Wprowadzamy dane do ScienceON
Zgodnie z Komunikatem Prorektora UŁ ds. nauki dotyczącym systemu ScienceON od 15.09.2023 r. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego wprowadza dane o wszystkich publikacjach wydanych przez siebie...
Cogito jako ekspresja cielesności, czyli o roli medycyny w koncepcie Descartes’a oraz w ujęciu kilku jego następców
Słowa kluczowe:
filozofia medycyny, cielesność, etyka porządku natury, Descartes, filozofia kartezjańska, Louis De La ForgeStreszczenie
W pierwszej połowie siedemnastego stulecia Descartes należał jeszcze nie tyle do grona postępowych medyków, co raczej wizjonerów i planistów, torujących dla przyszłych pokoleń drogę prowadzącą do wyzwolenia od niedogodności nietrwałego ciała, której przeznaczeniem było nawiązanie przez człowieka ściślejszych relacji z całą przyrodą. To bowiem jest przewidywanym skutkiem działań z zakresu nauk, do których należą rozwiązania medyczne, że uzdrowione ciało ludzkie, nigdy nie będąc izolowane i stanowiąc genetycznie część całego materialnego uniwersum, ma zostać z nim lepiej zintegrowane. To owa nieograniczona fizyczna rozciągłość, której wspomniane ciało jest tylko fragmentem, stanowi dla Descartes’a jedyne pewne pole jego działań jako rzeczy myślącej. Mówiąc w skrócie: jako taka, dusza ludzka, z uwagi na swe naturalne uposażenie, jest zobowiązana do poświęcenia swojego czasu i zdolności na zaznajomienie się z warunkami umożliwiającymi przedłużanie zdrowia i życia materii, z jaką została połączona. Zjednoczona zaś jest z ciałem konkretnego człowieka, którego żywotne interesy zostają odtąd rozpoznane jako dające się szacować oraz diagnozować w pytaniu o to, jak się ów „człowiek cielesny” czuje. Dodajmy jeszcze jedno. Otóż, od chwili, kiedy możemy o sobie powiedzieć, że odczuwamy swoje ciało i się z nim utożsamiamy, przestaje ono być częścią materialnie rozumianego wszechświata, a zaczyna być naszą, palącą nas sprawą; tym, co określa nosze miejsce w przestrzeni tego świata, ale nie jako rzecz posiadającą rozmiary, lecz jako materię specyficznie odczutą, odczutą aż do bólu. W tym związku człowiek nie tylko nie łączy się już z resztą przedmiotów, ale nawet z którymkolwiek z innych ludzi. Jest sobie dany bez jakichkolwiek zapośredniczeń, ale dokonuje się to w objęciu wszechogarniającego go cierpienia, z którego może go uwolnić znający tajniki natury ciała lekarz.
Ze Wstępu: Dlaczego medycyna?
Bibliografia
Ablondi F., Automata, living and non-living: Descartes’ mechanical biology and his criteria for life, „Biology and Philosophy” 1998, vol. 13.
Zobacz w Google Scholar
Adam A., Histoire de la littèrature française au XVIIe siècle, t. III, Paris 1949.
Zobacz w Google Scholar
Alquiè F., Kartezjusz, tłum. i wybór pism S. Cichowicz, Warszawa 1989.
Zobacz w Google Scholar
Arystoteles, Fizyka, tłum. K. Leśniak, Warszawa 1968.
Zobacz w Google Scholar
Arystoteles, Krótkie rozprawy psychologiczno-biologiczne, tłum. P. Siwek, Warszawa 1971.
Zobacz w Google Scholar
Aucante V., La philosophie médicale de Descartes, Paris 2006.
Zobacz w Google Scholar
Augustyn św., De Spiritu et Anima, [w:] J.-P. Migne, P.L., http://patristica.net/latina/ t. XL.
Zobacz w Google Scholar
Augustyn św., De cognitione verae vitae, [w:] J.-P. Migne, P.L., http://patristica.net/latina/ t. XL.
Zobacz w Google Scholar
Augustyn św., Dialogi filozoficzne, tłum. A. Świderkówna, Kraków 1999.
Zobacz w Google Scholar
Augustyn św., O Trójcy Świętej, tłum. M. Stokowska, Poznań–Warszawa–Lublin 1963.
