„Zmieniając siebie – zmieniam świat”: Gloria E. Anzaldúa i jej pisarstwo zaangażowanego rozwoju w ujęciu społeczno-kulturowym

Grażyna Zygadło

„Zmieniając siebie – zmieniam świat”: Gloria E. Anzaldúa i jej pisarstwo zaangażowanego rozwoju w ujęciu społeczno-kulturowym

Autorzy

Grażyna Zygadło

Uniwersytet Łódzki, Wydział Studiów Międzynarodowych i Politologicznych, Katedra Amerykanistyki i Mass Mediów, 90-131 Łódź, ul. Narutowicza 59a

Słowa kluczowe:

mniejszość latynoska w USA, granica meksykańsko-amerykańska, Trzeci Świat, pisarze amerykańscy, Border studies, Anzaldúa Gloria E., feminizm, gender

Streszczenie

Publikacja jest poświęcona analizie twórczości i filozofii pisarstwa Glorii E. Anzaldúy – znanej amerykańskiej pisarki meksykańskiego pochodzenia. Interdyscyplinarny charakter monografii wynika z tego, że wpisuje się ona zarówno w nurt badań nad Pograniczem (Border studies), studia amerykanistyczne, postkolonialne, jak i gender oraz queer studies. Poruszane są w niej ważne problemy społeczne, polityczne i kulturowe dotyczące mniejszości latynoskiej w USA, a przy tym zwraca się uwagę na walory literackie omawianych utworów. Dużą wartość książki stanowią tłumaczenia wierszy oraz fragmentów jej epokowego dzieła Borderlands/La Frontera dokonane przez Autorkę, ponieważ dotąd w Polsce nikt nie podjął się przekładu twórczości Anzaldúy.

Pomimo obszernej tematyki jest to pozycja napisana językiem zwięzłym i konkretnym, unikalna ze względu na bardzo szeroki krąg potencjalnych odbiorców, którymi mogą być studenci i studentki filologii obcych, studiów międzynarodowych, historii i studiów genderowych; pracownicy naukowi tych dyscyplin; czytelnicy zainteresowani interdyscyplinarnymi badaniami humanistycznymi, tematyką gender czy literaturą mniejszości. Ponadto warto zauważyć, że na polskim rynku wydawniczym brakuje jakichkolwiek materiałów dotyczących Glorii E. Anzaldúy, a w piśmiennictwie światowym nie powstała dotąd monografia jej poświęcona – liczne artykuły dotykające tej tematyki są rozproszone w książkach i periodykach naukowych.

Bibliografia

Anzaldúa Gloria, Cherrie Moraga (Red.). 1983. This Bridge Called My Back. Writings by Radical Women of Color. New York: Kitchen Table: Women of Color Press.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1983. La Prieta, [w:] This Bridge Called My Back. Writings by Radical Women of Color. Red. G. Anzaldúa, C. Moraga. New York: Kitchen Table: Women of Color Press, s. 198–209.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1983. Speaking in Tongues: A Letter to 3rd World Woman Writers, [w:] This Bridge Called My Back. Writings by Radical Women of Color. Red. G. Anzaldúa, C. Moraga. New York: Kitchen Table: Women of Color Press, s. 165–173.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1990. En Rapport, In Opposition: Cobrando cuestas a las nuestras, [w:] Making Face, Making Soul/ Haciendo Caras: Creative and Critical Perspectives by Feminists of Color. Red. Gloria Anzaldúa. San Francisco: Aunt Lute Books, s. 142–148.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria (Red). 1990. Making Face, Making Soul/Haciendo Caras: Creative and Critical Perspectives by Feminists of Color. San Francisco: Aunt Lute Books.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1993. Friends from the Other Side – Amigos del Otro Lado. San Francisco: Children’s Book Press.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria (Red). 1993. Theorizing Lesbian Existence. „Signs: Journal of Women in Culture and Society”, Vol. 18 (4), Summer.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1994. Del Otro Lado, [w:] Compañeras: Latina Lesbians. Red. Juanita Ramos. New York–London: Routledge, s. 2–3.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1996. Coatlalopeuh, She Who Has Dominion Over Serpents, [w:] Goddess of the Americas. Writings on the Virgin of Guadalupe. Red. Ana Castillo. New York: Riverhead Books, s. 52–55.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1996. Prietita and the Ghost Woman – Prietita y La Llorona. San Francisco: Children’s Book Press.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1998. To(o) Queer the Writer – Loca, escritora y Chicana, [w:] Living Chicana Theory. Red. Carla Trujillo. Berkeley: Third Woman Press, s. 263–276.
Zobacz w Google Scholar

