Disabled Veterans in History, ed. D.A. Gerber, Ann Arbor: University of Michigan Press 2000.
Zobacz w Google Scholar

Gerber D.A., The „Careers” of People Exhibited in Freak Shows: The Problem of Volition and Valorization, [w:] Freakery: Cultural Spectacles of the Extraordinary Body, ed. R. Garland Thomson, New York–London: New York University Press 1996.
Zobacz w Google Scholar

Gill C.J., Divided Understandings. The Social Experience of Disability, [w:] Handbook of Disability Studies, ed. G.L. Albrecht, K.D. Seelman, M. Bury, London–Thousand Oaks–New Delhi: Sage Publications 2001.
Zobacz w Google Scholar

Girard R., Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyńska, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie 1987.
Zobacz w Google Scholar

Gliedman J., Roth W., The Unexpected Minority. Handicapped Children in America, New York: Harcourt Brace Jovanovich 1980.
Zobacz w Google Scholar

Goffman E., Charakterystyka instytucji totalnych, tłum. Z. Zwoliński, [w:] Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziołkowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2006.
Zobacz w Google Scholar

Goffman E., Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych, tłum. O. Waśkiewicz, J. Łaszcz, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2011.
Zobacz w Google Scholar

Goffman E., Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, tłum. A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir, wstęp do wydania polskiego J. Tokarska-Bakir, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2005.
Zobacz w Google Scholar

Gołębiewska M., Henri Bergson a Karol Irzykowski – inspiracje i paralele, „Prace Polonistyczne” 2015, seria LXX.
Zobacz w Google Scholar

Grygieńć J., Adolfa Queteleta koncepcja człowieka przeciętnego, „Dialogi Polityczne. Polityka Filozofia – Społeczeństwo” 2005, nr 5–6.
Zobacz w Google Scholar

Gunning T., An Aesthetic of Astonishment. Early Film and the (In) Credulous Spectator, [w:] Film Theory and Criticism. Introductory Readings, ed. L. Braudy, M. Cohen, Oxford: Oxford University Press 2009.
Zobacz w Google Scholar

Gunning T., The Cinema of Attraction. Early Film, Its Spectator and the Avant-Garde, „Wide Angle” 1986, no 8 (3–4).
Zobacz w Google Scholar

Gwoźdź A., Skąd się (nie) wzięło kino, czyli parahistorie obrazu w ruchu, [w:] Historia kina. Tom I: Kino nieme, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków: Universitas 2010.
Zobacz w Google Scholar

Hahn H., Disability and the Reproduction of Bodily Images. The Dynamics of Human Appearances, [w:] The Power of Geography, ed. J. Wolch, M. Dear, Boston: Unwin Hyman 1989.
Zobacz w Google Scholar

Hall M., Horrible Heroes: Liberating Alternative Visions of Disability in Horror, „Disability Studies Quarterly” 2016, vol. 36, no 1, https://dsq-sds.org/article/view/3258/4205 [dostęp: 1.04.2019].
Zobacz w Google Scholar

Hall S., The Work of Representation, [w:] Representation. Cultural Representations and Signifying Practices, ed. S. Hall, London: Sage Publications 1997.
Zobacz w Google Scholar

Halligan B., What Was The Neo-Underground and What Wasn’t. A First Reconsideration of Harmony Korine, [w:] New Punk Cinema, ed. N. Rombes, Edinburgh: Edinburgh University Press 2005.
Zobacz w Google Scholar

Harnett A., Escaping the ‘Evil Avenger’ and the ‘Supercrip’. Images of Disability in Popular Television, „Irish Communications Review” 2000, no 8, s. 22.
Zobacz w Google Scholar

Helman A., Autotematyzm – „twórcza zdrada” kina, [w:] Kino o kinie, czyli o autoświadomości sztuki filmowej, red. E. Nurczyńska-Fidelska, Z. Batko, Łódź: Centralny Gabinet Metodyczny Edukacji Filmowej Dzieci i Młodzieży 1993.
Zobacz w Google Scholar