Zobacz w Google Scholar
Bacon R., Dzieło większe, tłum. T. Włodarczyk, Kęty 2006.
Zobacz w Google Scholar
Baillet A., La vie de Monsieur Descartes, t. 1, Paris 1692.
Zobacz w Google Scholar
Bednarczyk A., Filozofia biologii europejskiego Oświecenia, Warszawa 1984.
Zobacz w Google Scholar
Butterfield H., Rodowód współczesnej nauki 1300–1800, tłum. H. Krahelska, Warszawa 1963.
Zobacz w Google Scholar
Canguilhem G., Organisme et modèles mécaniques: Réflexions sur la biologie cartésienne, [w:] „Revue Philosophique de la France et de l’Étranger” 1955, t. 145, s. 281–299.
Zobacz w Google Scholar
Carloni D., Pensée mathématique et génération chez Descartes, [w:] „Analecta Husserliana. The Yearbook of Phenomenological Research”, vol. L: Live. Phenomenology of Live as the Starting Point of Philosophy, A.-T. Tymieniecka (ed.), Dordrecht 1997.
Zobacz w Google Scholar
Chanet P., O instynkcie i poznaniu zwierzęcym, z uwzględnieniem tego, co pan de la Chambre napisał w tej sprawie, [w:] Empiryczne podstawy i obrzeża filozofii XVII wieku, J. Żelazna, A. Grzeliński (red.), Toruń 2014, s. 25–66.
Zobacz w Google Scholar
Chanet P., Rozważania o mądrości Charona, [w:] Empiryczne podstawy i obrzeża filozofii XVII wieku, J. Żelazna, A. Grzeliński (red.), Toruń 2014, s. 67–80.
Zobacz w Google Scholar
Chevalier J., Descartes, Paris 1922.
Zobacz w Google Scholar
Chmaj L., Okazjonalizm, geneza i rozwój, Warszawa 1937.
Zobacz w Google Scholar
Chmaj L., Pojęcie przyczynowości w filozofii Kartezjusza, „Przegląd Filozoficzny” 1937, R. 40, z. 2.
Zobacz w Google Scholar
Chmaj L., Rozwój filozoficzny Kartezjusza, Kraków 1930.
Zobacz w Google Scholar
Claire C., The Debate about methodus medendi during the Second Half of the Seventeenth Century in England: Modern Philosophi-cal Readings of Classical Medical Empiricism in Bacon, Nedham, Willis and Boyle, [w:] „Early Science and Medicine” 2013, vol. 18, issue 4–5, s. 339–359.
Zobacz w Google Scholar
Clavier P.-H., Gérauld de Cordemoy: historien, politique et pédagogue, Editions Unniversitaires Europeennes 2010.
Zobacz w Google Scholar
Cordemoy G. de, Oeuvres, Paris 1968.
Zobacz w Google Scholar
Cordemoy G. de, Rozprawa fizykalna o mowie, tłum. B. Głowacka, J. Kopania, Warszawa 1993.
Zobacz w Google Scholar
Cordemoy G. de, Sześć rozpraw na temat rozłączności duszy i ciała, tłum. T. Stegliński, Łódź 2016.
Zobacz w Google Scholar
Cordemoy G. de, List napisany do Wielebnego Ojca do P. Cossart’a, z Towarzystwa Jezusowego, celem wykazania, że wszystko to, co Pan Descartes napisał na temat systemu Świata i duszy zwierząt, zdaje się być zaczerpnięte z Pierwszego Rozdziału Genesis, tłum. T. Stegliński, [w:] „Studia z Historii Filozofii” 2018, nr 3, s. 9–27.
Zobacz w Google Scholar
Costabel C., Descartes, La Haye 1977.
Zobacz w Google Scholar
Crombie A. C., Style myśli naukowej w początkach nowożytnej Europy, tłum. P. Salwa, Warszawa 1994.
Zobacz w Google Scholar
Dadoune J.-P., Jean Pecquet, Médecin et anatomiste du grande siècle, Paris 2018.
Zobacz w Google Scholar
Dąbrowski A., Źródła, natura i funkcje emocji. Studium teorii impulsji Leona Petrażyckiego w kontekście współczesnych badań, Warszawa 2019.
Zobacz w Google Scholar
De La Chambre M. C., L’Art de connoistre les hommes, Amsterdam 1660.