Anzaldúa Gloria. 1999. Borderlands/La Frontera. San Francisco: Aunt Lute Books. Anzaldúa Gloria, AnaLouise Keating (Red.). 2002. This Bridge We Call Home: Radical Visions for Transformation. New York: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Acuña Rodolfo. 2004. Occupied America. A History of Chicanos. New York: Pearson Longman.
Zobacz w Google Scholar

Aldama Arturo J., Quinonez Naomi H. (Red.). 2002. Decolonial Voices. Chicana and Chicano Cultural Studies in the 21st Century. Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press.
Zobacz w Google Scholar

Andreas Peter. 2009. Border Games. Policing the U.S.-Mexico Divide. Ithaca: Cornell University Press.
Zobacz w Google Scholar

Arredondo Gabriela F., Hurtado Aida, Klahn Norma, Najera-Ramirez Olga, Zavella Patricia (Red.). 2003. Chicana Feminisms. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Bacon David. 2008. Illegal People. How Globalization Creates Migration and Criminalizes Immigrants. Boston: Beacon Press.
Zobacz w Google Scholar

Barker Chris. 2005. Studia kulturowe. Teoria i praktyka. Tłum. Agata Sadza. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar

Basiuk Tomasz, Ferens Dominika, Sikora Tomasz (Red.). 2006. Parametry pożądania. Kultura odmieńców wobec homofobii. Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Borkowska Grażyna, Sikorska Liliana (Red.). 2000. Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Zobacz w Google Scholar

Butler Judith. 1990. Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. New York: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Calderón Héctor, Saldívar José David (Red.). 1991. Criticism in the Borderlands. Studies in Chicano Literature, Culture and Ideology. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Camacho Schmidt Alicia. 2008. Migrant Imaginaries. Latino Cultural Politics in the U.S.-Mexico Borderlands. New York: New York University Press.
Zobacz w Google Scholar

Cantú Norma E., Gutierrez Christina L. (Red.). 2009. Güerras y Prietas: Celabrating 20 Years of Borderlands/La Frontera. USA: The Adelante Project.
Zobacz w Google Scholar

Castro Rafaela. 2000. Chicano Folklore. A Guide to the Folktales, Traditions, Rituals and Religious Practices of Mexican-Americans. New York: Oxford University Press.
Zobacz w Google Scholar

Chacón Justin Akers, Davis Mike. 2006. No One Is Illegal. Fighting Racism and State Violence on the U.S.-Mexico Border. Chicago: Haymarket Books.
Zobacz w Google Scholar

Chavez R. Leo. 2008. The Latino Threat: Constructing Immigrants, Citizens, and the Nation. Stanford: Stanford University Press.
Zobacz w Google Scholar

Clarke Cheryl. 1996. Lesbianism: An Act of Resistance, [w:] Feminism and Sexuality. Red. Stevi Jackson, Sue Scott. New York: Columbia University Press, s. 155–161.
Zobacz w Google Scholar

Cortina Rodolfo (Red.). 1998. Hispanic American Literature. Lincolnwood, Illinois: NTC Publishing Group.
Zobacz w Google Scholar