Helman A., Psychoanalityczna teoria filmu, [w:] Historia myśli filmowej, red. A. Helman, J. Ostaszewski, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2010.
Zobacz w Google Scholar

Hendrykowski M., Autor jako problem poetyki filmu, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza 1998.
Zobacz w Google Scholar

Hendrykowski M., O podmiotowym charakterze wypowiedzi filmowej, [w:] Studia z poetyki historycznej filmu, red. A. Helman, T. Lubelski, Katowice: Uniwersytet Śląski 1983.
Zobacz w Google Scholar

Hunt P., A Critical Condition, [w:] Stigma. The Experience of Disability, ed. P. Hunt, London: Geoffrey Chapman 1996.
Zobacz w Google Scholar

Illich I., Disabling Professions, [w:] Disabling Professions, ed. I. Illich i in., London: Marion Boyars 1977.
Zobacz w Google Scholar

Ingleby D., Mental Health and Social Order, [w:] Social Control and the State, ed. S. Cohen, Scull, Oxford: Blackwell 1983.
Zobacz w Google Scholar

Jakubowska M., Gilles Deleuze (postmodernistyczna filozofia kina), [w:] Historia myśli filmowej, red. A. Helman, J. Ostaszewski, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2010.
Zobacz w Google Scholar

Jakubowska M., Kryształy czasu. Kino Wojciecha Jerzego Hasa, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2013.
Zobacz w Google Scholar

Jakubowska M., Patrz! Nie patrz! Ekshibicjonizm, voyeuryzm i kino atrakcji dziś, [w:] Kino, film, psychologia, red. A. Ogonowska, Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne 2018.
Zobacz w Google Scholar

Jakubowska M., Żeglowanie po filmie, Kraków: Wydawnictwo Rabid 2006.
Zobacz w Google Scholar

Jurga L.I., Niepełnosprawność – rzeczywistość a mity, „Dyrektor Szkoły” 2008, nr 2.
Zobacz w Google Scholar

Kael P., Bonnie and Clyde, „New Yorker” 1967, https://www.newyorker.com/magazine/1967/10/21/bonnie-and-clyde [dostęp: 30.01.2020].
Zobacz w Google Scholar

Karaś M., Władza, wiedza i dyskurs a niepełnosprawność. Konstruowanie podmiotu „niepełnosprawnego” w kontekście filozofii Michela Foucaulta, „Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny” 2013, nr 2.
Zobacz w Google Scholar

Kashani T., Nocella II A.J., Hollywood’s Cinema of Ableism. A Disability Studies Perspective on the Hollywood Industrial Complex, [w:] Hollywood’s Exploited. Public Pedagogy, Corporate Movies, and Cultural Crisis, ed. B. Frymer, R. Van Heertum, T. Kashani, A.J. Nocella II, New York: Palgrace Macmillan 2010.
Zobacz w Google Scholar

Kern R., Kern: Kino transgresji zaczęło się jako żart, rozm. przepr. J. Majmurek „Krytyka Polityczna”, http://krytykapolityczna.pl/kultura/film/kern-kino-transgresji-zaczelo-sie--jako-zart/ [dostęp: 28.12.2015].
Zobacz w Google Scholar

Kevles D.J., In the Name of Eugenics. Genetics and the Uses of Human Heredity, New York: Alfred A. Knopf 1985.
Zobacz w Google Scholar

Kissel L., Disability Is Us. Remembering, Recovering and Remaking the Image of Disability, [w:] Filming Difference. Actors, Directors, Producers, and Writers on Gender, Race, and Sexuality in Film, ed. D. Bernardi, Austin: University of Texas Press 2009.
Zobacz w Google Scholar

Klejsa K., Filmowe oblicza kontestacji, Warszawa: Wydawnictwo TRIO 2008.
Zobacz w Google Scholar

Kłys T., Bilans pożytków i szkód, czyli o polskiej edycji, Film Art: An Introduction, „Kwartalnik Filmowy” 2010, nr 71–72.
Zobacz w Google Scholar