Zobacz w Google Scholar
De La Chambre M. C., Les charactères des passions, t. 1–4, Paris 1640–1662.
Zobacz w Google Scholar
De La Forge L., Traktat o umyśle ludzkim, jego władzach, czynnościach oraz jego związku z ciałem, tłum. T. Śliwiński, Kęty 2011.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Człowiek Opis ciała ludzkiego, tłum. A. Bednarczyk, Warszawa 1989.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., L’Homme, de René Descartes, et un Traité de la Formation de foetus, du même auteur. Avec les remarques de Louys de La Forge, Docteur en Médicine, demeurant à La Flèche sur le Traité de l’homme de René Descartes et sur les figures par luy inventées, Paris 1644
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., L’Homme de René Descartes, et La Formation du foetus, avec les remarques de Louis De La Forge. A quoi l’on à ajouté Le Monde, ou Traité de la lumière, du même auteur, Paris 1677.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Listy do księżniczki Elżbiety, tłum. J. Kopania, Warszawa 1995.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Listy do Regiusa. Uwagi o pewnym pisemku, tłum. J. Kopania, Warszawa 1996.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii wraz z zarzutami uczonych mężów i odpowiedziami autora, oraz Rozmowa z Burmanem, t. 1–2, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, Warszawa 1958.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Meteory, tłum. L. Wieczorek, Wrocław 2009.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Namiętności duszy, tłum. L. Chmaj, Warszawa 1986.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Oeuvres de Descartes, Ch. Adam, P. Tannery (eds), t. I–XI, Paris 1897–1909.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Prawidła do kierowania umysłem, tłum. L. Chmaj, Warszawa 1937.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, tłum. W. Wojciechowska, Warszawa 1981.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Świat albo Traktat o świetle, tłum. T. Śliwiński, Kraków 2005.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Zarzuty i odpowiedzi późniejsze, Korespondencja z Hyperaspistesem, Arnauldem i More’em, tłum. J. Kopania, Kęty 2005.
Zobacz w Google Scholar
Descartes R., Zasady filozofii, tłum. I. Dąmbska, Warszawa 1960.
Zobacz w Google Scholar
Digby K., Traitè de la Poudre de Sympathie, Paris 1658.
Zobacz w Google Scholar
Early Modern Medicine and Natural Philosophy, P. Distelzweig, B. Goldberg, E. R. Ragland (eds), Dordrecht–Heidelberg–New York–London 2016.
Zobacz w Google Scholar
Eloy N. F. J., Dictionnaire historique de la Médecine Ancienne et Moderne ou Mémoires Disposés en Ordre Alfabétique pour serviv a L’Histoire de cette Science et a celle de Médecins, Anatomistes, Botanistes, Chirurgiens et Chymistes de toutes Nations, London 2018.
Zobacz w Google Scholar
Gallois, P., La méthode de Descartes et la médicine, „Hippocrate” 1938, nr 6, s. 65–77.
Zobacz w Google Scholar
Geulincx A., Etyka, tłum. J. Usakiewicz, Kęty 2007.
Zobacz w Google Scholar
Geulincx A., Metafizyka prawdziwa, tłum. J. Usakiewicz, Kęty 2009.
Zobacz w Google Scholar
Gilson É., Bóg i ateizm, tłum. M. Kochanowska, P. Murzański, Kraków 1996.
Zobacz w Google Scholar
Gilson É., Discours de la methode, texte et commentaire par Étienne Gilson, Paris 1930.
Zobacz w Google Scholar
Gilson É., L’avenir de la métaphysique Augustinienne, ,,Revue de Philosophie” 1930, vol. 1.
Zobacz w Google Scholar
Gilson É., La liberté chez Descartes et la théologie, Paris 1913.
Zobacz w Google Scholar
Gilson É., Wprowadzenie do nauki Świętego Augustyna, tłum. Z. Jakimiak, Warszawa 1953.
Zobacz w Google Scholar
Gouhier H., Cartésianisme et Augustianisme au XVIIe siecle, Paris 1978.
Zobacz w Google Scholar
Grzeliński A., Doświadczenie i rozum. Empiryzm Johna Locke’a, Toruń 2018.
Zobacz w Google Scholar
Grzeliński A., Dwa wczesne eseje medyczne Johna Locke’a: Morbus i anatomia, [w:] „Studia z Historii Filozofii” 2016, nr 1 (7), s. 105–121.
