Wydmy śródlądowe – środowisko przyrodnicze i działalność człowieka na przykładzie województwa łódzkiego

Authors

Elżbieta Kobojek
Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej, Zakład Fizjografii i Planowania Przestrzennego
https://orcid.org/0000-0002-9004-2241
Sławomir Kobojek
Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej, Zakład Zagospodarowania Środowiska
https://orcid.org/0000-0001-6392-3329

Keywords:

wydmy śródlądowe, województwo łódzkie, piaski eoliczne, holocen, ekosystem wydmowy, zagospodarowanie obszarów wydmowych

Synopsis

W obrębie Niżu Europejskiego występuje szeroki pas piaszczysty, w skład którego wchodzą eoliczne piaski pokrywowe i wydmy śródlądowe. Wydmy są formami wypukłymi o różnych kształtach i znacznych wysokościach względnych, maksymalne do 30 m, dlatego są ważnymi elementami w krajobrazie równinnej części Europy, szczególnie Polski. Europejskie wydmy śródlądowe zostały ukształtowane przez wiatr w zimnych, peryglacjalnych warunkach klimatycznych późnego vistulianu. W holocenie, w warunkach klimatu umiarkowanego, zostały ustabilizowane przez lasy iglaste. Dopiero wycięcie lasów, głównie w czasach historycznych, spowodowało ponowne ożywienie procesów eolicznych, rozwiewanie, a nawet kształtowanie nowych form wydmowych. Jeszcze w połowie XX wieku aktywne były procesy eoliczne w środkowej Polsce. W obrębie pól wydmowych ukształtował się wyjątkowy ekosystem, o charakterze którego decydują znaczne miąższości piasków kwarcowych, ich duża przepuszczalność, nisko położony poziom wód gruntowych i ubogie gleby.

Celem publikacji jest ukazanie specyfiki ekosystemu wydm śródlądowych oraz obecnego użytkowania i zagospodarowania pól wydmowych na przykładzie badań w regionie łódzkim. Przeanalizowano charakter i funkcje lasów na wydmach, przydatność piasków eolicznych dla przemysłu i skutki eksploatacji, przyczyny i skalę rolniczego użytkowania powierzchni wydmowych, lokalizację zabudowy wsi względem wydm oraz pola wydmowe w systemie obszarów chronionych. Szczególną uwagę zwrócono na walory pól wydmowych i ich wykorzystanie w turystyce i rekreacji. Przedstawiono też przyczyny ożywienia procesów eolicznych w czasach historycznych. Podjęto próbę oceny stabilności i wrażliwości ekosystemów wydmowych, a także wskazano zagrożenia wynikające z ocieplenia oraz antropopresji.

References

Adamiak C., Sokołowski D. (2012), Popytowe uwarunkowania indywidualnego osadnictwa turystycznego w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług”, 83, s. 27–43.
View in Google Scholar

Balińska-Wuttke K. (1968), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Głuchów (630), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Balińska-Wuttke K. (1970), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Skierniewice (593), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Baliński W. (1992), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Lutomiersk (626), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Baliński W. (1997), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Złoczew (697), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Baliński W., Gawlik H. (1986), Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Zelów (699), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Baliński W., Ziomek J. (2008), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Sieradz (661), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Balwierz Z. (2003), Roślinność vistulianu w Polsce Środkowej, [w:] E. Zastawniak (red.), Paleobotanika na przełomie wieków, „Botanical Guidebooks”, 26, s. 217–232.
View in Google Scholar

Balwierz Z., Domańska L., Forysiak J., Rzepecki S., Twardy J. (2009), Archeologiczne i paleośrodowiskowe badania wielokulturowego stanowiska Polesie 1, gmina Łyszkowice (centralna Polska), [w:] L. Domańska, P. Kittel, J. Forysiak (red.), Środowisko – Człowiek – Cywilizacja, t. 2: Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 281–300.
View in Google Scholar

Banasiak A., Jaworska-Maćkowiak C., Maćkowiak T., Majer J. (1988), Okolice Łodzi. Szlaki turystyczne, Wydawnictwo PTTK „KRAJ”, Warszawa.
View in Google Scholar

Bański J., Stola W. (2002), Przemiany struktury przestrzennej i funkcjonalnej obszarów wiejskich w Polsce, „Studia Obszarów Wiejskich”, 3, s. 1–117.
View in Google Scholar

Baraniecka M.D. (1968), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Łęczyca (552), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Baraniecka M.D. (1971), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Kamieńsk (736), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Barbag J., Dylikowa A. (1968), Geografia Polski, cz. I: Środowisko geograficzne i gospodarka człowieka, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
View in Google Scholar

Bateman M.D., Van Huissteden J. (1999), The timing of last-glacial peryglacial and Aeolian event, Twente, eastern Netherlands, „Journal of Quaternary Science”, 14, s. 277–283.
View in Google Scholar

Bednarek R., Prusinkiewicz Z. (1997), Geografia gleb, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Bezkowska G. (1991), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Zduńska Wola (662), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Bezkowska G. (1993), Objaśnienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50 000, arkusz Zduńska Wola (662), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Bieńkowski A. (2001), Turystyka jako forma rewitalizacji terenów wiejskich, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 15, s. 83–94.
View in Google Scholar

Bogacki M. (1969), Wydmy Równiny Kurpiowskiej, „Prace Geograficzne IG PAN”, 75, s. 327–354.
View in Google Scholar

Böse M. (1991), A palaeoclimatic interpretation of Frost-wedge casts and aeolian sand deposits in the lowlands between Rhine and Vistula in the Upper Pleniglacial and Late Glacial, „Zeitschrift für Geomorphologie, N.F.”, 90, s. 15–28.
View in Google Scholar

Brzeziński H. (1986), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Głowno (591), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Brzeziński H. (1992), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Sulejów (702), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Brzeziński M. (1991), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Łowicz (555), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Brzeziński M. (1998), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Bolimów (556), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Buchwald K., Engelhardt W. (1975), Kształtowanie krajobrazu a ochrona przyrody, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
View in Google Scholar

Buraczyński J. (1997), Roztocze, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Zakład Geografii Regionalnej, Lublin.
View in Google Scholar