Cypess Messinger Sandra. 1991. La Malinche in Mexican Literature. From History to Myth. Austin: University of Texas Press.
Zobacz w Google Scholar

Del Castillo Bernard Diaz. 1963. The Conquest of New Spain. London: Penguin.
Zobacz w Google Scholar

Delgado Richard, Stefancic Jean (Red.). 1998. The Latino/a Condition. A Critical Reader. New York: New York University Press.
Zobacz w Google Scholar

Domańska Ewa. 2008. Badania postkolonialne, [w:] Teoria postkolonialna. Wprowadzenie krytyczne. Red. Leela Gandhi. Tłum. Jacek Serwański. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 157–165.
Zobacz w Google Scholar

Donnan Hastings, Wilson Thomas M. 1999. Borders: Frontiers of Identity, Nation and State. Oxford: Berg.
Zobacz w Google Scholar

Espinosa Gaston, Garcia Mario T. (Red.). 2008. Mexican American Religions Spirituality, Activism, and Culture. Durham–London: Duke University Press Books.
Zobacz w Google Scholar

Falcón Sylvanna. 2001. Rape as a Weapon of War: Advancing Human Rights for Women at the U.S.-Mexico Border. „Social Justice”, Vol. 28, No. 2 (84), Summer, s. 31–50.
Zobacz w Google Scholar

Fernandez-Kelly Maria Patricia. 1983. For We Are Sold, I and My People. Women and Industry in Mexico’s Frontier. Albany: State University of New York Press.
Zobacz w Google Scholar

Fox-Genovese Elizabeth. 1988. Within the Plantation Household: Black and White Women of the Old South. Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Zobacz w Google Scholar

Gajewska Agnieszka. 2008. Hasło: Feminizm. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Zobacz w Google Scholar

Ganster Paul, Lorey David E. 2008. The US-Mexican Border into the Twenty-First Century. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, INC.
Zobacz w Google Scholar

Gonzalez Juan. 2000. Harvest of Empire. A History of Latinos in America. New York: Penguin.
Zobacz w Google Scholar

Grewal Inderpal. 2005. Transnational America: Feminisms, Diasporas, Neoliberalisms. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Guidotti-Hernández Nicole M. 2011. Unspeakable Violence. Remapping U.S. and Mexican National Imaginaries. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Hanson Victor Davis. 2003. Mexifornia. A State of Becoming. San Francisco: Encounter Books.
Zobacz w Google Scholar

Harding Sandra (Red.). 1987. Feminism and Methodology. Social Science Issues. Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press.
Zobacz w Google Scholar

Herrera-Sobek Maria, Maciel David (Red.). 1998. Culture across Borders: Mexican Immigration Popular Culture. Tucson: University of Arizona Press.
Zobacz w Google Scholar

Herrera-Sobek Maria, Viramontes Helena Maria (Red.). 1996. Chicana Creativity and Criticism: Charting New Frontiers in American Literature. Albuquerque: University of New Mexico Press.
Zobacz w Google Scholar

Huntington Samuel. 2004. Who Are We? The Challenges to America’s National Identity. New York: Simon and Schuster.
Zobacz w Google Scholar

Kapuściński Ryszard. 2006. Ten Inny. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Zobacz w Google Scholar

Kasperowicz Ryszard, Wolicka Elżbieta (Red.). 2005. Biografia, historiografia, dawniej i dziś. Biografia nowoczesna – nowoczesność biografii. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Zobacz w Google Scholar

Keating AnaLouise (Red.). 2000. Interviews/Entrevistas. New York: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Keating AnaLouise (Red.). 2008. Entre Mundos/ Among Worlds. New Perspectives on Gloria Anzaldúa. New York: Palgrave Macmillan.
Zobacz w Google Scholar