Kłys T., Film fikcji i jego dominanty, Warszawa: Wydawnictwo Semper 1999.
Zobacz w Google Scholar

Kłys T., Kino: między fabułą a wrażeniem realności, „Kultura Współczesna” 1995, vol. III, nr 3–4.
Zobacz w Google Scholar

Konarska J., Bariery aktywności psychospołecznej osób z niepełnosprawnością – mity i rzeczywistość, „Przegląd Badań Edukacyjnych. Educational Studies Review” 2015, nr 21.
Zobacz w Google Scholar

Kozubek M., Ciało niedoskonałe? Seksualny aspekt niepełnosprawności fizycznej w kinie współczesnym, „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 83–84.
Zobacz w Google Scholar

Kristeva J., Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie, tłum. M. Falski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2008.
Zobacz w Google Scholar

Kwiatkowska P., Rytmy somatograficzne – Lucyna Winnicka w filmach Jerzego Kawalerowicza, „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 83–84.
Zobacz w Google Scholar

Laffay A., Opowiadanie, świat i kino, tłum. S. Kowalski, „Pamiętnik Literacki” 1975, nr 2.
Zobacz w Google Scholar

Lamb E.G., Age and/as Disability. A Call for Conversation, „Age Culture Humanities” 2015, issue 2.
Zobacz w Google Scholar

Léger M.J., Drive in Cinema. Essays on Film, Theory and Politics, Bristol–Chicago: University of Chicago Press 2015.
Zobacz w Google Scholar

Longmore P.K., Conspicuous Contribution and American Cultural Dilemmas. Telethon Rituals of Cleansing and Renewal, [w:] The Body and Physical Difference. Discourses of Disability, ed. D.T. Mitchell, S.L. Snyder, Ann Arbor: University of Michigan Press 1997.
Zobacz w Google Scholar

Longmore P.K., Representations of Disability in Film, [w:] Movies in American History, ed. P.C. DiMare. Santa Barbara: ABC-CLIO 2011.
Zobacz w Google Scholar

Longmore P.K., Screening Stereotypes. Images of Disabled People in Television and Motion Pictures, [w:] Images of the Disabled, Disabling Images, ed. A. Gartner, T. Joe, New York: Praeger 1987.
Zobacz w Google Scholar

Longmore P.K., Why I Burned My Book and Other Essays on Disability, Philadelphia: Temple University Press 2003.
Zobacz w Google Scholar

Lubelski T., Lumière i Méliès. Fotograf i iluzjonista inicjują kinematograf, [w:] Historia kina. Tom I: Kino nieme, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków: Universitas 2010.
Zobacz w Google Scholar

Lubelski T., Strategie autorskie w polskim filmie fabularnym lat 1945–1961, Kraków: Rabid 2000.
Zobacz w Google Scholar

Markiewicz H., Wymiary dzieła literackiego, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1984.
Zobacz w Google Scholar

Marzec A., Obrazoburcze ciało. Cielesność jako miejsce subwersji i oporu, [w:] (Nad)użycia ciała w kulturze, red. T. Rachwał, K. Więckowska, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK 2012.
Zobacz w Google Scholar

McRoy J., Crucianelli G., „I Panic the World’’. Benevolent Exploitation in Tod Browning’s Freaks and Harmony Korine’s Gummo, „The Journal of Popular Culture” 2009, vol. 42, no 2.
Zobacz w Google Scholar

McRuer R., As Good as it Gets. Queer Theory and Critical Dsability, „GLQ. A Journal of Lesbian and Gay Studies” 2003, no 1–2.
Zobacz w Google Scholar

McRuer R., Compulsory Able¬Bodiedness and Queer/Disabled Existence, [w:] Disability Studies. Enabling the Humanities, ed. S.L. Snyder, B.J. Brueggemann, R. Garland-Thomson, New York: Modern Language Association of America 2002.
Zobacz w Google Scholar