Burzyński S. (2015), Intensywne wyręby w Bolimowskim Parku Krajobrazowym niepokoją turystów, „Dziennik Łódzki” 16.04, https://dzienniklodzki.pl/intensywne-wyreby-w-bolimowskim-parku-krajobrazowym-niepokoja-turystow/ar/3824205 (dostęp: 05.07.2020).
View in Google Scholar

Castel I.I.Y., Koster E.A., Slotboom R.T. (1989), Morphogenetic aspects and age of Late Holocene eolian drift sands in Northwest Europe, „Zeitschrift für Geomorphologie, N.F.”, 33, s. 1–26.
View in Google Scholar

Chmielewska M., Chmielewski W. (1960), Stratigraphie et chronologie de la dune de Witów, district de Łęczyca, „Biuletyn Peryglacjalny”, 8, s. 133–142.
View in Google Scholar

Chmielewska M., Chmielewski W. (1975), Paleolit w Polsce Środkowej, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, 22, s. 9–26.
View in Google Scholar

Chrzanowski J., Nalewajko J. (1988), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Łask (663), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Chudzik A. (2002), Gospodarka leśna, [w:] J. Jakubowska-Gabara, J. Markowski (red.), Bolimowski Park Krajobrazowy. Monografia przyrodnicza, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, Łódź, s. 113–120.
View in Google Scholar

Cieszewska A. (2008), Zasady organizacji turystyki i wypoczynku na obszarach leśnych w krajach Unii Europejskiej, „Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej”, 19, s. 179–192.
View in Google Scholar

Czarecki A., Heffner K. (2008), „Drugie domy” a zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, „Wieś i Rolnictwo”, 4 (141), s. 29–46.
View in Google Scholar

Czarnowski M.S. (1978), Zarys ekologii roślin lądowych, PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Czyżewska K. (2002), Roślinność napiaskowa, [w:] J. Jakubowska-Gabara, J. Markowski (red.), Bolimowski Park Krajobrazowy. Monografia przyrodnicza, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, Łódź, s. 38–40.
View in Google Scholar

Dutkiewicz L. (1992), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Parzęczew (589), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Dulias R. (2004), Lotne piaski na obszarze Wyżyny Częstochowskiej w XX wieku, [w:] J. Wojtanowicz (red.), Formy i osady eoliczne, Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Poznań, s. 5–13.
View in Google Scholar

Dulias D., Pełka-Gościniak J., Szczypek T. (2003), Zmiany antropogeniczne utrwalone w osadach i rzeźbie eolicznej Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, [w:] A.M. Waga, K. Kocel (red.), Człowiek w środowisku przyrodniczym – zapis działalności, PTG – Oddział Katowicki, Sosnowiec, s. 29–37.
View in Google Scholar

Dulias R., Pełka-Gościniak J., Szczypek T. (2008), Influence of human activity on the development of aeolian processes in the Silesian-Cracow Upland (Poland), „Zeitschrift für Geomorphologie, N.F.”, 52, s. 15–33.
View in Google Scholar

Dylikowa A. (1958), Próba wyróżnienia faz rozwoju wydm w okolicach Łodzi, „Acta Geographica Lodziensia”, 8, s. 233–268.
View in Google Scholar

Dylikowa A. (1967), Wydmy środkowopolskie i ich znaczenie dla stratygrafii schyłkowego plejstocenu, [w:] R. Galon, J. Dylik (red.), Czwartorzęd Polski, PWN, Warszawa, s. 353–371.
View in Google Scholar

Dylikowa A. (1968), Fazy rozwoju wydm w środkowej Polsce w schyłkowym plejstocenie, „Folia Quaternaria”, 29, s. 119–126.
View in Google Scholar

Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, art. 2, Dziennik Urzędowy L 206, 22/07/1992 P.0007-0050.
View in Google Scholar

Dzieduszyńska D. (2011), Ochłodzenie młodszego dryasu i jego efekty morfogenetyczne w regionie łódzkim, „Acta Geographica Lodziensia”, 98.
View in Google Scholar

Dzwonko Z., Gawroński S. (1994), The role of woodlands fragments, soil types, and dominant species in secondary succession on the western Carpathian foothills, „Vegetatio”, 111, s. 149–160.
View in Google Scholar

Fabijański P. (2018), Las. Przewodnik poszukiwacza, Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, Warszawa.
View in Google Scholar

Forysiak J., Kamiński J. (1999), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Uniejów (588), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Forysiak J., Borówka R.K., Kloss M., Obremska M., Okupny D., Żurek S. (2012), Geologiczna i geomorfologiczna charakterystyka torfowiska Rąbień oraz wstępne wyniki badań osadów biogenicznych, „Acta Geographica Lodziensia”, 100, s. 65–76.
View in Google Scholar

Galon R. (1958), Z problematyki wydm śródlądowych w Polsce, [w:] tegoż (red.), Wydmy śródlądowe Polski, PWN, Warszawa, s. 13–31.
View in Google Scholar

Gawlik H. (1969), Wydmy w Kotlinie Szczercowskiej, „Prace Geograficzne IG PAN”, 75, s. 249–288.
View in Google Scholar

Gawlik H. (1970), Geomorfologia Kotliny Szczercowskiej, „Acta Geographica Lodziensia”, 26.
View in Google Scholar

Goździk J. (1980), Zastosowanie morfometrii i graniformametrii do badań osadów w kopalni węgla brunatnego Bełchatów, „Studia Regionalne”, IV (IX), s. 101–114.
View in Google Scholar

Goździk J. (1991), Sedimentological record of aeolian processes from Upper Plenivistulian and the turn of Pleniand Latevistulian in Central Poland, „Zeitschrift für Geomorphologie, N.F.”, 90, s. 51–60.
View in Google Scholar

Goździk J. (2007), The Vistulian aeolian succession in central Poland, „Sedimentary Geology”, 193 (1–4), s. 211–220.
View in Google Scholar

Goździk J., Kobojek S. (2016), Źródła piasków wydmowychoraz geomorfologiczne uwarunkowania dróg transportu i miejsc akumulacji w Pasie Wydmowym Małej Panwi i Stobrawy, [w:] J. Święchowicz, A. Michno (red.), Wybrane zagadnienia geomorfologii eolicznej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, s. 185–210.
View in Google Scholar