Keating AnaLouise (Red.). 2009. The Gloria Anzaldúa Reader. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Keating AnaLouise, Gonzalez-Lopez Gloria (Red.). 2011. Bridging. How Gloria Anzaldúa’s Life and Work Transformed Our Own. Austin: University of Texas Press.
Zobacz w Google Scholar

Keating AnaLouise (Red.). 2015. Light in the Dark. Luz en lo oscuro. Rewriting Identity, Spirituality, Reality. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Khagram Sanjeev, Levitt Peggy (Red.). 2008. The Transnational Studies Reader: Intersections and Innovations. New York: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Kochanowski Jacek. 2006. Wszyscy jesteśmy odmieńcami. Przyczynki do społecznej teorii queer, [w:] Parametry pożądania. Kultura odmieńców wobec homofobii. Red. Tomasz Basiuk, Dominika Ferens, Tomasz Sikora. Kraków: Universitas, s. 37–50.
Zobacz w Google Scholar

Kosofsky-Sedgwick Eve. 1990. Epistemology of the Closet. Berkeley: University of California Press.
Zobacz w Google Scholar

Krzak Zygmunt. 2007. Od matriarchatu do patriarchatu. Warszawa: Wydawnictwo TRIO.
Zobacz w Google Scholar

Kubiaczyk Filip. 2013. Nowoczesność, kolonialność i tożsamość: perspektywa latynoamerykańska. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zobacz w Google Scholar

Kubicka Grażyna. 2015. Maria Czaplicka: płeć, szamanizm, rasa. Biografia antropologiczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Zobacz w Google Scholar

Lauter Paul (Red.). 1994. The Heath Anthology of American Literature. Lexington: D.C. Heath and Company.
Zobacz w Google Scholar

Loomba Ania. 2011. Kolonializm/Postkolonializm. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Zobacz w Google Scholar

Madison Soyini D. (Red.). 1994. The Woman That I Am. The Literature and Culture of Contemporary Women of Color. New York: St. Martin’s Press.
Zobacz w Google Scholar

Madsen Deborah. 2000. Understanding Contemporary Chicana Literature. Columbia: University of South Carolina Press.
Zobacz w Google Scholar

Martinez Elizabeth. 1998. De Colores Means All of Us: Latina Views for a Multi-Colored Society. Cambridge, MA: South End Press.
Zobacz w Google Scholar

Mignolo Walter. 2000. Nepantla: Views from South. Issue 1. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Mizielińska Joanna. 2006. Płeć, ciało, seksualność. Od feminizmu do teorii queer. Kraków: Universitas.
Zobacz w Google Scholar

Młodawska Agata, Brzozowska Emilia. 2006. Teoria queer a podmiot kobiecy na przykładzie wybranych nurtów feminizmu, [w:] Queerowanie feminizmu – estetyka, polityka czy coś więcej? Red. Joanna Zakrzewska. Poznań: Konsola, s. 9–35.
Zobacz w Google Scholar

Mora Pat. 1993. Nepantla: Essays from the Land in the Middle. Albuquerque: University of New Mexico Press.
Zobacz w Google Scholar

Moraga Cherrie. 1983. La Güera, [w:] This Bridge Called My Back. Writings by Radical Women of Color. Red. Gloria Anzaldúa, Cherrie Moraga. New York: Kitchen Table: Women of Color Press, s. 27–34.
Zobacz w Google Scholar

Moraga Cherrie. 1997. Waiting in the Wings: Portrait of a Queer Motherhood. Ann Arbor, Michigan: Firebrand Books.
Zobacz w Google Scholar

Moraga Cherrie. 2000. Loving in the War Years: lo que nunca paso por sus labios. Cambridge: South End Press.
Zobacz w Google Scholar

Morrison Toni. 1997. Rootedness: The Ancestor as Foundation, [w:] The Woman That I Am. The Literature and Culture of Contemporary Women of Color. Red. Soyini D. Madison. New York: St. Martin’s Press, s. 492–497.
Zobacz w Google Scholar