Zobacz w Google Scholar
Guenancia P., Descartes, Paris 2010.
Zobacz w Google Scholar
Gueroult M., Descartes selon l’ordre des raisons, t. 1–2, Paris 1953.
Zobacz w Google Scholar
Guichet J.-L., Inroduction, [w:] De l’animal machine à l’âme des machines, Querelles biomécaniques de l’âme (XVII–XIX siècle), Paris 2010.
Zobacz w Google Scholar
Gut A., Gut P., Inne umysły, „Roczniki Filozoficzne” 2012, t. 60, nr 4, s. 123–146.
Zobacz w Google Scholar
Hatfield G., Mechanizing the sensitive soul, [w:] Mater and Form in Early Modern Science and Philosophy, Gideon Manning (ed.), Leiden–Boston 2012.
Zobacz w Google Scholar
Janeczek S., Logika czy epistemologia?, Lublin 2003.
Zobacz w Google Scholar
Janowski Z., Teodycea kartezjańska, Kraków 1998.
Zobacz w Google Scholar
Karpiński A. T., Początki nowoczesnej medycyny, za: https://www.rp.pl.artykul/131078-Poczatki-nowoczesnej-medycyny (dostęp: 17.11.2019).
Zobacz w Google Scholar
Kopania J., Descartes i problem nieśmiertelności duszy ludzkiej, „Roczniki Filozoficzne” 2014, t. 62, nr 4, s. 10–32.
Zobacz w Google Scholar
Kopania J., Etyczny wymiar cielesności, Kraków 2002.
Zobacz w Google Scholar
Kopania J., Funkcje poznawcze Descartes’a teorii idei, Białystok 1988.
Zobacz w Google Scholar
Kopania J., Stosunek do filozofii w Chrześcijaństwie Wschodnim i Zachodnim (na przykładzie różnic w rozumieniu nieśmiertelności duszy ludzkiej), [w:] Droga ku wzajemności. Materiały XXII Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Grodno 2016, Grodno 2017, s. 207–217.
Zobacz w Google Scholar
Kopania J., Szkice kartezjańskie, Kraków 2009.
Zobacz w Google Scholar
Le Camus A., Médecine de l’esprit, où l’on traite des dispositions et des causes physiques qui influent sur les opérations de l’esprit et des moyens de maintenir ces opérations dans un bon état, t. 1–2, Paris 1753, 1769.
Zobacz w Google Scholar
Lindeboom G., Descartes and medicine, Amsterdam 1979.
Zobacz w Google Scholar
Locke J., O sztuce medycznej, tłum. A. Grzeliński, [w:] „Studia z Historii Filozofii” 2017, nr 2 (8), s. 17–23.
Zobacz w Google Scholar
MacKenzie A. W., A word about Descartes’ mechanistic conception of life, „Journal of the History of Biology” 1975, vol. 8.
Zobacz w Google Scholar
Malebranche N. de, Poszukiwanie prawdy, t. 1–2, tłum. M. Frankiewicz, Warszawa 2011.
Zobacz w Google Scholar
Marshall J., Descartes’s Moral Theory, London 1998.
Zobacz w Google Scholar
Mazierski S., Mechanicyzm i finalizm, „Roczniki Filozoficzne” 1974, nr 3.
Zobacz w Google Scholar
Medicina antiqua, mediaevalis et moderna. Historia – Filozofia – Religia, S. Konarska-Zimnicka, L. Kostuch, B. Wojciechowska (red.), Kielce 2019.
Zobacz w Google Scholar
Nowacka M., Filozoficzne konteksty medycyny. Ujęcie historyczne od starożytności do końca XVIII wieku, Białystok 2012.
Zobacz w Google Scholar
Pascal B., Myśli, tłum. T. Żeleński, Warszawa 1989.
Zobacz w Google Scholar
Pichot A., Histoire de la notion de vie, Paris 2008.
Zobacz w Google Scholar
Platon, Timaios, [w:] tenże, Dialogi, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1995.
Zobacz w Google Scholar
Prost J., Essai sur l’atomisme et occasionalisme dans la philosophie cartésienne, Paris 1907.
Zobacz w Google Scholar
Rembeczki E., Concepts of Healing in Descartes’ Thought (tekst w przygotowaniu).