Goździk J., Mycielska-Dowgiałło E. (1982), Badania wpływu niektórych procesów geologicznych na przekształcenia powierzchni ziarn kwarcu, „Przegląd Geologiczny”, 54, 3, s. 219–241.
View in Google Scholar

Goździk J., Zieliński T. (1996), Sedymentologia vistuliańskich osadów małych dolin środkowej Polski – przykłady z kopalni Bełchatów, „Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego”, 373, s. 67–77.
View in Google Scholar

Grzybowski K. (1968), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Lubień (738), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Grzywacz A. (2007), Las twoim bogactwem, Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa.
View in Google Scholar

Heiding H.A. (1984), Indications of severe drought during the 10th century AD from an inland dune area in the Central Netherlands, „Geologie en Mijnbouw”, 63, s. 241–248.
View in Google Scholar

Hilgers A. (2007), The Chronology of Late Glacial and Holocene Dune Development in the Northern Central European Lowland Reconstructed by Optically Stimulated Luminescence (OSL) Dating, University of Köln, Cologne.
View in Google Scholar

Holling C.S. (1973), Resilience and stability of ecological systems, „Annual Review of Ecology and Systematics”, 4, s. 1–23.
View in Google Scholar

Izmaiłow B. (2007), Zapis zmian warunków rozwoju wydm w ich morfologii i strukturze, [w:] E. Smolska, D. Giriat (red.), Rekonstrukcja dynamiki procesów geomorfologicznych – formy rzeźby i osady, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW, Warszawa, s. 233–237.
View in Google Scholar

Jakubowska-Gabara J. (2002), Roślinność leśna, [w:] J. Jakubowska-Gabara, J. Markowski (red.), Bolimowski Park Krajobrazowy. Monografia przyrodnicza, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, Łódź, s. 26–32.
View in Google Scholar

Jakubowska-Gabara J., Kucharski L., Markowski J. (2002), Rezerwaty przyrody, [w:] J. Jakubowska-Gabara, J. Markowski (red.), Bolimowski Park Krajobrazowy. Monografia przyrodnicza, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, Łódź, s. 89–95.
View in Google Scholar

Jeziorski J. (2013), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Piątek (553), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Józefaciuk A., Józefaciuk C. (1995), Erozja agroekosystemów, Państwowy Inspektorat Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.
View in Google Scholar

Kalińska E. (2008), Zmienność cech teksturalnych osadów południowego obrzeżenia Równiny Łowicko-Błońskiej między Jaktorowem i Żyrardowem, „Landform Analysis”, 9, s. 151–154.
View in Google Scholar

Kamiński J. (1989), Wpływ holoceńskich procesów eolicznych na kształtowanie dna doliny Moszczenicy, „Acta Geographica Lodziensia”, 59, s. 11–19.
View in Google Scholar

Kamiński J. (1993), Późnoplejstoceńska i holoceńska transformacja doliny Moszczenicy jako rezultat zmian środowiska naturalnego oraz działalności człowieka, „Acta Geographica Lodziensia”, 64.
View in Google Scholar

Kasse C. (1999), Latepleniglacial andlateglacial aeolianphases in the Netherlands, [w:] W. Schirmer (red.), Dunes and Fossil Soils, Lit Verlag, Münster, GeoArchaeoRhein, 3, s. 61–82.
View in Google Scholar

Kida J. (2009), Procesy niweo-eoliczne na przedpolu Sudetów Środkowych, [w:] R. Dulias, J. Pełka-Gościniak, O. Rahmonov (red.), Ekosystemy piaszczyste i człowiek, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec, s. 103–110.
View in Google Scholar

Kiełczewski B., Wiśniewski J. (2004), Kulturotwórcza rola lasu, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Poznań.
View in Google Scholar

Kistowski M. (2000), Problemy oceny wrażliwości środowiska przyrodniczego na antropopresję jako element strategicznych ocen oddziaływania na środowisko, „Problemy Ocen Środowiskowych”, 3, s. 22–28.
View in Google Scholar

Klajnert Z., Kobojek E. (2003), The origin and age of „huge alluvial fans” in the eastern part of the Warsaw-Berlin Pradolina, „Quaestiones Geographicae”, 22, s. 17–21.
View in Google Scholar

Klatkowa H. (1990), Rôle de la morphogenèse périglaciaire sur le Plateau de Łódź, Colloque Polonaise-et Franҫaise, Łódź, s. 1–37.
View in Google Scholar

Klatkowa H. (1992), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Warta (624), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Klatkowa H. (1993), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Zgierz (590), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Klatkowa H., Czyż J., Forysiak J. (2007), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Szadek (625), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Klimaszewski M. (1981), Geomorfologia, PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Klimko R. (1973), Morfogeneza zachodniej części Międzyrzecza Warciańsko-Noteckiego, „Badania Fizjografi nad Polską Zachodnią. Seria A. Geografia Fizyczna”, XXVI, s. 21–76.
View in Google Scholar

Kłysik K. (2001), Warunki klimatyczne, [w:] S. Liszewski (red.), Zarys monografii województwa łódzkiego, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź, s. 68–81.
View in Google Scholar

Kobendza J. (1966), Puszcza Kampinoska, Wiedza Powszechna, Warszawa.
View in Google Scholar

Kobendza J., Kobendza R. (1945), Materiały przyrodnicze do projektu rozplanowania Puszczy Kampinoskiej, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa.
View in Google Scholar

Kobendza J., Kobendza R. (1958), Rozwiewanewydmy Puszczy Kampinoskiej, [w:] R. Galon (red.), Wydmy śródlądowe Polski, PWN, Warszawa, s. 95–170.
View in Google Scholar

Kobojek E. (2000), Morfogeneza doliny Rawki, „Acta Geographica Lodziensia”, 77.
View in Google Scholar

Kobojek E. (2004), Środowiskowe skutki melioracji i regulacji rzek w dolinie Bzury w okolicach Łowicza, „Folia Geographica Physica”, 6, s. 31–46.
View in Google Scholar

Kobojek E. (2006), Rola plejstoceńskich procesów glacjalnych i peryglacjalnych w ukształtowaniu rzeźby okolic Rawy Mazowieckiej i Skierniewic, „Czasopismo Geograficzne”, 77 (4), s. 270–289.
View in Google Scholar

Kobojek E. (2009), Naturalne uwarunkowania różnych reakcji rzek nizinnych na antropopresję na przykładzie środkowej Bzury i jej dopływów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar

Kobojek E. (2015), Wpływ warunków klimatycznych na system fluwialny i melioracje wodne w pradolinach w rejonie Łowicza i Koźmina (Polska Środkowa), „Przegląd Naukowy – Inżynieria i Kształtowanie Środowiska”, 70, s. 381–390.
View in Google Scholar

Kobojek E., Kobojek S. (2000), Osady i procesy stokowe na Wyżynie Częstochowskiej i Wieluńskiej oraz Wysoczyźnie Rawskiej, „Acta Geographica Lodziensia”, 78, s. 7–42.
View in Google Scholar

Kobojek E., Kobojek S. (2003), Badania litologiczne osadów stokowych okolic Częstochowy (Wyżyna Częstochowska) i Raducza (Wysoczyzna Rawska), „Prace i Studia Geograficzne”, 33, s. 7–24.
View in Google Scholar

Kobojek E., Kobojek S. (2012), Środowisko przyrodnicze i zagospodarowanie form eolicznych w gminie Szadek, „Biuletyn Szadkowski”, 12, s. 5–25.
View in Google Scholar

Kobojek E., Kobojek S. (2019), Walory przyrodnicze i zagospodarowanie turystyczne wydm śródlądowych na przykładzie regionu łódzkiego, „Space – Society – Economy”, 29, s. 25–44.
View in Google Scholar

Kobojek S. (1990), Elementy peryglacjalne w budowie geologicznej i rzeźbie północnej części Wyżyny Częstochowskiej, „Acta Geographica Lodziensia”, 60.
View in Google Scholar

Kobojek S. (2004), Rola procesów eolicznych w denudacji obszarów wyżynnych Polski w vistulianie, „Prace Geograficzne IGiPZ PAN”, 200, s. 167–185.
View in Google Scholar

Kolstrup E.A. (1982), Cover sand and cover sand stratigraphy in southern Denmark, „Geografisk Tidsskrift”, 82, s. 88–91.
View in Google Scholar

Kondracki J. (1998), Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Konecka-Betley K. (2003), Gleby, [w:] R. Andrzejewski (red.), Kampinoski Park Narodowy, t. 1: Przyroda Kampinoskiego Parku Narodowego, Kampinoski Park Narodowy, Izabelin, s. 97–133.
View in Google Scholar

Kornaś J. (1972a), Wpływ człowieka i jego gospodarki na szatę roślinną Polski. Flora synantropijna, [w:] W. Szafer, K. Zarzycki (red.), Szata roślinna Polski, t. I, PWN, Warszawa, s. 95–128.
View in Google Scholar

Kornaś J. (1972b), Zespoły wydm nadmorskich i śródlądowych, [w:] W. Szafer, K. Zarzycki (red.), Szata roślinna Polski, t. I, PWN, Warszawa, s. 297–309.
View in Google Scholar

Kossmann O. (1930), W wydmie aleksandrowskiej, „Czasopismo Towarzystwa Przyrodniczego Staszica w Łodzi”, 4, s. 6–11.
View in Google Scholar

Koster E.A. (1988), Ancient and modern cold-climate aeolian sand deposition: a review, „Journal of Quaternary Science”, 3 (1), s. 69–83.
View in Google Scholar

Koster E.A. (1995), Progress in cold-climate aeolian research, „Quaestiones Geographicae Special Issue”, 4, s. 155–163.
View in Google Scholar

Koster E.A. (2009), The history of Late Holocene drift sands in the Netherlands: origin and reactivation, [w:] R. Dulias, J. Pełka-Gościniak, O. Rahmonov (red.), Ekosystemy piaszczyste i człowiek, Wydział Nauk o Ziemi UŚ, Sosnowiec, s. 111–134.
View in Google Scholar

Kowalski W. (1972), Elementy nauk geologicznych dla inżynierów, Politechnika Łódzka, Łódź.
View in Google Scholar

Kozarski S., Nowaczyk B. (1991a), Lithofacies variation and chronostratigraphy of Late Vistulian and Holocene aeolian phenomena in northwestern Poland, „Zeitschrift für Geomorphologie, N.F.”, 90, s. 107–122.
View in Google Scholar

Kozarski S., Nowaczyk B. (1991b), The late quaternary climate and human impact on aeolian processes in Poland, „Zeitschrift für Geomorphologie, N.F.”, 83, s. 29–37.
View in Google Scholar

Kozłowski J.K., Kozłowski S.K. (1977), Epoka kamienia na ziemiach polskich, PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Kozłowski S. (1986), Surowce skalne Polski, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa.
View in Google Scholar

Kożuchowski K. (1995), Współczesne ocieplenie w Polsce i problem globalnych zmian klimatu, „Czasopismo Geograficzne”, 66 (3/4), s. 251–266.
View in Google Scholar

Kożuchowski K. (2005), Meteorologia i klimatologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Kożuchowski K. (2011), Klimat Polski. Nowe spojrzenie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Krajewski K. (1977), Późnoplejstoceńskie i holoceńskie procesy wydmotwórcze w Pradolinie Warszawsko-Berlińskiej w widłach Warty i Neru, „Acta Geographica Lodziensia”, 39.
View in Google Scholar

Krajewski K. (1997), Holoceńskie poziomy organiczne w Nagórkach koło Grabowa Łęczyckiego, „Folia Geographica Physica”, 1, s. 202–209.
View in Google Scholar

Krajewski K., Balwierz Z. (1985), Stanowisko böllingu w osadach wydmowych schyłku vistulianu w Roślu Nowym k/Dąbia, „Acta Geographica Lodziensia”, 50, s. 93–112.
View in Google Scholar

Krogulec E. (2004), Ocena podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia w dolinie rzecznej na podstawie przesłanek hydrodynamicznych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
View in Google Scholar

Królikowski L. (1986), Album gleb Polski, Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, PEN, Warszawa.
View in Google Scholar

Krygowski B. (1958), Niektóre dane o piaskach wydm śródlądowych na terenie Polski i obszarach przyległych, [w:] R. Galon (red.), Wydmy śródlądowe Polski, PWN, Warszawa, s. 73–86.
View in Google Scholar