Paredes Américo. 1958. „With His Pistol in His Hand:” A Border Ballad and Its Hero. Austin: University of Texas Press.
Zobacz w Google Scholar

Paredes Américo. 1993. Folklore and Culture on the Texas-Mexican Border. Red. Richard Bauman. Austin: CMAS Books, Center for Mexican American Studies, University of Texas at Austin.
Zobacz w Google Scholar

Paredes Américo. 1998. The Ballad of Gregorio Cortez, [w:] Hispanic American Literature. Red. Rodolfo Cortina. Lincolnwood, Illinois: NTC Publishing Group, s. 57–61.
Zobacz w Google Scholar

Paz Octavio. 1961. The Labyrinth of Solitude. Life and Thought in Mexico. New York: Grove Press, INC.
Zobacz w Google Scholar

Perez Emma. 1999. The Decolonial Imaginary. Writing Chicanas into History. Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press.
Zobacz w Google Scholar

Ramos Juanita. 1994. Compañeras: Latina Lesbians. New York: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Rich Adrienne. 1978. Przymusowa heteroseksualność a egzystencja lesbijska. Tłum. Agnieszka Grzybek. „Furia Pierwsza” 1999/2000, Nr 4/5, s. 110–111.
Zobacz w Google Scholar

Romero Mary, Hondagneu-Sotelo Pierrette, Ortiz Vilma (Red.). 1997. Challenging Fronteras: Structuring Latina and Latino Lives in the U.S. New York: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Rusinek Michał. 2000. Kilka uwag o biografii, muzyce i języku. „Teksty Drugie”, Nr 4, s. 97–99.
Zobacz w Google Scholar

Saldivar José David. 1997. Border Matters: Remapping American Cultural Studies. Berkeley: University of California Press.
Zobacz w Google Scholar

Saldivar José David. 2012. Trans-Americanity: Subaltern Modernities, Global Coloniality, and the Cultures of Greater Mexico. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Saldivar-Hull Sonia. 2000. Feminism on the Border: Chicana Gender Politics and Literature. Berkeley: University of California Press.
Zobacz w Google Scholar

Salska Agnieszka. 1965. Biografia, [w:] Materiały do Słownika rodzajów literackich. T. VII, z. 3, s. 133.
Zobacz w Google Scholar

Segura Denise, Zavella Patricia (Red.). 2007. Women and Migration in the U.S.-Mexico Borderlands. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Showalter Elaine. 1979. Krytyka feministyczna na rozdrożu. Tłum. I. Kalinowska-Blackwood, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. Red. Henryk Markiewicz. Wyd. 2 zm. T. 4, cz. 2. 1996. Kraków: Wydawnictwo Literackie, s. 429–468.
Zobacz w Google Scholar

Showalter Elaine. 1979. Towards a Feminist Poetics, [w:] Women Writing and Writing about Women. Red. Mary Jacobus. New York: Routledge, s. 25–36.
Zobacz w Google Scholar

Shukla Sandhya, Tinsman Heidi (Red.). 2007. Imagining Our Americas: Toward a Transnational Frame. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Slotkin Richard. 1973. Regeneration Through Violence: The Mythology of the American Frontier, 1600–1860. Norman: University of Oklahoma Press.
Zobacz w Google Scholar

Slotkin Richard. 1985. The Fatal Environment: The Myth of the Frontier in the Age of Industrialization 1800–1890. Norman: University of Oklahoma Press.
Zobacz w Google Scholar

Slotkin Richard. 1992. Gunfighter Nation: The Myth of the Frontier in Twentieth Century. Norman: University of Oklahoma Press.
Zobacz w Google Scholar

Spurgeon Sara L. 2009. The Cyborg Coyote: Generating Theory in the Borderlands. „Southwestern American Literature”, Vol. 34, Issue 2, Spring, s. 9–28.
Zobacz w Google Scholar