McRuer R., Crip/kaleczenie, tłum. D. Ferens, „InterAlia. Pismo poświęcone studiom queer” 2016, nr 11b.
Zobacz w Google Scholar

Metz C., Pragnienie i jego brak, tłum. A. Helman, „Film na Świecie” 1989, nr 369.
Zobacz w Google Scholar

Méliès G., Widzenie kinematograficzne, tłum. I. Dembowski, „Kultura Filmowa” 1970, nr 12.
Zobacz w Google Scholar

Mironiuk A., Dziwoląg, superbohater, zwyklak. Filmowe obrazy osób z niepełnosprawnością ruchową w perspektywie pedagogiki kultury popularnej, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe 2020.
Zobacz w Google Scholar

Mitchell D.T., Snyder S.L., Body Genres. An Anatomy of Disability in Film, [w:] The Problem Body. Projecting Disability in Film, ed. S. Chivers, N. Markotić, Columbus: Ohio State University Press 2010.
Zobacz w Google Scholar

Mitchell D.T., Snyder S.L., Cultural Locations of Disability, Chicago–London: University of Chicago Press 2006.
Zobacz w Google Scholar

Mitchell D.T., Snyder S.L., Narrative Prosthesis: Disability and the Dependencies of Discourse, Ann Arbor: University of Michigan Press 2000.
Zobacz w Google Scholar

Monestier M., Księga wybryków natury, tłum. Ł. Pułaski, Łódź: Wydawnictwo Pandora 1991.
Zobacz w Google Scholar

Murphy R., The Body Silent, London: Phoenix House 1987.
Zobacz w Google Scholar

Murphy J.J., Harmony Korine’s Gummo. The Compliment of Getting Stuck with a Fork, „Film Studies” 2004, no 5.
Zobacz w Google Scholar

Musser C., The Emergence of Cinema. The American Screen to 1907, Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press 1994.
Zobacz w Google Scholar

Nastasi A., 50 Weirdest Movies Ever Made, „Flavorwire”, https://www.flavorwire.com/476770/the-50-weirdest-movies-ever-made [dostęp: 2.06.2017].
Zobacz w Google Scholar

Nelson J.A., Broken Images. Portrayals of those with Disabilities in American Media, [w:] The Disabled, the Media, and the Information Age, ed. J.A. Nelson, Westport–London: Greenwood Press 1994.
Zobacz w Google Scholar

Nichols B., Typy filmu dokumentalnego, tłum. M. Heberle, D. Rode, [w:] Metody dokumentalne w filmie, red. D. Rode, M. Pieńkowski, Łódź: Wydawnictwo PWSFTviT 2013.
Zobacz w Google Scholar

Niver K.R., Motion Pictures from the Library of Congress Paper Print Collection 1894–1912, Berkeley: University of California Press 1967.
Zobacz w Google Scholar

Norden M.F., Cinema of Isolation. A History of Physical Disability in the Movies, New Brunswick–New Jersey: Rutgers University Press 1994.
Zobacz w Google Scholar

O’Connor T.A., Genre-%!$ing. Harmony Korine’s Cinema of Poetry, „Wide Screen” 2009, no 1, https://widescreenjournal.files.wordpress.com/2021/06/genreing-harmony-korines-cinema-of-poetry.pdf [dostęp: 1.05.2018].
Zobacz w Google Scholar

Oliver M., The Politics of Disablement, Basingstoke: Macmillan 1990.
Zobacz w Google Scholar

Ostaszewski J., Kognitywna teoria filmu, [w:] Historia myśli filmowej, red. A. Helman, J. Ostaszewski, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2010.
Zobacz w Google Scholar

Ostherr K., Medical Visions. Producing the Patient through Film, Television, and Imaging Technologies, Oxford: Oxford University Press 2013.
Zobacz w Google Scholar

Otto W., Obrazy niepełnosprawności w polskim filmie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2012.
Zobacz w Google Scholar

Pabiś-Orzeszyna M., Kino atrakcji. Historia, krytyka, mapa i kartoteka, „Kultura Popularna” 2013, nr 3 (37).
Zobacz w Google Scholar