Krysiak S. (1998), Wpływ potencjału siedliskowego litohydrotopów na formy użytkowania ziemi w środkowej części dorzecza Pilicy, „Acta Geographica Lodziensia”, 74, s. 123–137.
View in Google Scholar

Krysiak S. (2014), Rola odłogów i terenów rekreacyjnych we współczesnych przemianach krajobrazów wiejskich regionu łódzkiego, „Studia Obszarów Wiejskich”, XXXV, s. 75–87.
View in Google Scholar

Krzemiński T. (1972), Województwo łódzkie. Przewodnik, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa.
View in Google Scholar

Krzemiński T., Bezkowska G. (1987), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Widawa (698), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Kucharski L., Kurzac M., Kurzac T. (2000), Rezerwat torfowiskowy „Torfowisko Rąbień” – plan ochrony na lata 2001–2020, Wojewódzki Konserwator Przyrody, Łódź.
View in Google Scholar

Kurek W., Mika M. (2007), Turystyka jako przedmiot badań naukowych, [w:] W. Kurek (red.), Turystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Kurowski J.K. (2015), Ekologia i ochrona roślinności leśnej, EKO-GRAF Adam Świć, Łódź.
View in Google Scholar

Kurowski J.K., Andrzejewski H., Kiedrzyński M. (2009), Ochrona szaty roślinnej i krajobrazu, [w:] J.K. Kurowski (red.), Szata roślinna Polski Środkowej, Towarzystwo Ochrony Krajobrazu, Wydawnictwo EKO-GRAF, Łódź, s. 139–163.
View in Google Scholar

Kurowski J.K., Kucharski L., Markowski J., Janiszewski T., Wojciechowski Z., Nadolski J., Kiedrzyński M., Socha G. (2013), Ochrona siedlisk przyrodniczych i gatunków Natura 2000 w województwie łódzkim, [w:] J.K. Kurowski (red.), Obszary Natura 2000 w województwie łódzkim, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź, s. 22–37.
View in Google Scholar

Kurowski S., Popielski W. (1991), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Gorzkowice (737), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Kuta M. (2004), Szumi las wokół nas. Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Spalsko-Rogowskie”, POLIGRAFIA s.j., Łowicz.
View in Google Scholar

Kwapisz B. (1983), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Przedbórz (775), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Lencewicz S. (1922), Wydmy śródlądowe Polski, „Przegląd Geograficzny”, II, s. 12–59.
View in Google Scholar

Lencewicz S. (1927), Dyluwium i morfologia środkowego Powiśla, „Prace Państwowego Instytutu Geologicznego”, 2, s. 66–226.
View in Google Scholar

Lencewicz S., Małkowski S. (1953), Wydmy śródlądowe Polski, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
View in Google Scholar

Lindé K., Mycielska-Dowgiałło E. (1980), Some experimentally produced microtextures on grain surfaces of quartz sand, „Geografiska Annaler. Series A. Physical Geography”, 62, A, 3–4, s. 171–184.
View in Google Scholar

Lijewski T., Mikulski B., Wyrzykowski J. (2002), Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa.
View in Google Scholar

Lóki J., Szabó J. (2009), Size and relations of wind erosion and drought as natural hazards in Hungary, [w:] R. Dulias, J. Pełka-Gościniak, O. Rahmonov (red.), Ekosystemy piaszczyste i człowiek, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec, s. 135–141.
View in Google Scholar

Madeyska T. (1998), Zróżnicowanie roślinności Polski u schyłku ostatniego zlodowacenia, „Studia Geologica Polonica”, 113, s. 137–180.
View in Google Scholar

Makowska-Iskierka M., Włodarczyk B. (2012), Podmiejskie letniska Łodzi w okresie międzywojennym, [w:] J. Kowalczyk-Anioł, M. Makowska-Iskierka (red.), Turystyka. Moda na sukces, „Warsztaty z Geografii Turyzmu”, 2, s. 83–112.
View in Google Scholar

Małkowski S. (1912), Wydmy piaszczyste okolic Sadowego, „Kosmos”, XXXVI.
View in Google Scholar

Małkowski S. (1917), O wydmach piaszczystych okolic Warszawy, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa.
View in Google Scholar

Manikowska B. (1966), Gleby młodszego plejstocenu w okolicach Łodzi, „Acta Geographica Lodziensia”, 22.
View in Google Scholar

Manikowska B. (1977), The development of the soil cover in the Late Pleistocene and the Holocene in the light of fossil soils from dunes in Central Poland, „Quaestiones Geographicae”, 4, s. 1091–1028.
View in Google Scholar

Manikowska B. (1985), O glebach kopalnych, stratygrafii i litologii wydm Polski Środkowej, „Acta Geographica Lodziensia”, 52.
View in Google Scholar

Manikowska B. (1992), Procesy eoliczne w okresie 20 000–8000 lat BP na obszarach piasków pokrywowych i wydm w Polsce, „Przegląd Geologiczny”, 40 (10), s. 595–596.
View in Google Scholar

Manikowska B. (1995), Aeolian activity differentiation in the area of Poland during the period 20–8 ka BP, „Biuletyn Peryglacjalny”, 34, s. 125–165.
View in Google Scholar

Marosik P. (2011), Wydma i torfowisko „Rąbień” w Aleksandrowie Łódzkim w świetle badań geomorfologicznych, [w:] E. Niesiołowska-Śreniowska, D.K. Płaza, P. Marosik, Z. Balwierz (red.), Obozowiska ze starszej i środkowej epoki kamienia w Aleksandrowie Łódzkim w kontekście analizy środowiska naturalnego, Fundacja Badań Archeologicznych K. Jażdżewskiego, Łódź, s. 11–36.
View in Google Scholar

Maruszczak H. (1998), Naturalne tendencje zmian krajobrazu Polski Środkowej w ciągu ostatnich piętnastu stuleci, „Acta Geographica Lodziensia”, 74, s. 149–160.
View in Google Scholar

Matuszkiewicz W., Sikorski P., Szwed W., Wierzba M. (2012), Zbiorowiska roślinne Polski. Lasy i zarośla, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Migoń P. (2006), Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Mojski J.E. (2005), Ziemie polskie w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Molga M. (1970), Meteorologia rolnicza, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
View in Google Scholar

Mrózek W. (1958), Wydmy Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej, [w:] R. Galon (red.), Wydmy śródlądowe Polski, cz. II, PWN, Warszawa, s. 7–59.
View in Google Scholar