Steele Cassie Premo. 2000. We Heal from Memory. Sexton, Lorde, Anzaldúa and the Poetry of Witness. New York: Palgrave Macmillan.
Zobacz w Google Scholar

Śmieja Wojciech. 2010. Przeciw konstrukcjonistom. Teoria „queer” i jej krytycy, „Przestrzenie Teorii”, Nr 13, s. 223–242.
Zobacz w Google Scholar

Tey-Rebolledo Diana. 1995. Women Singing in the Snow: A Cultural Analysis of Chicana Literature. Tucson: The University of Arizona Press.
Zobacz w Google Scholar

Thomas Hugh. 1995. Conquest. Montezuma, Cortes, and the Fall of Old Mexico. New York: Simon and Schuster.
Zobacz w Google Scholar

Tindall George B., Shi David E. 2002. Historia Stanów Zjednoczonych. Tłum. zbiorowe. Poznań: Zysk i S-ka.
Zobacz w Google Scholar

Todorov Tzvetan. 1999. The Conquest of America. The Question of the Other. Norman: University of Oklahoma Press.
Zobacz w Google Scholar

Tong Rosemarie Putnam. 2002. Myśl feministyczna. Wprowadzenie. Tłum. Jarosław Mikos, Bożena Umińska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zobacz w Google Scholar

Torres Hector. 1992. Gloria Anzaldúa, [w:] Dictionary of Literary Biography. Chicano Writers, Second Series. Vol. 122. Detroit: Gale Research Inc., s. 8–17.
Zobacz w Google Scholar

Truett Samuel, Young Elliott (Red.). 2004. Continental Crossroads. Remapping U.S.-Mexico Borderlands History. Durham–London: Duke University Press.
Zobacz w Google Scholar

Trujillo Carla. 1997. Chicana Lesbians: Fear and Loathing in the Chicano Community, [w:] Chicana Feminist Thought. The Basic Historical Writing. Red. Alma M. Garcia. New York: Routledge, s. 281–287.
Zobacz w Google Scholar

Urrea Luis Alberto. 1993. Across the Wire. Life and Hard Times on the Mexican Border. New York: Anchor Books.
Zobacz w Google Scholar

Vila Pablo. 2000. Crossing Borders, Reinforcing Borders. Social Categories, Metaphors, and Narrative Identities on the U.S.-Mexico Frontier. Austin: University of Texas Press.
Zobacz w Google Scholar

Walker Alice. 1983. In Search of Our Mothers’ Gardens. Orlando: Harcourt.
Zobacz w Google Scholar

Zakrzewska Joanna (Red.). 2006. Queerowanie feminizmu – estetyka, polityka czy coś więcej? Poznań: Konsola.
Zobacz w Google Scholar

Zygadło Grażyna. 2007. Culture Matters. Chicanas’ Identity in Contemporary USA. Frankfurt am Main: Peter Lang.
Zobacz w Google Scholar

Zygadło Grażyna. 2008. Mexifornia without Mexicans – Contemporary Visions of Mexican-American Presence in the U.S, [w:] Interpreting the New Milenio. Red. J. A. Gurpegui,
Zobacz w Google Scholar

M. Carmen Gomez Galisteo. Newcastle: Cambridge Scholars Press, s. 246–253.
Zobacz w Google Scholar

Zygadło Grażyna. 2013. Nie mój mit, ale moja historia – wątki westernowe w prozie Chicano/a, [w:] Amerykański western literacki w XX wieku. Między historią, fantazją a ideologią. Red. Agata Preis-Smith, Marek Paryż. Warszawa: Czuły Barbarzyńca, s. 241–257.
Zobacz w Google Scholar

A Bipartisan Attempt to Restore Credibility to the U.S. Border Enforcement System. Donald Kerwin. http://www.huffingtonpost.com/donald-kerwin/a-bipartisan-attempt--to-r_b_5044761.html [dostęp 05.2014].
Zobacz w Google Scholar