Pacek A., O piętnie, marginalizacji i lęku – w oparciu o Człowieka słonia Davida Lyncha, „Maska. Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy” 2014 (varia), http://www.maska.psc.uj.edu.pl/start/-/journal_content/56_INSTANCE_qLdjvuU5ebm9/40768330/63301518 [dostęp: 8.02.2019].
Zobacz w Google Scholar

Pierzchała A., Śmierć człowieka religijnego, „Kwartalnik Filmowy” 1998, nr 21–22.
Zobacz w Google Scholar

Pisarek J., Francuz P., Poznawcze i emocjonalne zaangażowanie widza w film fabularny w zależności od typu bohatera, [w:] Psychologiczne aspekty komunikacji audiowizualnej, red. P. Francuz, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 2007.
Zobacz w Google Scholar

Pitrus A., Porzucone znaczenia. Autorzy amerykańskiego kina niezależnego przełomu wieków, Kraków: Wydawnictwo Rabid 2010.
Zobacz w Google Scholar

Pointon A., Davies C., Framed. Interrogating Disability in the Media, London: British Film Institute 1997.
Zobacz w Google Scholar

Porter T.M., The Rise of Statistical Thinking, 1820–1900, Princeton: Princeton University Press 1986.
Zobacz w Google Scholar

Pritchard E., Cultural Representations of Dwarfs and Their Disabling Affects on Dwarfs in Society, „Considering Disability Journal” 2017, vol. 1.
Zobacz w Google Scholar

Przylipiak M., Filmowy nadawca wewnątrztekstowy w przekazach niezsubiektywizowanych, „Studia Filmoznawcze” 1992, nr 13.
Zobacz w Google Scholar

Przylipiak M., Kino stylu zerowego, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 1994.
Zobacz w Google Scholar

Quetelet A., Sur l’homme et le développement de ses facultés, ou essai de physique sociale, Brussels 1835, 1836.
Zobacz w Google Scholar

Radford J.P., Intellectual Disability and the Heritage of Modernity, [w:] Disability is not Measles. New Research Paradigms in Disability, ed. M.H. Rioux, M. Bach, North York: Roeher Institute 1994.
Zobacz w Google Scholar

Rich A.C., Compulsory Heterosexuality and Lesbian Existence, „Journal of Women’s History” 2003, vol. 15, no 3.
Zobacz w Google Scholar

Roffman P., Purdy J., The Hollywood Social Problem Film. Madness, Despair, and Politics from the Depression to the Fifties, Bloomington: Indiana University Press 1981.
Zobacz w Google Scholar

Rose N., Governing the Soul, London: Routledge 1990.
Zobacz w Google Scholar

Rushton R., Bettinson G., What is Film Theory? An Introduction to Contemporary Debates, New York: McGraw-Hill Education 2010.
Zobacz w Google Scholar

Ruść I., Wizerunek osób z ograniczoną sprawnością w mediach, [w:] Osoby z ograniczoną sprawnością na rynku pracy, red. A. Brzezińska, Z. Woźniak, K. Maj, Warszawa: Wydawnictwo SWPS „Academica” 2007.
Zobacz w Google Scholar

Safilios-Rothschild C., The Sociology and Social Psychology of Disability and Rehabilitation, New York: Random House 1970.
Zobacz w Google Scholar

Safran S.P., Movie Images of Disability and War. Framing History and Political Ideology, „Remedial and Special Education” 2001, vol. 22, no 4, s. 226
Zobacz w Google Scholar

Samuels E., Fantasies of Identification. Disability, Gender, Race, New York–London: New York University Press 2014.
Zobacz w Google Scholar

Saxton M., Disability Rights and Selective Abortion, [w:] The Disability Studies Reader, ed. L.J. Davis, New York–London: Routledge 2006.
Zobacz w Google Scholar

Schimberg A., From Freaks to Fassbinder: Six Films that Shaped my Feature Chained for Life, „BFI” 2019, https://www2.bfi.org.uk/news-opinion/news-bfi/features/lff-62-chained--life-aaron-schimberg [dostęp: 30.01.2020].
Zobacz w Google Scholar