Mycielska-Dowgiałło E. (1995), Wybrane cechy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna, [w:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Badania osadów czwartorzędowych. Wybrane metody i interpretacja wyników, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 29–105.
View in Google Scholar

Nienartowicz A., Cyzman W., Kunz M., Deptuła M. (2001), Różnorodność gatunkowa lasów naturalnych i odtworzonych na gruntach porolnych, „Prace Geograficzne”, 179, s. 51–68.
View in Google Scholar

Nowaczyk B. (1976), Geneza i rozwój wydm śródlądowych w zachodniej części Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej w świetle badań strukturalnych, uziarnienia i stratygrafii budujących je osadów, „Prace Komisji Geograficzno-Geologicznej PTPN”, 16.
View in Google Scholar

Nowaczyk B. (1986a), Wiek wydm w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań.
View in Google Scholar

Nowaczyk B. (1986b), Wiek wydm, ich cechy granulometryczne i strukturalne a schemat cyrkulacji atmosferycznej w Polsce w późnym vistulianie i holocenie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Seria Geografia, 28.
View in Google Scholar

Nowaczyk B. (1986c), Eolian cover sands in Central-West Poland, „Quaestiones Geographicae”, 3, s. 57–77.
View in Google Scholar

Nowaczyk B. (2000), Development of dunes and eolian cover sands in Poland in the Late Vistulian and Holocene, [w:] Polish Geography: Problems, Researches, Applications, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 133–151.
View in Google Scholar

Nowaczyk B. (2009), Wydmy i niecki deflacyjne w zachodniej części Pradoliny Głogowsko-Baruckiej, [w:] R. Dulias, J. Pełka-Gościniak, O. Rahmonov (red.), Ekosystemy piaszczyste i człowiek, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec, s. 142–150.
View in Google Scholar

Nowicki K. (1993), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Łyszkowice (592), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Nowicki K. (1995), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Dąbie (551), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Nowicki K., Trzmiel B. (1987), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Łódź Wschód (628), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Obiekty geoturystyczne w regionie łódzkim (2011), Departament Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, Urząd Marszałkowski w Łodzi.
View in Google Scholar

Odum E.P. (1969), The strategy of ecosystem development, „Science”, 164, s. 262–270.
View in Google Scholar

Olaczek R. (1972), Pabianice – Bełchatów – Łękińsko – Lgota – Radomsko, [w:] T. Krzemiński (red.), Województwo łódzkie. Przewodnik, Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa, s. 298–311.
View in Google Scholar

Olaczek R. (2002), Rzeka w życiu lokalnej społeczności (Opowieść o Bzurze), [w:] J. Kułtuniak (red.), Rzeki. Kultura – cywilizacja – historia, Wydawnictwo Śląskie, Katowice, s. 183–214.
View in Google Scholar

Olaczek R. (2008), Skarby przyrody i krajobrazu Polski, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
View in Google Scholar

Pardała W. (2015), Problemy funkcjonalne, techniczne i społeczne drewnianej architektury letniskowej okolic Łodzi, „Budownictwo i Architektura”, 14, s. 59–72.
View in Google Scholar

Paszyński J., Niedźwiedź T. (1991), Klimat, [w:] L. Starkel (red.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, PWN, Warszawa, s. 296–355.
View in Google Scholar

Pelisiak A., Kamiński J. (2004), Geneza i wiek osadów w dolinie Grabi na stanowisku Ldzań w świetle osadnictwa pradziejowego, [w:] D. Abłamowicz, Z. Śnieszko (red.), Zmiany środowiska geograficznego w dobie gospodarki rolno-hodowlanej. Studia z obszaru Polski, Muzeum Śląskie w Katowicach, Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich – Oddział Katowice, Katowice, s. 184–196.
View in Google Scholar

Pernarowski L. (1958), Z badań nad wydmami Dolnego Śląska, [w:] R. Galon (red.), Wydmy śródlądowe Polski, PWN, Warszawa, s. 171–199.
View in Google Scholar

Petera-Zganiacz J., Dzieduszyńska D.A. (2017), Palaeoenvironmental proxies for permafrost presence during the Younger Dryas, Central Poland, „Permafrost and Periglacial Processes”, 28 (4), s. 726–740.
View in Google Scholar

Pilarczyk L. (1958), Wydmy Międzyrzecza Warciańsko-Noteckiego, [w:] R. Galon (red.), Wydmy śródlądowe Polski, PWN, Warszawa, s. 87–94.
View in Google Scholar

Plit J. (1998), Dynamika przekształceń krajobrazów roślinnych Mazowsza w ciągu ostatnich 150 lat, „Acta Geographica Lodziensia”, 74, s. 185–197.
View in Google Scholar

Podbielkowski Z. (1992), Rośliny wydm, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
View in Google Scholar

Potęga E. (1956), Lasy turystyczno-wypoczynkowe województwa łódzkiego, Liga Ochrony Przyrody – Zarząd Okręgu Łódzkiego, Kraków.
View in Google Scholar

Prusinkiewicz Z. (1994), Leksykon ekologiczno-gleboznawczy, PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Prusinkiewicz Z., Bednarek R. (1991), Gleby, [w:] L. Starkel (red.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, PWN, Warszawa, s. 387–412.
View in Google Scholar

Ptaszycka-Jackowska D., Baranowska-Janota M. (1998), Przyrodnicze obszary chronione. Możliwości użytkowania, Instytut Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej, Warszawa.
View in Google Scholar

Racinowski R., Coufal R. (1999), Geologia inżynierska, Politechnika Szczecińska, Szczecin.
View in Google Scholar

Rahmonov O. (2009), Ecological conditions and the occurrence of Spergulo morisonii Corynephoretum, Festuco-Koelerietum glaucae communites on inland sands, [w:] R. Dulias, J. Pełka-Gościniak, O. Rahmonov (red.), Ekosystemy piaszczyste i człowiek, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec, s. 51–56.
View in Google Scholar

Ralska-Jasiewiczowa M., Starkel L. (1991), Zmiany klimatu i stosunków wodnych w holocenie, [w:] L. Starkel (red.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, PWN, Warszawa, s. 177–182.
View in Google Scholar

Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim (2005), Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź.
View in Google Scholar