Amerykański sen pryska w edukacji. Mariusz Zawadzki. „Gazeta Wyborcza”, 11.02.2012. http://wyborcza.pl/1,76842,11125749,Amerykanski_sen_pryska_w_edukacji.html#ixzz2pM6S3yGr [dostęp 4.12.2013].
Zobacz w Google Scholar

Anti-immigrant Sentiment andthe Problem of Reproduction/ Maintenance in Mexican Immigration to the United States. Tamar Diana Wilson. http://www.academia.edu/3604437/Anti-immigrant_sentiment_and_the_problem_of_reproduction_maintenance_in_Mexican_immigration_to_the_United_States [dostęp 05.2014].
Zobacz w Google Scholar

Harvest of Shame. Edward R. Murrow. CBS Reports. http://www.cbs.com/shows/cbs_evening_news/video/1662282819/1960-harvest-of-shame-/ [dostęp 26.05.2014].
Zobacz w Google Scholar

Health and Human Rights Violations at the US-Mexico Border Policy. Date: 1/1/1999 Policy Number: 9924. http://www.apha.org/advocacy/policy/policysearch/default.htm?id=195 [dostęp 05.2014].
Zobacz w Google Scholar

http://newint.org/features/1994/01/05/border/ [dostęp 03.2004, 05.2014].
Zobacz w Google Scholar

http://womenshistory.about.com/od/practice/a/womens_studies_programs.htm [dostęp 4.12.2013].
Zobacz w Google Scholar

http://www.afsc.org/border.htm [dostęp 09.2002].
Zobacz w Google Scholar

Immigration and Human Rights on the U.S./Mexico Border. Wywiad z Roberto Martinezem. http://www.inmotionmagazine.com/border.html#anchor137779 [dostęp 09.2002, 05.2014].
Zobacz w Google Scholar

Mother Scolded by Judge for Speaking in Spanish. Sam Howe Verhovek. „New York Times”, 30.08.1995. http://www.nytimes.com/1995/08/30/us/mother-scol-ded-by-judge-for-speaking-in-spanish.html [dostęp 09.2014].
Zobacz w Google Scholar

Operation Gatekeeper’ Claims the Lives of 444 Immigrant Workers in Five Years. Bill Vann. 9.10.1999. World Socialist Web Site. http://www.wsws.org/articles/1999/oct1999/immi-o09.shtml [dostęp 09.2002, 05.2014].
Zobacz w Google Scholar

Salman Rushdie i „Dwa lata, osiem miesięcy i dwadzieścia osiem nocy”. Dużo do powiedzenia, mało do opowiedzenia. Jerzy Jarniewicz. „Gazeta Wyborcza”, 8.12.2015. http://wyborcza.pl/1,75410,19309728,salman-rushdie-i-dwa-lata-osiem-miesiecy-i-dwadziescia-osiem.html
Zobacz w Google Scholar

Segregacja na szkolnej stołówce. Olga Szpunar. „Gazeta Wyborcza” 2004, 26.03. http://wyborcza.pl/1,75248,1990583.html#ixzz2z2WtDGWN [dostęp 05.2014].
Zobacz w Google Scholar

Settlement Sends Signal on Violence by Border Patrol. Miriam Davidson. „The Christian Science Monitor”, 6.06.1995. http://www.csmonitor.com/1995/0606/06032.html [dostęp 05.2014].
Zobacz w Google Scholar

The Minuteman Reconsidered. Steven M. Thomas. http://minutemanproject.com/the--minuteman-reconsidered/ [dostęp 06.2014].
Zobacz w Google Scholar

Tropiciele z Arizony szkolą polską Straż Graniczną. http://esanok.pl/2014/tropicielez-arizony-szkola-polska-straz-graniczna-zdjecia-ts007.html [dostęp 13.06.2014].
Zobacz w Google Scholar