Shapiro J.P., No Pity. People with Disabilities Forging a New Civil Rights Movement, New York: Times Books 1994.
Zobacz w Google Scholar

Shilling C., The Body and Social Theory, London: Sage Publications 1993.
Zobacz w Google Scholar

Siebers T., Disability as Masquerade, „Literature and Medicine” 2004, no 23 (1).
Zobacz w Google Scholar

Sikora S., O Miłości Michaela Hanekego. Aporie cielesności, „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 83–84.
Zobacz w Google Scholar

Sikora T., Ferens D., Pogadajmy o (kalekim) seksie, „InterAlia. Pismo poświęcone studiom queer” 2016, nr 11b.
Zobacz w Google Scholar

Sitek W., Od demonizowanych dziwolągów do „kulawych aniołów”, [w:] Transgresywne monstrum, red. D. Bastek, M. Fołta, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego 2013.
Zobacz w Google Scholar

Smith M., Zaangażowanie widza w postać, tłum. J. Mach, [w:] Kognitywna teoria filmu. Antologia przekładów, red. J. Ostaszewski, Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszyński 1999.
Zobacz w Google Scholar

Sontag S., Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, tłum. J. Anders, Kraków: Karakter 2016.
Zobacz w Google Scholar

Stachówna G., Kinowi Proteusze. Ciało jako narzędzie i środek artystyczny, „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 83–84.
Zobacz w Google Scholar

Stachówna G., Podglądactwo filmowe czyli konstrukcja narratora-voyeura w filmach Romana Polańskiego, „Acta Universitatis Lodziensis” 1993 (4).
Zobacz w Google Scholar

Stachówna G., Trzy europejskie kinematografie narodowe la belle epoque, [w:] Historia kina. Tom I: Kino nieme, red. T. Lubelski, I. Sowińska, R. Syska, Kraków: Universitas 2010.
Zobacz w Google Scholar

Stanisz A., Mobilność mimochodem, czyli przydrożne społeczności i strefy przepływu. Praktyczne zastosowanie „paradygmatu nowych mobilności”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Etnograficzne” 2015, t. 43, z. 3.
Zobacz w Google Scholar

Stewart S., The Oscars Love Movies About Disability, Not Disabled Actors, „Film School Rejects” 30.01.2018, https://filmschoolrejects.com/oscars-love-movies-disability-not-disabled-actors/ [dostęp: 27.01.2019].
Zobacz w Google Scholar

Struck-Peregończyk M., Wizerunek osób niepełnosprawnych w środkach masowego przekazu – zarys zjawiska, „Komunikacja Społeczna” 2013, nr 4.
Zobacz w Google Scholar

Synowiec A., W stronę analizy tekstu – wprowadzenie do teorii dyskursu, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej”, seria „Organizacja i Zarządzanie” 2013, z. 65.
Zobacz w Google Scholar

Syska R., Ciało w filmowym neomodernizmie, „Kwartalnik Filmowy” 2013, nr 83–84.
Zobacz w Google Scholar

Syska R., Narracja i produkcja znaczeń w filmowym neomodernizmie, „Images” 2013, nr 22, vol. XIII.
Zobacz w Google Scholar

Syska R., Slow-czas, slow-cinema: warstwa temporalna współczesnego neomodernizmu, „Media – Kultura – Komunikacja Społeczna” 2014.
Zobacz w Google Scholar

Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2005.
Zobacz w Google Scholar

Takeda K., Kino autorefleksywne. Kilka problemów metodologicznych, [w:] Film: język – rzeczywistość – osoba, red. A. Helman, J. Ostaszewski, Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne 1992.
Zobacz w Google Scholar

Talbot F.A., Moving Pictures. How They are Made and Worked, Philadelphia–London: J.B. Lippincott Company – William Heineman 1914.
Zobacz w Google Scholar