Riksen M.J.P.M. (2006), Wind Born(E) Landscapes. The Role of Wind Erosion in Agricultural Land Management and Nature Development, Thesis Wageningen University.
View in Google Scholar

Rotnicki K. (1970), Główne problemy wydm śródlądowych w Polsce w świetle badań wydm w Węglewicach, „Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, 11 (2).
View in Google Scholar

Różański S. (1979), Osadnictwo a środowisko Polski, PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Różycki F. (1966), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Łódź Zachód (627), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Sarnacka Z. (1970), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Szczerców (735), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Schirmer W. (1999), Dune phase and soils in the European sand belt, [w:] tegoż (red.), Dunes and Fossil Soils, Lit Verlag, Münster, GeoArchaeoRhein, 3, s. 11–42.
View in Google Scholar

Skompski S. (1971), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Brzeźnica (772), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Skrzypski J., Papiernik Ż. (2006), Zmiany bioklimatu miast (na przykładzie Łodzi), PAN Oddział w Łodzi, Komisja Ochrony Środowiska, Łódź.
View in Google Scholar

Słodczyk J. (2012), Historia planowania i budowy miast, Uniwersytet Opolski, Opole.
View in Google Scholar

Soczyńska U., Gutry-Korycka M., Pokojska P., Mikos D. (2003), Water balance as base for proper water management in the Łasica (Kampinoski National Park), „International Journal of Ecohydrology & Hydrobiology”, 3 (3), s. 291–309.
View in Google Scholar

Somorowska U. (2006), Wpływ stanu retencji podziemnej na proces odpływu w zlewni nizinnej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
View in Google Scholar

Stanley S.M. (2002), Historia Ziemi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Starkel L. (1999), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Stopczyński M. (2013), Szczypiorniak i Kowaliki, [w:] J.K. Kurowski (red.), Obszary Natura 2000 w województwie łódzkim, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź, s. 135–136.
View in Google Scholar

Stopczyński M., Zając I. (2013), Święte Ługi, [w:] J.K. Kurowski (red.), Obszary Natura 2000 w województwie łódzkim, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź, s. 142–145.
View in Google Scholar

Stopczyński M., Zając I., Wolańska-Kamińska A., Kucharski L. (2013), Silne Błota, [w:] J.K. Kurowski (red.), Obszary Natura 2000 w województwie łódzkim, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź, s. 133–134.
View in Google Scholar

Strzałko J., Mossor-Pietraszewska T. (1999), Kompendium wiedzy o ekologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Strzemski M. (1957), Efekty erozji wietrznej gleb na terenie południowo-wschodniej Polski w lutym 1956 r., „Przegląd Geograficzny”, 29 (2), s. 371–374.
View in Google Scholar

Sulmierski F., Chlebowski B., Walewski W. (1880), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, Nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, Warszawa, s. 523–524.
View in Google Scholar

Sulmierski F., Chlebowski B., Walewski W. (1883), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. IV, Nakładem Władysława Walewskiego, Warszawa.
View in Google Scholar

Szałamacha G. (1992), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Sławno (703), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Szałamacha G. (1996a), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Kutno (517), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Szałamacha G. (1996b), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Żychlin (518), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Szczypek T. (1976), Wydmy okolic Zaniemyśla, „Geographia. Studia et Dissertationes”, 1 (156), s. 67–88.
View in Google Scholar

Szczypek T. (1986), Dune forming processes in the middle part of the Cracow-Wielun upland against a background of the neighbouring area, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, 823.
View in Google Scholar

Szczypek T. (1986), Procesy wydmotwórcze w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej na tle obszarów przyległych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, 832.
View in Google Scholar

Szczypek T., Wach J. (1991), Human impact and intensity of aeolian processes in the Silesian-Cracow Upland (Southern Poland), „Zeitschrift für Geomorphologie, N.F.”, 90, s. 171–177.
View in Google Scholar

Szczypek T., Wach J. (1993), Antropogenicznie uwarunkowane procesy i formy eoliczne na Wyżynie Śląskiej, Stowarzyszenie Geodetów Polskich, Poznań.
View in Google Scholar

Szczypek T., Wach J., Wika S. (1994), Zmiany krajobrazów Pustyni Błędowskiej, Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego, Sosnowiec.
View in Google Scholar

Szubert M. (2012), Województwo łódzkie, [w:] R. Malarz, Ł. Gaweł (red.), Walory i atrakcje turystyczno-krajoznawcze Polski, Wydawnictwo Attyka, Kraków, s. 65–71.
View in Google Scholar

Trembaczowski J. (1976), Piaski wydmowe obszaru Borig del els (NW Mongolia), „Geographia. Studia et Dissertationes”, 1 (156), s. 21–52.
View in Google Scholar

Trzmiel B. (1990), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Tomaszów Mazowiecki (667), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Trzmiel B. (1993), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Brzeziny (629), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Turkowska K., Wieczorkowska J. (1987), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Pabianice (664), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Turkowska K., Wieczorkowska J. (1994), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Tuszyn (665), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Twardy J. (2008), Transformacja rzeźby centralnej części Polski Środkowej w warunkach antropopresji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar

Twardy J. (2009), Bezpośredni zapis uprawy ziemi w osadach stokowych i eolicznych w centralnej Polsce, [w:] L. Domańska, P. Kittel, J. Forysiak (red.), Środowisko – Człowiek – Cywilizacja, t. 2: Środowiskowe uwarunkowania lokalizacji osadnictwa, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 323–328.
View in Google Scholar

Twardy J. (2012), Influence of man and climate changes on relief and geological structure transformation in central Poland since the Neolithic, „Geographia Polonica”, 84 (1), s. 163–178.
View in Google Scholar

Twardy J. (2016), Antropogeniczna faza wydmotwórcza w środkowej Polsce, [w:] J. Święchowicz, A. Michno (red.), Wybrane zagadnienia geomorfologii eolicznej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 157–183.
View in Google Scholar

Twardy J. (2019), Przemiany wybranych form rzeźby terenu województwa łódzkiego w ostatnim stuleciu, „Acta Geographica Lodziensia”, 9, s. 11–28.
View in Google Scholar

Twardy J., Forysiak J., Żurek S. (2010), Torfowisko Żabieniec – warunki naturalne, rozwój i zapis zmian paleoekologicznych w jego osadach, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
View in Google Scholar