Zobacz w Google Scholar
Riese W., Descartes as a psychophysical therapist, „Medical History” 1966, s. 237–244.
Zobacz w Google Scholar
Rodis-Lewis G., Descartes, Paris 2010.
Zobacz w Google Scholar
Rodis-Lewis G., La Morale de Descartes, Paris 1998.
Zobacz w Google Scholar
Rohault J., Entretiens sur la philosophie, Paris 1671.
Zobacz w Google Scholar
Seneka Lucjusz Annausz, Dialogi, tłum. L. Joachimowicz, Warszawa 1989.
Zobacz w Google Scholar
Seyda B., Dzieje medycyny w zarysie, Warszawa 1977.
Zobacz w Google Scholar
Smith J. E. H., Divine Machines, Leibniz and the sciences of life, Princeton 2011.
Zobacz w Google Scholar
Spink J. S., Libertynizm francuski od Gassendiego do Voltaire’a, tłum. A. Neuman, Warszawa 1974.
Zobacz w Google Scholar
Stegliński T., Marin Cureau de La Chambre, o naturze uczuć ludzkich, mechanizmach ich powstawania i ich znaczeniu, w celu wyrażenia stanów duszy za pomocą mowy ciała, [w:] „IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” 2015, t. XXVII, s, 55–77.
Zobacz w Google Scholar
Stegliński T., Pierre Chanet, polemista i filozof instynktu oraz Marin Cureau de la Chambre – historia pewnego sporu, „Roczniki Filozoficzne” 2015, nr 1, s. 65–83.
Zobacz w Google Scholar
Stegliński T., Wprowadzenie do przekładów tekstów Pierre’a Chanet, s. 13–24, [w:] Empiryczne podstawy i obrzeża filozofii XVII wieku, J. Żelazna, A. Grzeliński (red.), Toruń 2014.
Zobacz w Google Scholar
Strazzoni A., Dutch Cartesianism and the Birth of Philosophy of Science, From Regius to Gravesande, Boston 2018, 2019.
Zobacz w Google Scholar
Szumowski W., Historia medycyny filozoficznie ujęta, Kęty 2005.
Zobacz w Google Scholar
Śliwiński T., Mistrz i kontynuator. René Descartes i Louis De La Forge, Łódź 2014.
Zobacz w Google Scholar
Śliwiński T., Ratio et physis, fizyka teoretyczna Kartezjusza jako realizacja projektu mathesis universalis, Nowa Wieś 2005.
Zobacz w Google Scholar
Śliwiński T., Tożsamość zakresowa treści nieadekwatnego pojęcia Boga i pojęcia skończonego umysłu ludzkiego w filozofii Descartes’a, IMF „Hybris” 2013, nr 21, s. 51–75.
Zobacz w Google Scholar
Śliwiński T, Źródła filozofii Descartes’a w myśli św. Augustyna, ,,Folia Philosophica” 2011, nr 24, s. 45–72.
Zobacz w Google Scholar
Tellier A., Descartes et la médecine, Paris 1928.
Zobacz w Google Scholar
Wnuk M., Okazjonalizm wobec zagadnienia genezy i rozwoju życia. W kierunku okazjonalistycznej metafizyki światła, [w:] P. Gutowski, P. Gut, Z dziejów filozoficznej refleksji nad człowiekiem. Księga Pamiątkowa ku czci Profesora Jana Czerkawskiego (1939–2007), Lublin 2007, s. 213–239.
Zobacz w Google Scholar
Wolfe C., La Philosophie de la biologie avant la biologie, une histoire du vitalisme, Paris 2019.
Zobacz w Google Scholar
Zanta L., Le renaissance du stoicisme au XVIe siècle, Paris 1914.
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
19 stycznia 2020
Kategorie
Prawa autorskie (c) 2020 © Copyright by Tomasz Stegliński, Łódź 2020; © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2020
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN
ISBN
ISBN-13 (15)
978-83-8220-308-0
Szczegóły dotyczące dostępnego formatu publikacji: ISBN (e-book)
ISBN (e-book)
ISBN-13 (15)
978-83-8220-309-7
Inne prace tego samego autora
- Tomasz Stegliński, Cogito jako ekspresja cielesności, czyli o roli medycyny w koncepcie Descartes’a oraz w ujęciu kilku jego następców