Thompson K., Breaking the Glass Armor: Neoformalist Film Analysis, Princeton: Princeton University Press 1988.
Zobacz w Google Scholar

Thomson R.G., Introduction: From Wonder to Error – A Genealogy of Freak Discourse in Modernity, [w:] Freakery. Cultural Spectacles of the Extraordinary Body, ed. R.G. Thomson, New York–London: New York University Press 1996.
Zobacz w Google Scholar

Topolski J., Ta „pusta” kategoria zmiany: człowiek i historia, w koncepcji Michela Foucaulta, [w:] Nie pytajcie mnie kim jestem…: Michel Foucault dzisiaj, red. M. Kwiek, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM 1998.
Zobacz w Google Scholar

Trier L. von, Vinterberg T., Manifest – DOGMA 95, tłum. T. Szczepański, [w:] Europejskie manifesty kina. Od Matuszewskiego do Dogmy. Antologia, red. A. Gwóźdź, Warszawa: Wiedza Powszechna 2002.
Zobacz w Google Scholar

Tropiano S., How to Treat the Disabled. Harold Russell in The Best Years of Our Lives, „Spectator” 1990, no 11.
Zobacz w Google Scholar

Turner B., Medical Power and Social Knowledge, London: SAGE Publications 1996.
Zobacz w Google Scholar

White A., Flipper Purify i Furious Styles, tłum. Z. Batko, „Film na Świecie” 1993, no 5–6 (390–391).
Zobacz w Google Scholar

Valisalo T., Engaging with Film Characters. Empirical Study on the Reception of Characters in The Hobbit Films, „Fafnir – Nordic Journal of Science Fiction and Fantasy Research” 2017, no 3–4.
Zobacz w Google Scholar

Wieczorkiewicz A., Monstruarium, Gdańsk: Słowo/obraz terytoria 2009 [ebook].
Zobacz w Google Scholar

Williams J.L., Media, Performative Identity, and the New American Freak Show, Basingstoke: Pelgrave Macmillan 2017.
Zobacz w Google Scholar

Wolfensberger W., Humans Service Policies. The Rhetoric Versurs the Reality, [w:] Disability and Dependence, ed. L. Barton, Lewes: Falmer 1989.
Zobacz w Google Scholar

Wollen P., Godard and Counter-Cinema: Vent d’est (1972), [w:] The European Cinema Reader, ed. C. Fowler, London–New York: Routledge 2002.
Zobacz w Google Scholar

Young I.M., Justice and The Politics of Difference, Princeton: Princeton University Press 1990.
Zobacz w Google Scholar

Zakrzewska-Manterys E., Wizerunek medialny dziecka niepełnosprawnego, [w:] Dziecko we współczesnej kulturze medialnej, red. B. Łaciak, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych 2003.
Zobacz w Google Scholar

Zalewski A., Strategiczna dezorientacja. Perypetie rozumu w fabularnym filmie postmodernistycznym, Warszawa: Ośrodek Wydawniczo-Poligraficzny SIMP 1998.
Zobacz w Google Scholar

Zdrodowska M., W kostiumie niepełnosprawności, „Fragile. Pismo kulturalne” 2017, nr 1 (35).
Zobacz w Google Scholar

Zedd N., Cinema of Transgression Manifesto (USA 1985), [w:] Film Manifestos and Global Cinema Cultures, ed. S. MacKenzie, Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press 2014.
Zobacz w Google Scholar

Zwierzchowski P., Piękny sen pedagoga. Literackie i filmowe portrety świata edukacji, Kraków: Wydawnictwo Rabid 2005.
Zobacz w Google Scholar

Żyto K., Strategie labiryntowe w filmie fikcji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2010.
Zobacz w Google Scholar

okladka

Opublikowane

16 listopada 2021

Licencja

Licencja

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN-13 (15)

978-83-8220-624-1

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book) Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN (e-book) Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

ISBN-13 (15)

978-83-8220-625-8

Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera

ISBN Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera

ISBN-13 (15)

978-83-65501-99-8

Inne prace tego samego autora