Urbaniak-Biernacka U. (1972), Obserwacje hydrologiczne w wydmach Puszczy Kampinoskiej, „Przegląd Geograficzny”, XLIV (4), s. 731–743.
View in Google Scholar

Urbaniak-Biernacka U. (1976), Badania wydm środkowej Polski z wykorzystaniem metod statystycznych, „Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Geodezja”, 17.
View in Google Scholar

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (2004), Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880.
View in Google Scholar

Warężak J. (1952), Osadnictwo Kasztelani Łowickiej (1136–1847), cz. I, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Wydział III, 6.
View in Google Scholar

Wasylikowa K. (1964), Roślinność i klimat późnego glacjału w środkowej Polsce na podstawie badań w Witowie koło Łęczycy, „Biuletyn Peryglacjalny”, 13, s. 261–376.
View in Google Scholar

Wasylikowa K. (1999), Przemiany roślinności jako odbicie procesów wydmotwórczych i osadniczych w młodszym dryasie i holocenie na stanowisku archeologicznym w Witowie koło Łęczycy, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna”, 41, s. 95–105.
View in Google Scholar

Wągrowski A. (1987), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Rzejowice (774), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Wągrowski A. (1990), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Radomsko (773), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Weiner J. (1999), Życie i ewolucja biosfery, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
View in Google Scholar

Welc-Jędrzejewska J. (2002), Środowisko kulturowe, [w:] J. Jakubowska-Gabara, J. Markowski (red.), Bolimowski Park Krajobrazowy. Monografia przyrodnicza, Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej, Łódź, s. 99–106.
View in Google Scholar

Wężyk M., Andrzejewski H. (2005), Ochrona przyrody i krajobrazu, [w:] Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2004 roku, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź, s. 191–206.
View in Google Scholar

Wibig J. (2012), Klimat Polski. Zmiany współczesne i perspektywy na przyszłość, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
View in Google Scholar

Wiluś R., Włodarczyk B., Wojciechowska J. (1999), Kolonizacja turystyczna terenów wiejskich województwa łódzkiego, [w:] J. Jakóbczyk-Gryszkiewicz, K. Kłysik (red.), Nauki geograficzne a edukacja społeczeństwa, t. 2, Region Łódzki, PTG, Uniwersytet Łódzki, Łódź, s. 96–104.
View in Google Scholar

Wojtanowicz J. (1991), Procesy eoliczne, [w:] L. Starkel (red.), Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, PWN, Warszawa, s. 427–430.
View in Google Scholar

Woronko B., Zieliński P., Sokołowski R.J. (2015), Climate evolution during the Pleniglacial and Late Glacial as recorded in quartz grain morphoscopy of fluvial to Aeolian successions of the European Sand Belt, „Geologos”, 2, s. 89–103.
View in Google Scholar

Woziwoda B. (2009), Zróżnicowanie siedlisk i drzewostanów w lasach gminy Szadek, „Biuletyn Szadkowski”, 9, s. 119–133.
View in Google Scholar

Zając I., Traut-Seliga A., Kucharski L., Wojciechowski Z. (2013), Łąki Ciebłowickie, [w:] J.K. Kurowski (red.), Obszary Natura 2000 w województwie łódzkim, Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Łodzi, Łódź, s. 139–141.
View in Google Scholar

Zaręba R. (1981), Puszcze, bory i lasy Polski, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
View in Google Scholar

Zawadzki S. (1999), Gleboznawstwo, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
View in Google Scholar

Zeeberg J. (1998), The European sand belt in eastern Europe and comparison of Late Glacial dune orientation with GCM simulation results, „Boreas”, 27, s. 127–139.
View in Google Scholar

Ziernickaja V.P. (1996), Paleogeografia białoruskiego Polesia w późnym glacjale i holocenie, „Przegląd Geograficzny”, 68 (1–2), s. 137–149.
View in Google Scholar

Zięba S. (2002), Ekosystem leśny wartością człowieka, Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Ekologii Człowieka KUL, Warszawa, Lublin.
View in Google Scholar

Ziomek J. (1986), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Piotrków Trybunalski (701), Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Ziomek J. (1992), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Bełchatów (700), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Ziomek J. (2001), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Opoczno (704), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Ziomek J. (2013), Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Osjaków (734), Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
View in Google Scholar

Żurek S., Pazdur A. (1999), Zapis zmian paleohydrologicznych w rozwoju torfowisk Polski, [w:] A. Pazdur, A.J. Bluszcz, W. Stankowski, L. Starkel (red.), Geochronologia górnego czwartorzędu Polski w świetle datowania radiowęglowego i luminescencyjnego, Instytut Fizyki Politechniki Śląskiej, Gliwice, s. 215–228.
View in Google Scholar

http://aleksandrow-lodzki.pl/strona-108-Zagospodarowanie_przestrzenne.html (dostęp: 17.06.2020).
View in Google Scholar

https://atlas.roslin.pl/plant/7271 (dostęp: 21.09.2020).
View in Google Scholar

https://canna.pl/tuszyn/index.php?page=historia_ogrod (dostęp: 27.09.2020).
View in Google Scholar

https://lowiczanin.info/wiki/index.php/Huta_Szkła_w_Bełchowie (dostęp: 26.06.2020).
View in Google Scholar

https://open.uj.edu.pl/mod/page/view.php?id=66 (dostęp: 17.07.2020).
View in Google Scholar

https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C4%85bie%C5%84_AB#/media/Plik:Torfowisko_Rabie%C5%841.JPG (dostęp: 25.09.2020).
View in Google Scholar

https://www.gminapiatek.pl/turystyka/silne-blota/ (dostęp: 31.10.2020).
View in Google Scholar

http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/2314/stanislawow/ (dostęp: 25.09.2020).
View in Google Scholar

http://www.reconnet.pl/printview.php?t=5007&start=0 (dostęp: 25.09.2020)
View in Google Scholar

www.wios.lodz.pl (dostęp: 29.06.2020).
View in Google Scholar

okladka

Downloads

Published

15 April 2021

Details about the available publication format: ISBN

ISBN

ISBN-13 (15)

978-83-8220-427-8

Details about the available publication format: ISBN (e-book)

ISBN (e-book)

ISBN-13 (15)

978-83-8220-428-5